با برگزاری مراسم رونمایی آلبوم ” ترا ای کهن بوم و بر دوست میدارم” با همخوانی محسن کرامتی و نوشین طافی، عرصه موسیقی ایران، بواسطه بازتاب رسانه ای و تبلیغاتی این مراسم،شاهد موج غیر منتظره ای از حواشی و اظهار نظرات عموما بی پایه و اساس بود. آنچه در رسانه ها و در غوغاهای تبلیغاتی بازتاب داده شد گویای این حقیقت وارونه بود که گویا وزارت فرهنگ و ارشاد در اقدامی ساختارشکنانه اولین آلبوم موسیقی را با صدای “زن” منتشر کرده است.
سابقه انتشار آلبوم موسیقی دو صدایی زن و مرد به این دوره برنمی گردد.کسانی که این آلبوم را اولین آلبوم مجوز دار با محوریت صدای زن می دانند،به یقین یا معنای دقیق واژه “محوریت صدای زن” را نمی دانند و یا از تاریخ و روند نشر موسیقی در ایران تقریبا چیزی نمی دانند. این عده کافی ست نیم نگاهی به آثار مسعود جاهد ( مثلا شیدا،”از کوچه‌های بی‌نشان” یا خسته ام از این کویر) و دهها نمونه دیگری که در طول سالهای پس از انقلاب منتشر شده داشته باشند.
موضوع حرمت شرعی صدای زن هم در عرصه موسیقی ایران پس از انقلاب موضوع تازه ای نیست. و سالهاست که هر از چند گاهی به عناوین مختلف محور بحث های چالش برانگیز بین هنرمندان و تولید کنندگان و رسانه ها بوده و هست و خواهد بود. اما همیشه در همه استفتائات خط قرمز ثابتی وجود داشته است.خط قرمزی بنام غنا و مفسده. متاسفانه با وجود استفتائات و پاسخ های شفاف و دقیق، فعالیت بانوان در عرصه موسیقی بواسطه تاویلات و تفسیرهای متفاوتی که عموما از سمت افراد ناآگاه به مسایل شرعی حول این بحث بوجود آمده، هنوز هم که هنوز است در هاله ای از ابهام قرار دارد و گاهی هم ابزاری می شود برای بهانه هایی برای حمله و تخریب جریانی که در راس امور فرهنگی کشور متولی تولید و نشر آثار موسیقی کشور است.
از آریان تا راز نو
در اواخر دهه هفتاد و سالهای آغازین دهه هشتاد، بحث اولین خواننده رسمی زن در موسیقی بعد از انقلاب ایران به شدت مطرح بود. عده ای از “ارکیده حاجی وندی” به عنوان اولین خواننده زن در ایران بعد از انقلاب یاد می کردند و عده ای این عنوان را حق مسلم “کیانا کیارس” می دانستند. عده ای “سودابه شمس” و “ریما نوزاد” را بواسطه آثار منتشر شده بسیار زیادی که در آنها همخوانی کردند از اولین های این عرصه می دانستند و عده ای هم همخوان توانمند ارکسترهای بزرگی مانند (کوچ) را اولین خواننده زن بعد از انقلاب می دانستند. این در حالی بود هنرمندانی چون سیمین غانم و پری ملکی از مدت ها پیش از این جریانات در این عرصه به صورت قانونی فعال بودند.
جذابیت این بحث با انتشار آلبوم های “گل افتابگردون” از گروه آریان، “راز نو” حسین علیزاده، به اوج خود رسید که با تفکیک موضوع صدای زن در هم آوایی و صدای زن در خوانندگی مجال جذابی را برای بحث های اینچنینی ایجاد کرد. اما هرگز در این مباحث به دو عرصه متفاوت حضور زنان در اجراهای زنده و نقش زنان در آثار و آلبوم های تولید شده نه اشاره ای شده بود و نه برای متمایز کردن این دو فعالیتی را شاهد بودیم.
بعد از چندی دیگر مهم نبود اولین خواننده کیست. اجراهای صحنه ای متعددی که با همخوانی زنان همراه بود از جذابیت این موضوع تا حد بسیار زیادی کاست. از مهم ترین اجراها که با همخوانی زنان هنرمند همراه بود کنسرت های علیرضا عصار در سالن میلاد نمایشگاه بین المللی، کنسرت های گروه آریان و کنسرت مشترک حسین علیزاده و ژیوان گاسپاریان بود. از طرفی هم از اولین حضور بانوان در جشنواره سیزدهم موسیقی فجر و جشنواره موسیقی یاس به این طرف، همیشه موضوع صدور مجوز خوانندگی برای بانوان هم انتظار بود و هم موضوع بحث.
