موسیقی اقوام ایران همواره بخش مهمی از فرهنگ غنی این سرزمین را تشکیل داده است. در این میان، موسیقی بختیاری علیرغم ریشه‌های عمیق تاریخی و فرهنگی و گستردگی جغرافیایی اش، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. گروه موسیقی بختیاری کهبنگ به سرپرستی و آهنگسازی امین حیدری و آواز استاد کوروش اسدپور، با هدف احیا و شناساندن صحیح این موسیقی و معرفی آن به جهان، شکل گرفته و به زودی تور اجراهای خود را آغاز می‌کند. به این بهانه با سرپرست و خواننده گروه به گفت‌وگو نشستیم تا از اهداف، چالش‌ها و برنامه‌های آن‌ها بیشتر بدانیم.
ایده تشکیل گروه کهبنگ چگونه شکل گرفت و هدف شما از این پروژه چیست؟
امین حیدری: موسیقی محلی و فولکلور گستره وسیعی را در داخل و خارج کشور و در ذهن و قلب مخاطبان احاطه کرده است. با این وجود من همواره خلائی را احساس می‌کردم و آن، بی‌نصیب بودن موسیقی بختیاری از اقبال و استقبال کافی و شایسته بود. با یک ارزیابی درمی‌یابیم که موسیقی جنوبی و بندری، لری، کردی، شمالی و دیگر شاخه‌های قومی به شکلی مویرگی در ایران و جهان طنین‌انداز است، اما موسیقی بختیاری چطور؟ دغدغه همیشگی من این بود که این موسیقی به شکلی ارزنده‌تر و در جایگاهی والاتر در عرصه ظاهر شود. شاید عجیب باشد اما برخی دوستان موسیقی دان سرشناس حتی، این موسیقی را بعضا با موسیقی لرستان اشتباه می گیرند.
کوروش اسدپور: موسیقی غنی و پربار اقوام ایران، به ویژه در گستره زاگرس، سرشار از احساس و طرب و در عین حال اندوه است؛ از موسیقی کار گرفته تا موسیقی‌های حماسی که شرحی مفصل می طلبد. تمرکز ما در این پروژه، مشخصاً بر نمایه موسیقی قوم بختیاری است و بر اساس آن، مقام‌های مختلفی را که در این فرهنگ وجود دارد، معرفی و اجرا خواهیم کرد.
چه چالش‌هایی در مسیر احیای موسیقی بختیاری وجود دارد؟
امین حیدری: یکی از چالش‌های اساسی، کمبود موزیسین‌ها و نوازندگان بختیاری است. موسیقی بختیاری مشکل ارکستراسیون و تنظیم دارد و تا به امروز غالباً توسط کسانی ارائه شده که بختیاری نبوده‌اند و در نهایت حالتها و زیبایی های این موسیقی به خوبی بیان نشده است. این مسائل باعث شده تا موسیقی بختیاری نتواند جایگاه شایسته خود را یافته و در جای صحیح خود قرار بگیرد.
کوروش اسدپور: بسیاری از مقام‌ها و نغمه‌های موسیقی بختیاری در گذر زمان و به واسطه شهرنشینی به دست فراموشی سپرده شده‌اند. همچنین، تمهیداتی برای نت‌نگاری، تدوین و مستندسازی این مقام‌ها صورت نگرفته و این موضوع نیازمند نظارت، پژوهش و توجه بیشتری است.
برنامه‌های شما برای معرفی موسیقی بختیاری چیست؟
امین حیدری: من بواسطه آلبومی که سالها پیش با استاد ملک مسعودی ضبط کرده ام به پژوهش در مورد این موسیقی مشغول بودم تا اینکه حدود یک سال پیش با استاد اسدپور طی جلساتی به شور نشستیم و تصمیم گرفتیم یک گروه تخصصی و یکپارچه ی بختیاری تشکیل دهیم. من به عنوان آهنگساز و نوازنده با ریشه بختیاری، سرپرستی گروه را بر عهده گرفتم و استاد اسدپور نیز با سابقه درخشان آوازی‌شان به عنوان خواننده و یکی از برجسته ترین مقام دان های حال حاضر موسیقی بختیاری حضور دارند. جمعی از بهترین و حرفه‌ای‌ترین نوازندگان آقا و خانم را نیز که در سبک های مختلف اجرای موسیقی خوش درخشیده اند تا به امروز ، گرد هم آورده‌ایم تا شاکله اصلی و اصیل این موسیقی را به عموم ایران و جهان معرفی کنیم که این اقدامات در قالب ویدیو، اجراهای زنده داخلی و خارجی، فستیوال‌های مختلف و آلبوم و قطعات مجرد صورت خواهد گرفت.
