سارا حیدرنژاد| نوازنده فلوت، آهنگساز و مشاور هنری نشر موسیقی «پتریکور» است. او در کنار امین شریفی یک زوج هنرمند فعال در عرصه موسیقی در خارج از ایران هستند که هم در دوران حضور در آمریکا و هم در ایامی که برای تعطیلات به ایران می‌آیند پر از جنب‌وجوش و انگیزه‌اند برای آموزش دادن درس‌هایی که سر کلاس بزرگان عرصه موسیقی در دانشگاه‌های مطرح دنیا آموخته‌اند. کشاورز در دانشگاه میزوری آمریکا، مدرک کارشناسی ارشدش را گرفته و حالا در دانشگاه یوتا دانشجوی دکترای نوازندگی فلوت است. آنسامبل موسیقی نوی یوتا، گروه نمایش معاصر دَنس بَند، ارکستر سمفونیک میزوری و آنسامبل موسیقی نوی میزوری ازجمله گروه‌هایی بوده‌اند که او در این چندساله با آن‌ها همکاری کرده است. پروژه «امواج نوی ایران؛ آنتولوژی موسیقی نو برای فلوت» که گام‌هایی نظیر سفارش، کنسرت، ضبط و انتشار آثار پنجاه آهنگساز ایرانی را در خود داشته، بخشی از فعالیت‌های او در دو سال گذشته بوده است. این هنرمند جوان ایرانی تا امروز در فستیوال موسیقی معاصر تهران، فستیوال موسیقی معاصر میزوری، فستیوال فلوت آیُوا، ارکستر باله معاصر میزوری، کنسرتیوم موسیقی نوی فلوت نیویورک، انجمن آهنگسازان زن ایرانی، دوپونت واشنگتن، انجمن هنری واشنگتن، ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر South Side Philharmonic آمریکا، انجمن ملی فلوت آمریکا NFA، انجمن فلوت ایران، فستیوال موسیقی زِفِلد اتریش، فستیوال ملی MTNA و Arts Letters and Numbers در آمریکا حضور داشته، جایزه هنرمندان نوظهور میزوری آمریکا را به نام خود زده و به‌عنوان نوازنده در مسابقات MMTA برگزیده شده است. کسب جایزه Artist Presentation Society و البته به دست آوردن بورس دکترای دانشگاه یوتا هم دیگر دستاوردهای کلاریز کشاورز بوده است. برگزاری رویداد «آهنگسازان جوان» ایران نیز ایده‌ای بوده که اولین بار به ذهن او رسیده تا فرصتی باشد برای آهنگسازان جوان ایرانی؛ به امید آنکه بتوانند خودشان و آثارشان را در عرصه بین‌المللی معرفی کنند. در روزنامه همدلی رودرروی این نوازنده و آهنگساز جوان و البته موفق کشورمان نشسته‌ایم تا با او درباره فعالیت‌های چند وقت اخیرش گفت‌وگو کنیم. این نوازنده و آهنگساز ایرانی برایمان از مسیری که در چند هفته گذشته در قالب پروژه «آهنگسازان جوان» از سوی او و دیگر استادان حاضر در این رویداد پیش روی جوانان پذیرفته شده در این پروژه قرار گرفت، سخن گفت و اعلام کرد صبح شنبه ۱۰ آبان، برگزیدگان مرحله دوم پروژه آهنگسازان جوان معرفی خواهند شد. در ادامه ماحصل هم‌صحبتی ما با کلاریز کشاورز را می‌خوانید:
پروژه «امواج نوی ایران»، آنتولوژی موسیقی نو برای فلوت یکی از حیطه‌های تمرکز شما در دو سال گذشته بوده است و یک پروژه دیگر در همین مسیر، رویداد «آهنگسازان جوان» است که این روزها مشغول برگزاری آن هستید. «امواج نوی ایران» چطور شکل گرفت و «آهنگسازان جوان» از کجا متولد شد؟
