«در آلبوم «جرس» عملکرد صحیحی برای جذب مخاطب موسیقی اصیل ایرانی داشته ایم»

میدیا فرج نژاد

موسیقی ایرانیان – رها معتمدی: میدیا فرج نژاد آهنگساز و نوازنده تار آخرین آلبوم خود را با نام «جرس» به خوانندگی سینا سرلک، سال گذشته روانه بازار موسیقی کرد. این آلبوم طبق برخی گزارشها جزء پر فروشترین آلبوم های موسیقی ایرانی بوده و در مدت کوتاهی به چاپ دوم رسید.

فرج نژاد فارغ التحصیل رشته موسیقی است و تا امروز او از محضر اساتیدی چون افشارنیا، عطا الله جنگوک، حمید سکوتی در مسیر هنری خود بهره برده است. برای تکمیل دانش و فنون نوازندگی، ردیف موسیقی ایرانی، گروه نوازی و تلفیق شعر و موسیقی از محضر استاد محسن نفر استفاده نمود و از سال ۱۳۸۶ به تشویق اساتید و حمایت بی دریغ پدر، آغاز به ساخت و تولید اولین مجموعه موسیقایی خود نمود. از این هنرمند تا پیش از آلبوم اخیرش، «شرح پریشانی»به خوانندگی حجت اشرف زاده، «راه بی نهایت» به خوانندگی حسام الدین سراج، «طغیان» به خوانندگی حسین علیشاپور، «خواب خورشید» به خوانندگی علی بختیار و «باد آباد» به خوانندگی اشکان کمانگری به انتشار رسیده است.

در پی بازتاب مثبت آلبوم جرس و به بهانه آشنایی بیشتر با «میدیا فرج نژاد» و فعالیتهای آتی وی، سایت «موسیقی ایرانیان» گفتگویی با این هنرمند ترتیب داده است که تقدیم مخاطبان می گردد.

* آلبوم موسیقی «جرس» اواخر سال پیش به آهنگسازی شما و به خوانندگی «سینا سرلک» منتشر و در بازار موسیقی کشور منتشر شد، این طور که از اخبار برمی‌آید، اثرتان با استقبال خوب مخاطبان همراه شده و حتی در برخی گزارشها امد که از پرفروشترین آلبوم های بازار بوده، حتی در مدتی کوتاه  به چاپ دوم هم رسید؛ رویکرد شما برای رسیدن به این نقطه چه بوده و نظر شما درباره استقبال مخاطب چیست؟ یا در واقع به شکل دیگر این سوال را بپرسم: چه اتفاقی باعث شد در این فضای بی میلی به خرید آثار فرهنگی و هنری که چند سالی است در موسیقی ایران نهادینه شده، مخاطبین به این آلبوم روی خوش نشان دهند؟

 من به عنوان یک هنرمند ایمان داشتم که اثری در سبد خرید مردم قرار خواهد گرفت از ابتدای مراحل تولید به مخاطب احترام گذاشته باشد و هیچ یک از بخش های کار به طور سر سری و بی دقت به انجام نرسیده باشد. به همین دلیل تلاشم این بود تا این اثر با در نظر گرفتن تمام أصول فنی در بخش های مختلف قابل بررسی باشد . از انتخاب اشعار تا نوع میکس و مسترینگ و … حساسیت های لازم برای خلق یک اثر انجام پذیرفت و با مهربانی مردم هم مواجه شد. البته این را هم باید اضافه کنم که من تلاش کردم با استفاده از فضاهای متنوع شنیداری در این اثر حوزه مخاطب را گسترش دهم و زمانی که متوجه شدم در کمتر از ۱۰ روز اثر به چاپ بعدی رسیده ، متوجه شدم که عملکرد صحیحی برای جذب مخاطب موسیقی اصیل ایرانی داشته ایم.

*در این مدت زمانی که آلبوم به بازار امده، از بازخوردهایی که گرفتید آیا امکانش است بفرمایید کدام قشر از مخاطبان موسیقی درگیر این اثر شده اند؟

 فکر میکنم این آلبوم بیشتر در بین مخاطبان دهه ۶۰ و ۷۰ با اقبال مواجه شده و این البته قابل پیش بینی هم بود. چرا که قطعات پر هیجان و پر تحرک در این اثر بخش پررنگ آلبوم را به خود اختصاص داده و بدون شک مخاطب جوان نیازمند هیجان بیشتر است .