کوروش اسدپور: من نیز مشغول ضبط برخی از مقام‌های موسیقی بختیاری هستم که هدف از آن حفظ و اشاعه این میراث ارزشمند است. قصد داریم با همکاری یکدیگر و حمایت از این حرکت، مقام‌ها را به گوش دوستان موسیقی‌دان کشور برسانیم و موسیقی بختیاری را به شکلی مشخص‌تر و بنیادی‌تر به جهان معرفی کنیم.
صابر نظرگاهی (تار و سه‌تار)، سامر حبیبی (کمانچه)، جمشید صفرزاده (سنتور)، میترا زلفی (قیچک باس)، ترگل خلیقی (رباب)، روژان محمدی (آلتو)، حامد پیرا (سرنا)، نگار عزازی (دف و دایره)، ماهور زمانه‌پور (پرکاشن و تنبک)، شهرام رضایی (دهل) و امین حیدری (عود) اعضای گروه کهبنگ را تشکیل می دهند.
موسیقی بختیاری چه ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایی دارد که آن را متمایز می‌کند؟
کوروش اسدپور: موسیقی بختیاری سرشار از احساس، حماسه، مقاومت، عشق، امید، شکست و پیروزی است و به مثابه جامعه‌ای با قدمتی چند هزار ساله، تمام مقوله‌ها و رخدادهای زندگی ما را در خود جای داده است. مقام‌های متنوعی داریم که هر کدام ویژگی‌ها و نام‌های خاص خود را دارند؛ از مقام‌های متر معین مانند چوب‌بازی و دستمال‌بازی گرفته تا مقام‌های متر آزاد مانند شاهنامه‌خوانی و حماسه‌های ملی و درون‌ایلی.
امین حیدری: همچنین، رقص‌ها و حرکات موزون بختیاری از زندگی و واقعیت‌های روزمره شکل گرفته‌اند و به شکل آیین و رسمی زیبا، جزء لاینفک زندگی اقوام بختیاری هستند. این موسیقی و حرکات، دارای اصالت و ریشه‌های عمیقی هستند و می‌توانند برای مخاطبان داخلی و خارجی جذابیت بسیاری داشته باشند.
چه اقداماتی برای حفظ و مستندسازی موسیقی بختیاری انجام داده‌اید؟
کوروش اسدپور: من حدود صد مقام و بیش از ۱۵۰ ترانه را از ریشه و اصل موسیقی بختیاری جمع‌آوری کرده و مشغول ضبطشان هستم. متأسفانه پشتوانه و حمایتی موجود نبوده نه مالی و نه معنوی که این‌ها نت‌نگاری شوند، کتاب شوند و به بیانی بهتر منبع و پایگاه اطلاعاتی دقیقی برای علاقه‌مندان و آینده گان داشته باشیم. با این حال، تلاش کرده‌ام در حد توان، این مقامات ارزشمند را حفظ و به نسل‌های بعدی منتقل کنم.
امین حیدری: ما در تلاشیم تا با اجرای این مقام‌ها و ترانه‌ها در قالب‌های مختلف، توجه و نگاه های بیشتری را به موسیقی بختیاری معطوف و زمینه را برای حمایت بیشتر از این میراث موسیقایی_فرهنگی فراهم سازیم.
چه انتظاراتی از مخاطبان و مسئولان فرهنگی دارید؟
کوروش اسدپور: امیدواریم که تمهیداتی بسیار گسترده‌تر و شایسته‌تر صورت گیرد در راستای تبلور و عرضه این موسیقی سرشار از عشق و امید و حماسه. اینگونه می توانیم به زیباترین شکل ما حصل تلاشمان را به آیندگان انتقال دهیم. نیاز است که مسئولان فرهنگی و هنری کشور از این جریان حمایت کنند و زمینه را برای حفظ و معرفی آن فراهم سازند.
امین حیدری: از مخاطبان نیز انتظار داریم که با حمایت و استقبال خود، ما را در این مسیر همراهی کنند. موسیقی بختیاری بخشی از هویت فرهنگی ماست و معرفی و در عین حال ماندگاری آن نیازمند همکاری و همدلی همگان است.
دیدگاهتان را بنویسید