حدود سه سال پیش ایده پروژه امواج نوی ایران شکل گرفت؛ این‌که چگونه می‌توان صورت موسیقی امروز ایران را از دریچه فلوت معرفی کرد. تصمیم بر آن شد تا از تمامی آهنگسازان ایرانی که در شکل‌گیری سیمای موسیقی نو در ایران مؤثر هستند و با فعالیت‌های موسیقایی خود در حال پیشبرد این جریان در ایران هستند، دعوت به همکاری کنیم. در «امواج نوی ایران» از آهنگسازانی که فارغ از حضور یا عدم حضور در ایران، ملیتی ایرانی دارند و فعالیت حرفه‌ای خود را به‌عنوان آهنگساز در سطح بین‌المللی دنبال می‌کنند دعوت به همکاری شد. با آهنگسازان تماس گرفتیم و در مورد پروژه صحبت کردیم. پروژه با استقبال بسیاری از آهنگسازان مواجه شد. از دو سال گذشته تا به امروز چهارده کنسرت از پروژه امواج نوی ایران در کشورهای مختلف روی صحنه رفته و به رویدادهای متعدد موسیقی معاصر راه یافته است. این پروژه درمجموع شامل بیش از پنجاه اثر برای فلوت است که اکثر آن‌ها برای این مجموعه آهنگسازی شده‌اند. امواج نوی ایران پروژه‌ای است متشکل از کنسرت، ضبط و انتشار این آثار و همچنین حضور در فستیوال‌ها و رویدادهای موسیقی معاصر. انتشار این پنجاه اثر در دو مرحله صورت خواهد گرفت. آلبوم اول که شامل بیست‌وپنج اثر است، مراحل پایانی انتشار خود را پشت سر می‌گذارد و به‌زودی بناست رونمایی شود و ما در حال حاضر در مرحله دریافت قطعات آهنگسازان آلبوم دوم امواج نوی ایران هستیم. ضبط آثار به‌زودی انجام خواهد شد و پس‌ازآن مراحل انتشار را در پیش خواهیم گرفت. «امواج نوی ایران» از سوی نشر موسیقی پتریکور به مدیریت هنری امین شریفی در ایران و آمریکا منتشر خواهد شد.
اما انتشار آلبومی متشکل از آثار آهنگسازانی که پیش‌ازاین دست‌کم در داخل ایران تجربه ارائه اثر را در کارنامه خود داشته‌اند با راه‌اندازی دوره‌ای آموزشی با حضور چندده نفر آن‌هم در فضای وب و در دوران قرنطینه خیلی متفاوت است…
بله. درست است، اما رسیدن از آن نقطه به جایگاهی که امروز در آن ایستاده‌ایم محصول یک سیر اندیشگی از سوی من و همسرم امین شریفی بود. پس‌ازاین‌که پروژه «امواج نوی ایران» به مرحله چاپ و انتشار رسید، این سؤال برایم پیش آمد که نقش من به‌عنوان یک نوازنده، علاوه بر اجرا و ضبط آثار آهنگسازان مطرح و شناخته‌شده ایران چه می‌تواند باشد. درنهایت دریافتم که باید فضایی آموزشی برای آهنگسازان جوان و بااستعداد ایرانی ایجاد کرد و با اجرای آثارشان، در رساندن صدای هرکدام از آن‌ها، و معرفی صدای جوانان موسیقی ایران به جهان تأثیرگذار بود. این شد که این ایده را با همسرم امین شریفی مطرح کردم و ساعت‌ها به طرح و برنامه‌ریزی مجموعه رویدادی آموزشی در کنار برگزاری مسابقه‌ای برای آهنگسازان جوان ایرانی پرداختیم. این بار هدف ما تمرکز روی آهنگسازان جوان و کم سن و سالی بود که علی‌رغم استعداد و البته کوشندگی فراوانشان، به خاطر نبود امکانات کافی در داخل ایران، شانس اجرا و ضبط آثارشان و بهره‌مندی از امکانات آموزشی در سطح جهانی را در شرایط امروز نداشتند. حاصل این فکر و هدف، فراخوان «آهنگسازان جوان» نشر موسیقی پتریکور بود که امروز کم‌کم به پایان مرحله دوم آن نزدیک می‌شویم.
