حمید قنبری
فستیوال بین المللی Tumburi Mundi به مدت ده روز از بیست و هفتم ژوییه تا پنجم اوت در شهر فرایبورگ آلمان برگزار شد. این برنامه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فستیوال‌های تخصصی سازهای کوبه‌ای در سراسر جهان شناخته می‌شود. در این دوره از فستیوال برنامه‌های گسترده و متنوعی شامل کارگاه‌های آموزشی، کنسرت، ورکشاپ، جلسات مشترک با حضور اساتید برجسته و موسیقی‌دان‌های صاحب سبک برگزار شد. در کارگاه‌های آموزشی، هنرجویان ضمن آشنایی با انواع سازهای کوبه‌ای، ریتم‌های کلاسیک کشورهای مختلف، تکنیک‌های نوین نوازندگی، درک ریتم، بیان ریتم و بداهه نوازی، این فرصت را پیدا کردند که تجربه فوق‌العاده‌‌ای را در کنار نوازندگان مطرح دنیا به‌دست بیاورند. «حمید قنبری» مدرس دانشگاه و نوازنده سازهای کوبه‌ای نیز در این فستیوال شرکت داشت. به این بهانه با او گفت‌وگو کرده‌ایم:
در ابتدا کمی در مورد این فستیوال برای ما بگویید.
همان‌طور که می‌دانید این فستیوال بر محوریت ریتم و سازهای کوبه‌ای طراحی و برنامه ریزی شده و بیش از ده سال است که برگزار می‌شود و نوازندگان سازهای کوبه‌ای از سراسر دنیا در آن شرکت می‌کنند. این اولین بار بود که من به عنوان نوازنده مهمان در این فستیوال شرکت داشتم.
با توجه به اینکه شما در فستیوال‌های مختلف شرکت کرده‌اید و این فستیوال صرفاً برای سازهای کوبه‌ای طراحی شده است؛ آیا تجربه متفاوتی در این فستیوال به‌دست آوردید؟
تفاوت این فستیوال با دیگر فستیوال‌هایی که من در کشورهای اروپایی تجربه کرده بودم این بود که برنامه روزانه با کلاس‌های آموزشی آغاز می‌شد و هنرآموزان با سازهای خود سر کلاس حاضر می‌شدند و تا نیمه‌های روز به همراه استاد مربوطه به تمرین تکنیک‌ها و اجرای جمله‌بندی‌های خاص هر منطقه می‌پرداختند که این برنامه شاید کمتر در فستیوال‌ها اتفاق بیفتد. پس از استراحتی کوتاه از عصر برنامه کنسرت‌ها شروع می‌شدند و همان اساتید در محیطی کاملاً صمیمی و دوستانه به اجرای برنامه می‌پرداختند، گاه به‌صورت گروهی و همنوازی و گاهی هم به‌صورت تکنوازی و در انتها باز بررسی اجرا و تکنیک‌ها و پاسخ‌گویی به سؤالات که این خود شرایط را کاملاً متفاوت کرده بود؛ چرا که کمتر شاهد اجراهای خشک و یک‌طرفه از سمت نوازنده برای مخاطب بودیم و تبادل نظرها به راحتی و بدون واسطه صورت می‌گرفت. در پایان هر شب هم اجرای بداهه نوازی با حضور همه اساتید و هنرجویان علاقمند صورت می‌گرفت. نکته دیگری که این فستیوال را متمایز می‌کرد حضور سازندگان سازهای کوبه‌ای و برگزاری نمایشگاه ساز برای علاقمندان بود. هنرآموزانی که در کلاس‌ها و کنسرت‌ها شرکت می‌کردند بدون واسطه می‌توانستند از سازندگان، ساز تهیه کرده و راجع به مسائل فنی ساخت ساز اطلاعات مفیدی کسب کنند. فروشگاه معرفی آثار هنرمندان اعم از آلبوم و کتاب نیز در این مجموعه وجود داشت.
*به این ترتیب می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که این فستیوال تنها با هدف اجرای گروهها و رقابت بین آنها دنبال نمی‌شود و اهداف بلند مدت دیگری را نیز در پی دارد.
– بله دقیقاً.
*غیر از شما موسیقی‌دانان ایرانی دیگری هم در این فستیوال شرکت داشتند؟
– بله، باید از دوستان هنرمند آقای «رضا سامانی» نوازنده سازهای کوبه‌ای و جناب «مجید کرمی» سازنده سازهای کوبه‌ای نام ببرم. آقای «مجید کرمی» در این فستیوال در کنار دیگر سازندگان ساز از کشورهای آلمان، ترکیه و پرتقال ایده‌های جدید خود را در زمینه ساخت سازهای تنبک، دف و بندیر ارائه کردند. تلاش ایشان در تغییر سطح کیفی سازها و برطرف کردن ایرادهای متداول و سنتی بسیار قابل ملاحظه است.
به نظر شما برگزاری چنین برنامه‌هایی می‌تواند در آشنایی مردم با فرهنگ و موسیقی ملل مختلف مؤثر باشد؟
قطعاً این گونه برنامه‌ها که با همیاری مسئولین و کمک مردم علاقه‌مند به فرهنگ صورت می‌گیرد تأثیر بسیاری در ارتقاء سطح آگاهی و ایجاد علاقه و انگیزه در بین افراد یک جامعه خواهد داشت. من شاهد حضور افرادی در سنین مختلف بودم که شاید در کشور ما به اصطلاح پارک نشین شده‌اند؛ ولی در این فستیوال شوق یادگیری در آنها ایجاد و درگیر آموزش شده بودند.
به نظر شما برگزاری کنسرت‌های خیابانی که امروز سر زبان‌ها افتاده می‌تواند حال جامعه ما را خوب کند؟
قطعاً شنیدن موسیقی خوب در هر جامعه‌ای می‌تواند تأثیرات خوبی به دنبال داشته باشد و این مسئله مهمی است که شاید ما به اندازه‌ای که باید به آن نپرداخته‌ایم. رفتن به سالن کنسرت شرایطی را ایجاد می‌کند که تمرکز مخاطب را برای شنیدن موسیقی بالا می‌برد؛ اما موسیقی خیابانی داستان دیگری است. موسیقی خیابانی در محیط شهری انجام می‌شود، جایی که برای اجرا طراحی نشده است. هنرمندانی هم به اجرای موسیقی خیابانی پرداخته‌اند که گاهی برای کسب تجربه و گاهی هم به‌عنوان شغل به آن نگاه کرده‌اند. در هر صورت بحث در این زمینه بسیار گسترده خواهد بود خصوصاً در کشور ما که هنوز رسانه ملی در نمایش ساز محدودیت دارد، قطعاً دیده شدن ساز و نواختن آن در خیابان کاری فرهنگی محسوب خواهد شد! منتهی برگزاری کنسرت جدی امکاناتی در حد سالن کنسرت و چه بسا بیشتر طلب می‌کند.
از برنامه‌های آتی خودتان برایمان بگویید.
– ضبط آلبوم «از نگاه ریتم» و برگزاری کلاس‌های پژوهشی و کارگاهی با محوریت کتاب «ضرب آوا» در تهران و شهرستان‌ها را در نظر دارم.
دیدگاهتان را بنویسید