حسین علیزاده بهار سال ۱۳۹۲ را با انتشار آلبوم موسیقی “در چشم باد” در آخرین روزهای اسفند سال گذشته آغاز کرد؛ آلبومی که به گفته آهنگساز با نگاهی مستقل از سریال “در چشم باد” منتشر شده و به هیچ عنوان در امتداد اثر تصویری مسعود جعفری جوزانی نیست.
حسین علیزاده در گفتگوی نوروزی خود با خبرگزاری مهر از دلایل انتشار این آلبوم، همکاری با مسعود جعفری جوزانی، توصیه نه به مردم بلکه به مسئولان و سیاستگذاران امور فرهنگی به بهانه سال نو و کم و کیف موسیقی “در چشم باد” سخن گفت.
* نگاه به موسیقی فیلم به عنوان یک اثر مستقل از تصویر و نوع انتخاب قطعات از ویژگی آثاری است که برای سریال و یا فیلم سینمایی می‌سازید. با همین نگاه موسیقی سریال “در چشم باد” را روانه بازار کردید؟
– ساخت موسیقی فیلم و یا سریال برای من شیرین است چون معتقدم ساخت موسیقی برای فیلم و یا سریال‌های خوب تلویزیونی باعث می‌شود که آهنگساز به تکرار و روزمره‌گی گرفتار نشود. در واقع زمانی که آهنگساز برای فیلم و یا سریال، موسیقی می‌نویسد انگار خود را به سرنوشت سپرده است به این معنا که من به عنوان یک آهنگساز نمی‌دانم در چه زمینه موسیقی قرار است کار کنم و در عین حال نمی‌دانم روی چه موضوعی باید تمرکز کنم. از سوی دیگر برای من بسیار جذاب است که سرنوشت بخشی از زندگی و کار هنری مرا موضوعاتی که قرارست بعدا فیلم شوند، می‌سازند و این حالت را بسیار دوست دارم.
* شکل گرفتن تجربه تازه همیشه جذاب است.
– رسیدن به تجربه تازه در هر اثری که ساخته می‌شود، یک طرف ماجراست اما در حوزه موسیقی فیلم، من خودم را می‌سپارم به فضا و قصه‌هایی که در زندگی شخصی و یا در زندگی حرفهای تجربه نکرده‌ام. از همین‌رو وقتی ساخت موسیقی فیلم و یا سریال به من پیشنهاد می‌شود، با وجود سال‌ها تجربه در عرصه موسیقی نوعی حس نگرانی سراغم می‌آید و سوال می‌کنم که چه کاری قرار است انجام دهم؟ از کجا آغاز کنم بهتر است؟
نکته دوم اینکه چون موضوع فیلم جدید با موضوع آخرین موسیقی که برای فیلم و یا سریال ساختم متفاوت است و هریک از آثار، ایده و تفکر خاص خود را با دو کارگردان و فیلمنامه‌نویس مجزا دارد، جستجو در دنیای جدید را برایم ممکن می‌کند تا خودم را در این دنیای جدید پیدا کنم. من این فضا را بسیار دوست دارم.
به همین دلیل و بدون هیچ ادعایی اگر سیر آثاری را که در حوزه موسیقی فیلم و سریال کار کرده‌ام، نگاه کنید متوجه خواهید شد که هیچ یک از آثار با دیگری شباهت ندارد. چون فیلم‌ها آثاری بودند که حرفهای متفاوتی با مخاطب خود دارند.
* ساخت موسیقی سریال “در چشم باد” چه فضایی را برای پرداخت به ایده‌های متفاوت موسیقایی در ذهن شما ایجاد کرد؟
– ساخت موسیقی برای این سریال حال و هوای خاص خودش را داشت و شکل تازه‌ای از موسیقی را در ذهن من ایجاد کرد و بعد از مدتی به این فکر افتادم که موسیقی فیلم و یا سریالی را که کار کردم با نگاهی مستقل براساس انتخاب‌هایی که دارم، منتشر کنم. البته من اول خودم شنونده موسیقی فیلم یا سریالی که می‌سازم می‌شوم و بعد تصمیم به انتشار می‌گیرم.