شرکت در این رویداد برای همه آهنگسازان فعال در عرصه موسیقی معاصر آزاد بود؟
دراین‌باره باید کمی توضیح بدهم. شرکت‌کنندگان این رویداد به دو گروه سنی تقسیم می‌شدند؛ گروه اول که سنشان زیر بیست‌وپنج سال بود و گروه دیگری که کمتر از سی‌وپنج سال، سن داشتند. گروه اول در آغاز مسیر آموزش آهنگسازی بودند و گروه دوم طبیعتاً باتجربه‌تر، حتی تحصیل‌کرده در رشته موسیقی و در مرز ورود به دنیای حرفه‌ای موسیقی.
تا چه حد در چند سال اقامت در خارج از ایران توانستید به اهداف خودتان دست پیدا کنید؟
تحصیل در دانشگاه‌های آمریکا، امکانات آموزشی و اجرایی را برای ما فراهم کرد تا بتوانیم با استادان و موزیسین‌های برجسته کار کنیم. همچنین امکاناتی که دانشگاه در اختیارمان قرار داد، اعم از فضای اجرا، ضبط، تحقیق و مطالعه و دعوت از آنسامبل‌های متعدد منجر به آشنایی بیشتر ما با فضای موسیقی نو در استاندارد جهانی شد. کار کردن با آنسامبل‌های شاخص موسیقی نو نه‌تنها تجربه ما را درزمینه این نوع موسیقی افزایش داد، که باعث شکل‌گیری ارتباط کاری قوی‌تر بین ما و موسیقی‌دانان بین‌المللی شد. از طرفی دیگر شرکت در فستیوال‌های معتبر در نقاط مختلف دنیا، گستره دید وسیع‌تری از اتفاقات نو در موسیقی دنیا در اختیار ما قرار داد. همه این‌ها ما را بیش‌ازپیش بر آن داشت تا سعی کنیم با بیشترین توان و امکانات، در جهت پیشبرد موسیقی نو در ایران حرکت کنیم. هر دو پروژه «امواج نوی ایران» و فراخوان «آهنگسازان جوان» حاصل دریافت‌های ما از حضور در فضای آکادمیک موسیقی معاصر دنیا بود. گردآوری پروژه «امواج نوی ایران» به‌عنوان آنتولوژی موسیقی امروز ایران از دریچه ساز فلوت، بازتاب همین تجربیات است. معرفی رپرتوار نوی فلوت، ساخته‌شده از سوی آهنگسازان مطرح ایرانی نه‌تنها نمایانگر جریان‌های موسیقی امروز در ایران است که قطعاتی را به شنونده بین‌المللی معرفی می‌کند که همگی به ایران مرتبط هستند. علاوه بر این، فکر این‌که اکنون با روابط کاری محکم با چهره‌های شاخص موسیقی نوی دنیا، برای جوانان بااستعداد ایرانی چه می‌توان کرد همواره دغدغه ما بود. در آغاز با برگزاری کلاس‌های آنلاین در جهت آموزش به هنرجویان جوان کوشیدیم. قدم بعدی ایجاد امکانات آموزشی توسط آهنگسازان مهمان خارجی بود که ما را به‌سوی برنامه‌ریزی بخش آموزشی پروژه «آهنگسازان جوان» سوق داد. از سوی دیگر، بعد از چندین تجربه حضور در فستیوال‌های موسیقی در نقاط مختلف دنیا، روی این هدف که باید «صدای آهنگساز جوان ایرانی شنیده شود» مصرتر شدیم. این شد که با امین شریفی فکر کردیم تا امکان اجرای آثار موسیقی‌دانان جوان و مستعد ایرانی را با برگزاری فراخوان «آهنگسازان جوان» فراهم کنیم. از این منظر، می‌توان گفت که در گام برداشتن در مسیر تحقق هدف و دغدغه‌های هنری خود قدم‌های محکمی روبه‌جلو برداشتیم و با امید به آینده‌ای پرثمر به حرکت خود ادامه می‌دهیم.