اما حواشی پر رنگ تر از متن پیرامون انتشار آلبوم ” ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم” کار را به آنجا رساند که سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را هم مجبور به واکنش کرد. او در مدت کوتاهی پس از جنجال های ایجاد شده پیرامون انتشار این آلبوم گفت: این یک آلبوم موسیقی با تکخوانی خانم نیست بلکه همخوانی است و پس از بررسی‌های لازم موفق به اخذ مجوزهای لازم از وزارت ارشاد شده است.
به گفته سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجوز این آلبوم قانونی صادر شده و در چهارچوب ضوابط و مقررات ارشاد بررسی و مجوز دریافت کرده و ادعای تک خوانی صحت ندارد.
نوش آبادی در این سخنان به نکته بسیار درست و مهمی اشاره کرده است. به گفته او آلبوم‌های موسیقی به صورت همخوانی مسبوق به سابقه است و در گذشته نیز مشابه این آلبوم‌ها مجوز دریافت کرده و مخالف سیاست‌های هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست.
همزمان با حواشی پیرامون انتشار البوم” ترا ای کهن بوم و بر دوست میدارم” که تیغ تیز انتقادات نه چندان منصفانه را بیش از پیش متوجه بدنه وزارت ارشاد کرد، درج اخباری نادرست در باره حضور تک خوانان زن در جشنواره موسیقی فجر و بدنبال آن داغ شدن بازار انتقادات و حملات علیه سیاست های وزارت ارشاد، فرضیه هدفمند بودن این حواشی را بیش از پیش تقویت می کند. گویا برای عده ای مهم نیست که موضوع غلبه صدای زن بر مرد و خروج از قواعد همخوانی باشد یا ریتم های شش و هشت موسیقی در کنسرتی خاص، و یا حضور بانوان به هر عنوان در صحنه اجرای موسیقی. گزگ باید باشد که هست. تو گویی حملات بر بدنه وزارت ارشاد تمامی ندارد.
جنجالی برای معروفیت یا ….
مراسم رونمایی آلبوم موسیقی ” ترا ای کهن بوم و بر دوست می دارم” هیچ چیز خاصی نبود جز یک مراسم رونمایی ساده . مثل رویدادهای مشابه دیگر. شاید گزافه نباشد اگر بگوییم که مراسم رونمایی آثار موسیقی ( که بتازگی در بین اهالی موسیقی ” اپیدمی” شده)، کپی ناشیانه و دست چندم همان مراسم فرش قرمز سینمایی هاست. و بهره اصلی این قبیل مراسم را تولید کنندگان و تهیه کنندگان می برند و این حق طبیعی آنهاست. یک مراسم ساده شبیه جشن تولد در هر جایی. شرکت عده ای هنرپیشه و هنرمند همیشه حاضر در همه جا چنان جذابیت های کاذبی را برای این مراسم به ارمغان می آورد که فقط کافی است کسی بخواهد از جذابیت های حاشیه ای اینگونه مراسم برای مخاطبش خوراک خبری بسازد و شاید هم بخواهد با هماهنگی هایی از پیش طراحی شده، برای معروف شدن یک شبه یک شخص چنان آب گل آلودی بسازد که در آن صید نهنگ توان کرد. کما اینکه پیش از رونمایی این آلبوم به اغلب خبرنگاران نوید انتشار آلبوم تکخوانی زنان داده شده بود ولی واقعیت ماجرا یک آلبوم همخوانی بود و نوید پیشاپیش این خبر از جنجالی سخن می گفت که اکنون شاهدش هستیم!
آلبوم “ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم” در حقیقت هیچ چیز خاصی نبود جز یک آلبوم کاملا معمولی و نه چندان چشم گیر. نه از ملودی های بسیاری زیبایی بهره می گرفت و نه از تکنیک های آوازی خاصی ( چه در صدای اصلی و چه در همخوان) برخوردار بود و نه آنگونه که عنوان شد و همگان شنیدیم از غلبه صدای زن بر صدای مرد برای اولین بار در ایران خبری بود. هر چه بود اثری بود معمولی.
اما به هر شکل، آلبومی منتشر شده که در آن به واسطه شیطنت های نه چندان زیرکانه ای در طراحی گرافیک کار ( کاور دیزاین) ،عکس همخوان زن بر همه چیز حتی اسم و رسم آهنگساز و خواننده اصلی غالب بود. و صد البته که دستاویز بهانه جویان هم عموما متاثر از این حرکت نه چندان شایسته بود. چرا که یک اثر موسیقی تا روز رو نمایی اصولا شنیده نمی شود که بتوان در باره محتوای درونی آن نظری داد.
دیدگاهتان را بنویسید