گفت وگو با یک خواننده اپرا

اشتباهات رایج درباره خوانندگی

مهبد متدین روحی ـ خواننده اپرا، نوازنده پیانو و سنتور ـ در ادامه صحبت‌های بالا گفت: تکنیک آوازی مطلقا به معنی سبک موسیقی نبوده و یک خواننده حرفه‌ای می‌تواند با تکنیک صحیح هرگونه سبکی که آموزش دیده و علاقمند است را اجرا کند. بزرگ‌ترین اشتباه اکثر افراد در سراسر دنیا، سعی در تقلید صدای پدر و مادر از سنین کودکی تا جوانی است که در طولانی مدت باعث می‌شود تارهای صوتی آسیب دیده و همچنین شخص الگوی گفتار اشتباهی پیدا کند.

او که در اسپانیا تحصیل می کند، در ادامه درباره انواع صداها بیان کرد: صداها به هفت بخش تقسیم می‌شوند که البته هر بخش شامل حداقل سه زیر شاخه است. صدای خانم‌ها (از زیر به بم): سوپرانو – متزو سوپرانو – کنترآلتو و صدای آقایان (از زیر به بم): کنتراتنور – تنور – باریتون – باس است.

این هنرمند درباره عواملی که باعث تفاوت صداها می‌شود، گفت: عوامل بسیار زیاد و متفاوتی وجود دارد که باعث می‌شود انسان ها در هر یک از این بخش‌ها جای بگیرند. مهم ترین عامل ژنتیک است که شامل جنسیت، طول تارهای صوتی، قد و استخوان‌بندی است، به این صورت که هر چقدر تارهای صوتی بلندتر باشند صدا بم‌تر و هرچقدر کوتاه‌تر باشند، صدا زیرتر می‌شود. همچنین اکثر افرادی که‌ قد بلندتری دارند و یا از چهارچوب بدنی درشت‌تری برخوردار هستند به دلیل بزرگ‌تر بودن ریه‌ها صدای بم‌تر و عمیق‌تری دارند.

او ادامه داد: عوامل بسیار زیادی در نوع صدا تاثیر دارد که از برخی از اصلی‌ترین‌ها می‌توان به الگوی گفتار، زبان مادری، سن، آب و هوا، تغذیه، ورزش و شرایط اقلیمی محل زندگی اشاره کرد. جنس صدا در شخص ثابت نیست و می‌تواند به مرور زمان و یا تغییر هر یک از عوامل مذکور تغییر کند. به طور معمول تغییر جنس صدا در آقایان تا سن ۲۵ سالگی و خانم‌ها تا ۲۲ سالگی بسیار سریع و زیاد است، بنابراین دانستن جایگاه صدایی تا این سنین امکان پذیر نبوده و عملا بیهوده است.

این خواننده تصریح کرد: برای پی بردن به نوع صدا بسیار مهم است بدانیم همه انسان‌ها از سه جایگاه رزونانس صدا برخوردار هستند که شامل صدای سینه (نت‌های بم‌تر) – صدای گلو (صدایی که با آن صحبت می‌کنیم) – صدای سر (نت های زیر تر) است. به طور کلی نوع صدا مربوط به گستره نت‌هایی است که ما می‌توانیم اجرا کنیم.

«تمرینات اصلی تکنیک‌های آوازی چیست؟» او پاسخ می‌دهد: در تکنیک‌های صحیح آوازی اصلی ترین تمرین ترکیب دو صدای سینه و سر است که پروسه‌ای بسیار زمان بر و پیچیده بوده و لازم است زیر نظر اساتید با علم صداسازی باشد. شروع فراگیری علم آواز از سنین کودکی و قبل از سن بلوغ مخصوصا در آقایان بسیار خطرناک بوده و و اگر تحت نظارت مجرب ترین اساتید آوازی نباشد می‌تواند آسیب‌های دائمی به همراه داشته باشد؛ چرا که صدای سینه تا قبل از سن بلوغ به دلیل کمتر بودن میزان تستسترون زیرتر بوده و به طور طبیعی با صدای سر ترکیب (میکس) است و نوجوان به راحتی می‌تواند هر قطعه‌ای که علاقمند است را اجرا کند. این در حالی است که بعد از سن بلوغ بین دو جایگاه صدا (سینه و سر) فاصله افتاده و شخص به هیچ وجه نمی‌تواند نت‌های موسیقی را مانند قبل اجرا کند؛ به همین دلیل سعی در بالا بردن حجم صدا می‌کند که به فریاد زدن منجر می‌شود که یکی از اصلی‌ترین عوامل آسیب دیدن تارهای صوتی است.