* چرا؟
– معتقدم موسیقی‌ای که برای فیلم و یا سریال ساخته‌ام، مسیر و راه دیگری برای من در ساخت موسیقی بوده است و زمانی که به فکر انتشار موسیقی کارهای تصویری می‌افتم خودم را جای شنونده قرار می‌دهم تا ببینم آیا می‌توانم این اثر موسیقایی را مستقل از تصویر گوش دهم و شنونده آن باشم یا خیر.
* تجربه نشان داده که موسیقی فیلم‌های بزرگ تاریخ سینما و سریال‌های خوب، هویت مستقل و شنونده خاص خود را داشته است.
– این تجربه وجود داشته است، اما در نهایت این مخاطب است که انتخاب می‌کند که یک اثر موسیقی سنتی ایرانی با ساز و آواز گوش دهد یا یک کار کلاسیک غیرایرانی. بنابراین بحث انتخاب مطرح است. اما تجربه شخصی من نشان داده است که علاقمندان به این نوع موسیقی کم نیستند.
* فکر می‌کنید موسیقی “در چشم باد” شامل حال تجربه شخصی شما می‌شود و مخاطبان همیشگی کارهایتان را دارد؟
– فکر می‌کنم شنونده خودش را دارد. ساخت موسیقی برای سریال “در چشم باد” دومین تجربه شخصی من در حوزه ساخت موسیقی برای سریال پس از مجموعه تلویزیونی “زیر تیغ” بود. زمانی که مسعود جعفری جوزانی پیشنهاد ساخت موسیقی این فیلم را به من داد با اثری بزرگ با فیلمنامه قوی و اعتبار خوب کارگردان مواجه شدم که بعدها لوکیشین‌های متعدد و متنوع، از ویژگی‌های این سریال شد.
* از آغاز با گروه همراه بودید؟
– خیر. جوزانی ساخت موسیقی این سریال را زمانی به من پیشنهاد کرد که ۵۰ درصد از سریال ساخته شده بود و من با اثری مواجه شدم که ایده و خلاقیت بسیاری در آن وجود داشت و معلوم بود که تفکر و تلاش بسیاری برای ساخت آن شده بود و به نظرمن این سریال از هر نظر حرفهای بود.
* حتی وقتی روی آنتن رفت؟
– نه. منظورم قبل از روی آنتن رفتن است چون معلوم نیست یک اثر تلویزیونی وقتی روی آنتن می‌رود دچار چه تغییراتی می‌شود. خاصیت سریال در همه دنیا طولانی بودن آن است و این ویژگی ممکن است که هنرمند را از ایده‌آل‌هایی که نسبت به برخی فیلم‌ها و کاراکترها دارد، دور کند. ضمن اینکه بسیاری از تفکرهای غیرهنری دیگر چون بازگشت سرمایه و بازده مالی برای سازمان صدا و سیما هم مهم است. از این جهت تفکرهای غیرهنری به مجموعه یک اثر تلویزیونی لطمه می زند. البته من دو سریالی که برای تلویزیون کار کردم به اعتبار کارگردان‌های آنها بوده است.
* یک داستان خوب با فیلمنامه محکم در همه ارکان ساخت فیلم و سریال اثر دارد و موسیقی هم جزنی از این ارکان است. داستان سریال”در چشم باد” تا چه اندازه ای در ذهن شما به عنوان آهنگساز تاثیر داشت؟
– زمانی که ساخت موسیقی این سریال را شروع کردم حضور جوزانی در کنار من خیلی اهمیت داشت و انگار این کارگردان با داستان خوب و فیلمنامه محکمی که داشت برای من قصه های هزار و یک شب را تعریف و توصیف می کرد. این توصیف زمانی به نقطه قوت خودش رسید که بخشی از راش های گرفته شده سریال را دیدم و پس از آن جوزانی دقیقا مانند قصه‌گویی شد که من از شنیدن داستان‌های او لذت می بردم و یک رابطه دوستانه و عمیق بین ما شکل گرفت و در نهایت ساخت موسیقی این سریال به من سپرده شد.