نمی شود توقع داشت که موسیقی مورد توجه یک مخاطب ۵۰ ساله همان باشد که یک مخاطب ۲۵ ساله . تفاوت نسل ها و دیدگاه ها از یک سو و شیوه متفاوت زندگی در بین نسل های مختلف از سوی دیگر تاثیر گذار است و به نظرم هنرمند باید به این تغییر ها احترام بگذارد.

* درباره پروسه تولید آلبوم «جرس» توضیح دهید و اینکه همکاری تان با سینا سرلک در این اثر چگونه شکل گرفت.

سال ها بود علاقه مند این بودم که اثری تولید کنم که در آن موسیقی ایرانی و سازهای ایرانی در کنار بافت متنوع ارکستر سمفونیک قرار بگیرد و هر کدام از این دو به تنهایی قابل بررسی باشند و ارزش موسیقایی داشته باشند . در نمونه هایی که از همنشینی ارکستر غربی و سازهای ایرانی می شنیدم ، اغلب یکی از این دو از بین می رفت به این معنی که یا موسیقی آنقدر ایرانی میشد که شما هیچ تحرک هارمونیک و افکتیو از ارکستر نمی شندید و یا آنقدر غربی که اگر اثر را خواننده ای در ژانر پاپ-کلاسیک هم می خواند اتفاق بدی نمی افتاد و حتی در برخی موارد نتیجه دلنشین تر هم میشد . به همین علت بود که با دوست خوبم امیر حسین سمیعی شروع همکاری کردیم تا چنین کار تولید شود. پس از پیشنهاد من و بعد از شنیدن اثر هر دو به این نتیجه رسیدیم که او تواناترین گزینه برای اجرای این اثر است و من خوب می دانستم که سینا توانایی بسیاری دارد که کمتر از آن توسط آهنگسازان استفاده شده. پس از اجرای اولین قطعه هر دو یقین حاصل کردیم که این ترکیب به نتیجه خواهد رسید.

* پیش از آلبومتان با «حسام‌الدین سراج» شما اکثرا با خواننده های به اصطلاح آلبوم اولی همکاری داشتید، ولی به نظر می رسد پس از آزمون خطاهایی! و بعد از آلبوم راه بی نهایت تصمیم به همکاری با چهره های نامی تر گرفته اید، در این زمینه توضیح دهید و از اهدافتان برای این رویکرد هنری بفرمایید.

آزمون و خطایی در کار نبوده، من همیشه به دنبال مناسب ترین گزینه برای اجرای یک اثر هستم و برای من پارامتر شهرت در اولویت های بعدی ست . اگر با خواننده ای همکاری کرده ام او را شایسته خواندن اثر دیده ام و تلاشم این بوده که صداهای جدیدی را هم به موسیقی معرفی کنم و فکر میکنم در این زمینه تا حدودی موفق بوده ام . به نظرم اینکه تمام آثار به چند خواننده محدود شود اتفاق خوبی نیست و باقی هنرمندان نیز باید برای شناخته شدن شانسی پیدا کنند . من تلاش کردم که به عنوان یک آهنگساز و نوازنده دارای مخاطب باشم و شنونده صرفا به دلیل همکاری من با یک خواننده نباشد که موسیقی من را می شنود.  شما می توانید اطمینان داشته باشید هر زمان من در کنار خواننده ای نامی قرار گرفتم ، دلیل اولش توانایی او برای اجرای اثر است.

* امروزه شاهد آلبوم های بسیاری از اهنگسازان جوان با عنوان آثاری متفاوت یا در واقع آثاری متحول شده (ابداع و نوآوری در زمینه موسیقی سنتی) هستیم، دیدگاه و تفکر شما در این زمینه چیست؟

به عنوان یک آهنگساز معتقدم موسیقی ایران توانایی این را دارد که در هر قالبی بدرخشد و لزومی ندارد موسیقی را محدود کنیم به موسیقی دهه ۶۰ . فراموش نکنید که اگر آهنگسازان دوران قاجار موسیقی گلها را می شنیدند به نظرشان مدرن و شاید ساختار شکن و حتی در مواردی بی منطق و غیر ایرانی می رسید . حال اینکه امروزه همنسلان من موسیقی گلها را به چشم بخشی از تاریخ موسیقی می بینند و لزوم تکرارش را إحساس نمی کنند . همانطور که نسل پیشین ما نکرد و به یکباره موسیقی را از گلها به سوی موسیقی چاووش بردند . امروز نیز آنچه شما نوآوری اش می خوانید ۲۰ سال دیگر به عنوان موسیقی سنتی و خاک خورده از آن یاد خواهد شد .  پس لزومی ندارد موسیقی به شکل پیشین خود باقی بماند و همانگونه اجرا شود . آنچه در برخی از آثار امروزی به نظرم قابل بررسی مجدد است ، درونمایه موسیقایی و بخش علمی آن است . گاه شاهد هستیم یک اثر امروزی دچار ضعف در بن مایه موسیقایی ست و گویی آهنگساز نسبت به رپرتوار موسیقی ایرانی وقوف کافی ندارد و یا در بیان ساده تر اثر کارگاهی به نظر می رسد و تجربی تا یک اثر قابل بررسی و علمی و هدفمند.

