نخستین جایزه موسیقایی شبکه توسعه آقاخان (AKDN) با حضور کریم آقاخان (چهل و نهمین امام شیعیان اسماعیلی جهان) در لیسبون پرتغال برگزار شد. ۱۴ هنرمند از ۱۳ کشور آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکای شمالی به بخش نهایی این جوایز راه یافته بودند که ۹ نفر از آنها برنده این جایزه شدند و در مجموع ۵۰۰ هزار دلار میان آنها تقسیم شد.
از ایران هم محمدرضا شجریان (استاد آواز)، داریوش طلایی (نوازنده تار و سه‌تار)، شاهو عندلیبی (نوازنده نی)، آرش محافظ (نوازنده سنتور)، نسیم سیابی شهریور (خواننده) و رضا پرویززاده (نوازنده کمانچه) در میان نامزدها بودند که ۲ هنرمند نخست، جایزه دریافت کردند.
کریم آقاخان (که از سوی پیروانش «حضرت والا کریم آقاخان» نامیده می‌شود) برگزاری این مراسم را حاصل تلاش بخشی از جامعه اسماعیلیان جهان و شبکه توسعه آقاخان دانست و طی سخنانی گفت: این برنامه استعدادهای موسیقایی و ثمرات جامعه‌شناختی دستاوردهای هنری را از و در مکان‌ها و فرهنگ‌های گونه‌گون ارج می‌نهد. او همچنین یادآور شد: ما با ایجاد این جایزه موسیقایی، امیدواریم هم به نسل کنونی هنرمندان کمک شود و هم بتوانیم الهام‌بخش نسل تازه‌ای از نوازندگان و آهنگسازان جوان چه در شرق و غرب عالم باشیم. در این راستا، برندگان جایزه ما نه تنها هر یک هدیه‌ای مالی دریافت می‌کنند، بلکه از آنها خواسته می‌شود که در راستای گسترش خلاقیتشان با دبیرخانه جایزه همکاری کنند.
مژگان شجریان فرزند «محمدرضا شجریان» که به نمایندگی از پدرش در این مراسم حاضر بود، «جایزه (حمایتی) پاترون» را از دستان آقاخان دریافت کرد. در تارنمای بنیاد آقاخان آمده است: محمدرضا شجریان، خواننده‌ای با قدرت و مهارت خارق‌العاده که ویژگی‌های اخلاقی و موسیقی یک استاد سنتی را داراست، سال ۱۹۴۰ میلادی (۱۳۱۹ شمسی) در مشهد به دنیا آمد و در ۵ سالگی یادگیری تلاوت قرآن را از پدرش را شروع کرد. در ۱۲سالگی به مطالعه ردیف‌های موسیقی سنتی ایرانی پرداخت و همزمان برای درک عمیق‌تر، مجموعه‌آ‌هنگ‌های سنتیِ نواختن سنتور را نیز فراگرفت.»
مژگان شجریان پس از دریافت این جایزه در گفت‌وگویی اظهار داشت: همه جای دنیا هنرمندان را روی سرشان می‌گذارند و این به نظر من برای هنرمندانی که به این مرحله می‌رسند، یک قدرشناسی بایسته است.
اما اعطای این جایزه به محمدرضا شجریان با واکنش‌های متفاوتی در فضای مجازی مواجه شد. عده‌ای از دریافت آن ابراز خرسندی کردند و برخی هم اعتبار این جایزه را زیر سوال بردند. اما دسته سوم معتقدند آقاخان با اعطای این جایزه، نام خود را به صورت نامحسوس ترویج کرده است.
در این راستا یکی از کاربران نوشت: نه جایزه بنیاد آقاخان چیزی بر قدر شجریان افزود و نه مستند شجریان از قدر او کاست. واقعه بر عکس بوده است. بنیاد آقاخان با این جایزه بر قدر خود افزود و صدا و سیما از قدر خود کاست. سیاستگذاران یک نهاد با اقدامات خود میزان سرمایه اجتماعی خود و احیانا رقیب و مخالف خود را تعیین می‌کند.
کابری دیگری هم تأکید کرد: جایزه‌ها و جشنواره‌ها به خودی خود واجد اهمیت و ارزش نیستند که آن را به کسی ببخشند. اعتبارشان را از کسانی می‌گیرند که به آنها نشان و مدال و جایزه می‌دهند. بنیاد آقاخان با اهدای جایزه به محمدرضاشجریان خودش را بزرگتر کرد و برکشید. به آقاخان تبریک می‌گویم.
دو کاربر فضای مجازی هم از ترجمه نام این جایزه و به کار بردن عبارت «خداوندگار موسیقی» انتقاده کرده‌اند. یکی از آنها نوشته است: جایزه بنیاد آقاخان به شجریان، Patron’s award ذکر شده است. چه‌جوری این را ترجمه کرده‌اید «خداوندگاری»؟
کاربر دیگری هم پرسیده است: اینکه بنیادی به محمدرضا شجریان جایزه ویژه بدهد، اعتبار شجریان رو بیشتر می‌کند یا اعتبار بنیادی که به شخصه تا حالا اسمش را نشنیده بودم و حتی اگر شنیده بودم هم فرقی نمی‌کرد؟ پوشش خبرهای اینطوری، پوشش خبری شجریان است یا آن بنیاد؟
این پرسش با چنین پاسخی روبه‌رو شد: حالا روی اعتبار داشتن شجریان که حرفی نیست، ولی شما که می‌گویید بنیاد آقاخان چی و کی هست و اصلا کجا بوده و اعتبارش را از جایزه دادن به شجریان گرفته، بیشتر داری بی‌سوادی و بی‌اطلاعی خودت را نشان می‌دهی.
در تکمیل این موضع، کاربر دیگری نوشته: بنیاد آقاخان را دانش آموخته‌های رشته معماری به خوبی می‌شناسند، سال‌هاست که از معتبرترین جوایز معماری دنیا به شمار می‌رود و به طور کلی نگاهی به مشرق زمین دارد.
یکی دیگر هم مدعی است: آقاخان و بنیادش قطعا مشهورتر از شجریان هستند.
اما به نظر می‌رسد ادعای فوق پذیرفته نیست و در این میان توده مردم، شناختی از آقاخان‌ها ندارند. کما اینکه نگارنده از نمایندگان اقشار مختلف در این باره سوال کرد و بیش از آنکه پاسخی درباره بنیاد آقاخان و رهبر مذهبی آنها بشنود، درباره مجموعه تلویزیونی «میکائیل» (با بازی علیرضا خمسه در نقش «آقاخان») پاسخ شنید!
این در حالی است که بنیاد متمول و ثروتمند آقاخان که حدود ۱۵ میلیون شیعه هفت امامی (قائل به امامت اسماعیل فرزند امام صادق) نفوذ دارد، می‌تواند در کنار نام محمدرضا شجریان که برای بسیاری از ایرانیان شناخته‌شده است، نام خود را «پرزنت» کند و به مردم ایران بشناساند.
دیدگاهتان را بنویسید