* در صحبت های خود اشاره کردید که در مواجه با اثر تازه در حوزه ساخت موسیقی برای فیلم و سریال نوعی حس نگرانی سراغتان می آید. تجربه این حس در ساخت سریال “در چشم باد” چطور بود؟
– زمانی که کار به من سپرده شد، مدتی به خودم پیچیدم تا سرنخ دستم آمد و بعد کار را شروع کردم. مشغول کار شدم که جوزانی گفت که قرارست سریال زودتر از زمان موعد از تلویزیون پخش شود. در این مقطع از زمان به لحاظ ذهنی به خودم فشار آوردم و در نهایت موسیقی”در چشم باد” جاری شد و شنونده‌های اولیه موسیقی این سریال از جمله کارگردان و بقیه عوامل از موسیقی تعریف کردند که این رضایت در من حس خوبی ایجاد کرد. من و جوزانی در کنار هم خوب کار کردیم و من به شخصه دوران خوب و شیرینی را همراه با سختی‌هایی که داشت، تجربه کردم. تا جاییکه صحبت و بحث‌هایی که با جوزانی داشتیم به اندازه خود سریال جذاب و تاثیرگذار بود.
*سریال “در چشم باد” بسیار ایرانی بود چقدر شما در ساخت موسیقی به سمت ایرانی بودن حرکت کردید؟
– یکی از ویژگی‌های این سریال وجود لوکیشن‌های متعدد و متنوع بود به این معنا که فیلمبرداری این سریال از شمالی ترین نقاط ایران شروع شد و دوره های مختلف تاریخی را بررسی کرد و به زمان جنگ ایران و عراق در منطقه جنوب رسید و تنها در مناطق جنگی نماند و در همان مقطع زمانی بیننده نگاهی به شیراز و منطقه قشقایی که داستان در آن می گذشت و حتی موقعیت ایران در زمان اشغال متفقین با فرهنگ اروپایی و غربی نیز داشت. بنابراین در ساخت موسیقی این تنوع را نیز درنظر داشتم. در واقع با الهام از موسیقی منطقه خاص روستایی، موسیقی این سریال را ساختم و به صحنه‌هایی که متعلق به فرهنگ ایرانی نیست مانند صحنه بالماسکه رسیدم. این تنوع را بسیار دوست داشتم و باعث می شد که به عنوان یک آهنگساز جستجو کنم. ضمن اینکه ورود کاراکترهای غیر ایرانی مثل روس و تاجیک به داستان نوعی دیگر از فضای موسیقی را از جهت رنگ و تنوع به من می داد.
* اشاره کردید که بخش‌هایی از موسیقی سریال را برای این آلبوم انتخاب کردید. چه بخش‌هایی از موسیقی این سریال در آلبوم شنیده می‌شود؟
– تنها یک آلبوم یک ساعته از موسیقی آن سریال ارائه شده است. از ابتدا هم نمی نخواستم مجموع موسیقی این سریال را در دو آلبوم منتشر کنم. ترکیب ساز در موسیقی سریال “در چشم باد” بسیار متنوع بود و این تنوع را خود سریال ایجاب می‌کرد به همین دلیل بخش‌هایی از موسیقی این سریال را که در ایران می گذشت و رنگ و بوی وطنی داشت، انتخاب کردم.
* یک آلبوم موسیقی که براساس موسیقی فیلم و یا سریال شکل گرفته است، تا چه اندازه می‌تواند استقلال خود را جدا از سریال و ذهنیت مخاطب نسبت به اثر تصویری حفظ کند؟
– موسیقی به تنهایی و جدا از تصویر قابل شنیدن است و استقلال خود را حفظ می کند و با انتشار این آلبوم احساس می کنم ” در چشم باد” شماره دو منتشر شده است و می توان سریال “در چشم باد” را دراین آلبوم با موسیقی و تخیل تداعی کرد. هدف من هم همین بوده است ضمن اینکه کارهایی را که در ساخت سریال و فیلم می کنم بسیار دوست دارم و فرقی با سایر آثار موسیقی که می‌سازم ندارد. چون به همان اندازه که روی آلبوم های موسیقی خود کار می کنم روی موسیقی فیلم و یا سریال هم وقت و انرژی می گذارم.