* آیا می شود این گونه تعبیر کرد که موسیقی اصیل ایرانی برای اینکه حرف تازه ای داشته باشد ناگزیر تغییر است و اینکه مخاطب آثار ایرانی دچار ریزش شده است به همین علت است؟

ابتدا اینکه برای حرف تازه لزوما نباید شیوه اجرا را تغییر داد، حرف تازه نیاز به مضمون جدید دارد و مضمون جدید نیاز به مطالعه و تحقیق و خلاقیت . در کنار این شاخصه ها می توان به تغییر شیوه اجرا هم فکر کرد ولی اینکه برای حرف تازه زدن چند ساز ایرانی را کنار چند ساز غیر ایرانی قرار دهیم و موسیقی ۳۰ سال پیش را اجرا کنیم بی فایده است. دوم اینکه با این نظر به شدن مخالف هستم که موسیقی ایرانی دچار ریزش مخاطب شده است! آنچه امروز شاهدش هستیم استفاده آهنگسازان موسیقی پر مخاطب پاپ است از موسیقی اصیل ایرانی. با یک بررسی اجمالی خواهید فهمید که آثاری که در چند سال اخیر حتی در موسیقی پاپ به شهرت رسیده اند درون مایه ایرانی دارند. موسیقی ایرانی مخاطب جدی و پیگیر خود را خواهد داشت و تفاوتش با دیگر موسیقی ها این است که با تغییر نسل مخاطبش ریزش نمی کند چرا که مخاطب موسیقی ایرانی، مخاطب ادبیات و شعر و غزل و تاریخ ایران هم هست و این مخاطب در هر سن و سالی که باشد موسیقی ایرانی را پذیرا خواهد بود. من در نسل های بعد از خود شوق و انرژی وصف ناشدنی برای شنیدن و یادگیری می بینم که به هم نسلان خودم پهلو می زند.

 * در آلبوم «جرس» شاهد همکاری شما با نوازنده ای هندی در قالب یک دونوازی بودیم ، در ادامه نیز به دنبال همکاری با نوازندگان دیگر کشورها خواهید بود ؟

آلبوم جرس

روزی که این همکاری را شروع کردم فکر نمی کردم این قطعه با این میزان مخاطب رو به رو شود ، برایم بسیار جذاب بود که مخاطبان در نظرهایشان به این دونوازی اینقدر توجه کرده بودند ، آن هم در اثری که قالبش «باکلام» است . همین توجه مخاطب من را برای همکاری هایی از این دست مصمم کرد و بناست تا در آثاری مستقل به اینگونه همکاری ها با نوازندگان دیگر کشورها بپردازم. تا امروز هم تلاشهای بسیار شده و آثار ارزشمندی نیز تولید شده که به شناساندن موسیقی ایرانی به مخاطب غیر ایرانی کمک بسیار کرده.

 * تور کنسرت های «جرس» هم برگزار خواهد شد؟

پیشنهادهای مختلفی در این مورد مطرح شده که در دست بررسی است و با توجه به مشغله من و عدم حضور آقای سرلک در ایران با تاخیر نتیجه اش اعلام خواهد شد.

 * درباره اثر بعدی صحبت کنید، در چه مرحله از تولید است؟ عوامل آلبوم مشخص شده اند؟

در حال حاضر مشغول کار بر روی اثر تازه ای هستم که آهنگساز اثر و تنظیم آن برای سازهای زهی را خود انجام دادم و اثر برای کوارتت زهی توسط بهزاد عبدی تنظیم شد. این اولین همکاری من و بهزاد عبدی است که با توجه به تجربه بسیار وی و تفاوت کلی فضای آثارمان، همکاری شیرین و دوست داشتنی برایم بوده است و همکاری ما با کوارتت کلگیوم بر جذابیت های بیشتر این اثر افزود . ضبط موسیقی این آلبوم به پایان رسیده است و نام خواننده در اخبار آتی به اطلاع هنردوستان خواهد رسید .