با فرض بر این‌که پیش از آغاز پروژه اخیر «آهنگسازان جوان» ذهنیتی درباره استقبال کیفی و کمی از این فراخوان داشته‌اید، بعد از پایان مهلت ارسال آثار به شما و البته پس از داوری تا چه حد وقایع به آنچه در ذهن خود برساخته بودید، ارتباط داشت و تا چه حد اسباب غافل‌گیری را برای شما و البته بقیه اعضای کارگروه انتخاب فراهم کرد؟
دریافت حدود ۹۰ اثر از آهنگسازان جوان ایران برای ما باعث شعف و دلگرمی بود. باافتخار، آثار بسیار خوبی از شهرهای مختلف ایران دریافت کردیم. در جریان داوری و با بررسی هر یک از آثار، از این‌همه خلاقیت و سطح بالای آثار شگفت‌زده شدیم و در انتخاب برگزیده‌ها وقت زیادی گذاشتیم، چون انتخاب بین این‌همه کار خوب دشوار بود. در بسیاری از آثار ارسال‌شده خلاقیت و استحکام فنی به‌وضوح دیده می‌شد. حقیقتاً انتظار برخورد با این تعداد موسیقی‌دان جوان در شهرهای مختلف ایران را نداشتیم و امروز بسیار خوشحالیم که می‌توانیم در مسیر رشد این استعداد‌ها گام برداریم.
آیا هنر در کشوری همچون آمریکا به چنان مقبولیت مستقلی رسیده که عموم مردم جامعه در آنجا شما را فارغ از ملیتتان به‌عنوان یکی از اهالی هنر بپذیرند، یا آنجا هم به‌عنوان یک غیرآمریکایی مشکلاتی داشته‌اید؟
حیطه موسیقی که ما در آن در حال فعالیت هستیم، ورای مرزهای جغرافیایی پیش می‌رود. هنر معاصر در نقاط مختلف دنیا پنجره‌های متعددی رو به مخاطبانش می‌گشاید تا مناظر متفاوتی را نشان دهد. به‌عنوان یک ایرانی با پشتوانه محکم تاریخ هنر ایران، همیشه در پی آن بوده‌ایم تا ایجادکننده و ادامه‌دهنده جریان‌های تازه هنری باشیم. به اعتقاد من، هنر ما جدای از ما نیست. هنرمند خود مثل فیلتری عمل می‌کند که هر آنچه را می‌اندیشد و احساس می‌کند از خود عبور داده و به دنیا عرضه می‌کند. آنچه یک هنرمند هست و نیست در اثرش بازتاب دارد و تمام زیبایی داستان این است که هنرمندان با وجود تفاوت‌هایی که دارند، با وجود هر آنچه هستند و نیستند و با وجود پنجره‌های متفاوت نگاهشان یکدیگر را بپذیرند و بتوانند در کنار هم کار کنند.