متدین روحی درباره اولین قدم برای فراگیری علم آواز، گفت: یادگیری تنفس صحیح و استفاده کامل از ظرفیت ریه‌ها است که به اصطلاح تنفس دیافراگمی نامیده می‌شود (دیافراگم پرده‌ای متشکل از عضله مخطط‌ (ارادی) داخلی بدن است که به دنده‌های انتهایی و مهره‌ها می‌چسبد و قفسه سینه را از محوطه شکم جدا می‌کند)؛ چراکه اگر تنفس عمیق باشد در طول اجرا پرده دیافراگم پایین و ثابت بوده است، لارینکس در حالت آرامش قرار می‌گیرد و در نتیجه اجرایی صحیح و یک‌ دست به وجود می‌آید. نحوه  تنفس کامل و همایت بدن موقع آواز از تمرینات یوگا گرفته شده و همه ورزشکاران یوگا از این مهارت برخوردار هستند. از مهم ترین وظایف یک استاد آواز آموزش تمریناتی از یوگا است تا هنرجو بتواند درک بهتری از بدن خود پیدا کند.

او ادامه داد: قدم دوم صداسازی است. تمرینات صداسازی هیچگاه به اتمام نمی‌رسند و همه خواننده‌ها در تمام دوره حرفه‌ای خود این تمرینات را انجام می‌دهند. از تمرینات صداسازی می‌شود برای گرم کردن صدا در هر جلسه نیز استفاده کرد. قدم سوم شناخت جایگیری صدا در گلو و دهان است که از مرحله صداسازی بسیار پیچیده‌تر بوده و کاملا بستگی به خود شخص خواننده دارد. به این معنی که ممکن است در این تمرینات صدایی که خارج می‌شود از دید استاد صدایی صحیح باشد ولی اگر هنرجو احساس درد یا فشار داشته باشد، حتما باید به استاد اطلاع داده و تمرین تغییر کند.

این هنرمند درباره فرایند عملکرد لارینکس گفت: به این صورت است که وقتی نفس می‌کشیم تارهای صوتی باز، لارینکس پایین و بیرون بوده و در حال استراحت است. هنگام حرف زدن و یا آواز خواندن تارهای صوتی شروع به باز و بسته شدن (ارتعاش) کرده و لارینکس به بالا و داخل می‌رود. یک خواننده حرفه ای می‌داند با جایگیری صحیح صدا چگونه هنگام آواز همچنان لارینکس خود را پایین نگه دارد. در این صورت است که خواننده می‌تواند ساعت‌ها بدون هیچ مشکلی مشغول آواز باشد. تمرینات مخصوص باز و بسته شدن کامل تارهای صوتی در مراحل دو و سه به صورت مشترک وجود دارند.

او ادامه داد: نکته‌ای که هنر آواز را از دیگر بخش‌های هنری متمایز می‌کند، این است که هنرجو در واقعیت در این مسیر تنها بوده؛ زیرا صدا از درون شخص خارج می‌شود و هیچکس قادر به دیدن فعل و انفعالاتی که در حال رخ دادن در بدن خواننده است، نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود حتما تحت نظر خبره‌ترین اساتید آواز شروع به یادگیری این علم کنید؛ زیرا هرچه تجربه استاد بیشتر باشد می‌تواند راهنمایی‌های صحیح‌تری کند. به یاد داشته باشید که فرا گرفتن علم آواز پروسه‌ای بسیار زمان‌بر بوده و در نهایت با ترکیب و یادآوری همه روزه همه مراحل مذکور در طولانی مدت می‌توانیم به صدایی صحیح، سالم و اصولی، دست پیدا کنیم.