* با این اوصاف یکی از پیشنهادهای نوروزی شما گوش دادن این آلبوم است؟
– هر اثر خوب فرهنگی می تواند یک پیشنهاد نوروزی باشد. یکی از خصوصیات خوب ما ایرانی‌ها همدلی است. یعنی زمانی که در اوج افت و خیزهای جامعه با هم همدل و یک سو می شویم، زیبایی خاصی در ذهن و روح جاری می شود و این طراوت را در چهره ها می توان دید. اتفاقا این روزها به دلیل شرایط سخت اقتصادی و سیاسی، این طبیعت و تازه شدن روزگار است که به داد ما می رسد. صدای پرنده‌ها، رودخانه‌های پر شده از آب، رنگ سبز درختان و شکوفه های تازه که روح را زنده می کند و بوی زندگی می‌دهد حداقل در این چند روز می تواند دل مردم را شاد کند.
* به دلیل این خوبی‌های بهار و نوروز است که سختی‌ها تا اندازه‌ای هموار می شود.
– دقیقا. طراوت سبز زندگی پدیده‌ای خارج از قدرت بشر است که بوی امید و حس تازگی روح می دهد و من خوشحال می شوم حتی با یک جمله از موسیقی‌ای که ساخته ام در حس خوب و لحظه های شاد مردم سرزمین ام سهیم باشم. بنابراین پیشنهاد نمی دهم که مردم آلبوم تازه منتشر شده ” در چشم باد” را گوش دهند اما از صمیم قلب خوشحال می شوم که شریک لحظه های مردم در عید نوروز باشم.
* غالبا لحظه سال تحویل چه حس و حالی به شما دست می دهد؟
– بغض می کنم. درست مثل کودکی می شوم که خیلی خالصانه در لحظه سال تحویل با احساس خودش برخورد می کند و به هیچ چیز فکر نمی کنم برای همین به راحتی می توانم بخندم و یا گریه کنم. در واقع حسی است که تنها در لحظه تحویل سال اتفاق می افتد و اثر آن تا روزهای پس از آن می ماند.
* پیشنهاد فرهنگی حسین علیزاده برای تعطیلات نوروز چیست؟
– من پیشنهاد فرهنگی به مخاطب نمی کنم چون به تازگی فیلم و یا کتابی خواندم که تنها انتخاب خودم بوده است و اجازه ندارم در قالب پیشنهاد نورزوی، خواندن و یا دیدن یک اثر فرهنگی را به مردم تحمیل کنم اما آنچه دوست دارم در این روزها درباره آن صحبت کنم نوعی رجعت به خویش است.
* از چه جهت؟
– منظورم این است که رجعت کنیم به خود و ببینیم در رابطه با اتفاق‌هایی که در طول سال‌های اخیر در حوزه های مختلف رخ داده است تا چه اندازه راه‌های درست را رفته ایم و چه مسیری را به اشتباه رفته‌ایم. در واقع جرات انتقاد از خود را داشته باشیم تا راه بهتری بیابیم و سعی کنیم که به فسیل تبدیل نشویم. در واقع همانگونه که طبیعت لباس تازه به تن می کند باید تفکر انسان هم لباس زیبا به تن کند.
* آنچه گفتید توصیه خوبی برای مردم بود.
– نه من به مردم توصیه نمی کنم بلکه اتفاقا روی صحبتم با مسئولان و سیاستگذاران کلان فرهنگی،اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که نقش مهمی در تصمیم گیری‌های اجتماع دارند. این که لباس زیبای تفکر نو را همزمان با نو شدن طبیعت به تن کنند.
*حرف آخر….
– حرف که نه اما یک خبر دارم که شاید برای علاقمندان به موسیقی فیلم جالب باشد. موسیقی فیلم “ملکه” به کارگردانی محمد باشه آهنگر پس از ایام نوروز منتشر می‌شود.
———————
گفتگو از پریسا ساسانی
دیدگاهتان را بنویسید