حالا که کم‌کم دارید به پایان مرحله دوم پروژه آهنگسازان جوان نزدیک می‌شوید، حس می‌کنید شما و نشر پتریکور، استادان حاضر در این دوره به‌جز خودتان و البته شرکت‌کنندگان در این دوره تا امروز چه رهاوردی را به دست آورده‌اید؟
یکی از بزرگ‌ترین رهاوردهای این پروژه، همکاری استادان و هنرجویان است، چون از این طریق می‌توانند با دیدگاه‌های مختلف هم آشنا بشوند. در عصری که به‌ناچار مجبور به رعایت فاصله اجتماعی هستیم، این همکاری موجب ایجاد امید و انگیزه در جوانان می‌شود. این امید و ایجاد تکاپو را از واکنش‌ها و تعداد آثار ارسال‌شده دریافتیم و پس‌ازآن در جریان برگزاری کلاس‌های آموزشی و آشنایی بیشتر با شرکت‌کنندگان از آن مطمئن شدیم. برای من ایجاد انگیزه در جوانان بااستعداد ایرانی و کمک به شنیده شدن صدایشان بسیار بااهمیت بود. در تمامی مراحل برنامه‌ریزی و برگزاری این پروژه به این می‌اندیشیدم که چطور می‌توان «رنگین‌کمانی برای روزهای ابری» کسی بود.
تا امروز و بعد از تجربه برگزاری پروژه «امواج نوی ایران»، چه اتفاقاتی در این مسیر باعث غافل‌گیری شما شده است؟
وقتی در پروژه «امواج نوی ایران» با آثار متنوعی از آهنگسازان ایرانی رو‌به‌رو شدم، دریافتم که این آهنگسازان علی‌رغم شباهت‌هایی که ممکن است باهم داشته باشند، چقدر در شیوه نگاه به مقوله موسیقی باهم فرق دارند. آنجا بود که این سؤال برای من پیش آمد که نقش من به‌عنوان یک نوازنده چه می‌تواند باشد. درنهایت دریافتم که باید دست در دست آنان در این مسیر گام بردارم و با اجرای آثارشان، در رساندن صدای هرکدام از آن‌ها و معرفی صدای نوی موسیقی ایران به جهان تأثیرگذار باشم. با این توضیح، اگر نوازندگان و آهنگسازان در کنار یکدیگر قرار نگیرند، آثار نوشته‌شده، روی کاغذ باقی می‌ماند و هرگز فرصت شنیده شدن پیدا نمی‌کند. به قول انگلیسی‌زبان‌ها «هر کس باید در حیاط خلوت خودش کار کند.» این به آن معناست که هر کس باید در حیطه و حوزه‌ای که به فرهنگش مربوط می‌شود، کار کند. در این رهگذر چه چیزی زیباتر از همکاری و اجرای آثار آهنگسازان کشور خودم.
تا آنجا که من در جریان هستم پتریکور در ماه‌های پیش‌رو، تقویم پرکاری را پشت سر می‌گذارد. کمی درباره این فعالیت‌ها برایمان توضیح دهید…
یکی از پروژه‌هایی که مشغول کار کردن روی آن هستیم، آلبوم بداهه‌های کوچک الکترونیک «مینی‌مپرانیکس» است که بداهه‌پردازی‌های الکترونیک من بر روی فلوت است. این آلبوم حاصل دوران انزوای کرونا است که به‌نوعی من را به خودم نزدیک‌تر کرد، جایی که گویی خودم بودم و فلوت، کامپیوتر و تنهایی و حاصل آن بداهه‌های کوچک الکترونیک شد. آلبوم بداهه‌های کوچک الکترونیک در مرحله پساتولید به سر می‌برد و به‌زودی منتشر خواهد شد. کتاب پارتیتورخوانی آثار امین شریفی هم یکی دیگر از کارهایی است که مشغول آماده‌سازی آن هستیم. این اثر، مجموعه‌ای است که رویکردهای اخیر امین به مقوله آهنگسازی و نت‌نگاری را منعکس می‌کنند. این کتاب که شامل پارتیتور تعدادی از آثار اخیر اوست، همراه با آلبوم قطعات منتشر خواهد شد. لازم است الآن اشاره کنم که همکاری امین شریفی با آنسامبل‌های شناخته‌شده بین‌المللی و زاویه نگاه او به آهنگسازی و مقوله نت‌نگاری از نکات قابل‌توجه و درخشان این پروژه است.
دیدگاهتان را بنویسید