موسیقی ایرانیان: آخرین بخش گفتگوی امین موسوی از سردبیران موسیقی ایرانیان با میلاد عمرانلو رهبر گروه آوازی تهران مربوط می شود به موضوع مهم اجرای آثار موسیقی ایرانی(دارای فواصل ربع پرده) توسط گروه های کر، که به هنردوستان و هنرمندان پیشنهاد اکید می شود به این موضوع توجه بیشتری کنند، شاید توجه به چنین بحث هایی باعث پیشرفت تدریجی و اصولی موسیقی ما شود.
آقای عمرانلو در پایان مصاحبه مایل بودم در باب موردی صحبت کنم که شاید اختصاصا ارتباط به کار شما نداشته باشد. اما موضوع مهمی است که جای دارد در موردش بیشتر صحبت شود. به نظر شما چرا آثار ایرانی که ربع پرده دارند هیچگاه در گروه‌های کر به جز موارد بسیار معدود اجرا نمی‌شوند؟ این همه سال از شروع علمی‌شدن موسیقی ما می‌گذرد اما هنوز هنرمندان ما فکر نکردند که چطور می‌شود گروه کری را مخصوص آهنگ های ایرانی با فواصل ربع پرده ایجاد کرد؟
هنوز که هنوز است بعد از این همه سال در اکثر کارهای موسیقی سنتی حتی همخوانی در قطعات هم توسط نوازندگانی اجرا می‌شود که شاید کمترین توانایی در خوانندگی هم نداشته باشد. مشکل کجاست؟ آیا معضل اصلی ذات موسیقی ایرانی است که عواملی مثل ثابت نبودن کوک یا فواصل ربع پرده (در بین سازهای اساتید ما) باعث بروز این کمبود می‌شود؟ یا مشکل اصلی خوانندگان ما هستند که نمی‌توانند فواصل موسیقی ایرانی را اجرا کنند؟
یا از ناحیه‌ی دیگری‌ست؟
ما تجربه‌ی این کار را داریم، بطور مثال در جشنواره فجر سال ۸۸ یک قطعه از استاد پایور در دستگاه شور اجرا کردیم و یا موارد دیگر، نمی‌دانم مطمئن نیستم اما گمان می‌کنم گروه ما اولین گروه کر میکس(گروهی که اعضای خانم و آقا داشته باشند) هست که فواصل موسیقی ایرانی(ربع پرده) را بدون هیچ مشکلی می‌خوانند، البته دلیل اصلی‌اش این نیست که خواننده‌های گروه ما توانایی مثلا خیلی ویژه‌ای دارند، بلکه اصلی‌ترین علتش این است که بنده‌ی رهبر گروه این موقعیت را برای خوانندگان گروه فراهم کرده‌ام.
خوانندگان بقیه‌ی گروه‌های کر هم می‌توانند فواصل ربع پرده را بخوانند چون فواصل موسیقی ایرانی بصورت ناخودآگاه در ذات و گوش ما ایرانی‌ها هست، در حالیکه اجرای همین فواصل برای غربی‌ها ممکن است مشکل باشد چون گوش آنها به چنین موسیقی عادت نکرده.
اما متاسفانه بسیاری از هنرمندان، آهنگسازان خصوصا خواننده‌های گروه کر استعداد خود را در اجرای چنین فواصلی کتمان می‌کنند و فکر می کنند نباید فواصل ایرانی را در قالب آواز اجرا کنند، در حالیکه بنده معتقدم این کار شدنی است چون چه بخواهیم چه نخواهیم این فواصل و دستگاه‌ها در گوش ما ایرانی ها هست.
اما اگر بخواهم سوال شما را دقیق‌تر پاسخ دهم باید بگویم علت اصلی این نقصان در موسیقی ما این نیست که خوانندگانمان نخواستند و یا نمی‌توانند چنین قطعاتی را اجرا کنند، اصلی‌ترین علتش ضعف و عدم توجه آهنگسازان ما به این مسئله است. البته مسئله‌ای که شما اشاره کردید برای ثابت نبودن فواصل ربع پرده هم در این قضیه تاثیر داشته و دارد اما به نظر من بزرگترین علت، عدم توجه آهنگسازان ما به این مسئله است.
اگر ما می‌خواهیم موسیقی آوازی و کرال‌مان را مطرح کنیم به نظر من نیاز دارد که ورک‌شاپ‌های آهنگسازی در کشورمان برگزار کنیم، بنده خودم پیش آقای پروفسور آندره دو کوادرس دوره‌ی کوتاه‌مدتی آهنگسازی گذرانده‌ام، یکی از آرزوهایی هم که دارم این است که ایشان را برای دوره‌های اهنگ‌سازی به ایران بیاورم.
با صحبتی که بنده با ایشان انجام می‌دادم می‌گفتند: شما به عنوان آهنگساز ایرانی نباید موسیقی خودتان را بر اساس موسیقی غرب هارمونیزه بکنید و بگویید این شد قطعه کرال ایرانی بلکه باید بر اساس ریشه‌های موسیقایی خودتان حرکت کنید.
به عنوان مثال ما در کنسرت آتی خود قطعاتی از موسیقی اندونزی و فیلیپین را در تهران اجرا خواهیم کرد که شما به هیچ عنوان در این قطعات اثری از هارمونی غربی نخواهید دید، بله هارمونی دیده می‌شود اما هارمونی که از دل موسیقی خود این کشورها بیرون آمده است.
استاد بنده هم با اینکه رهبر گروه کر هستند اما به موسیقی شرق تسلط و اشراف بسیار بالایی دارند که در این رابطه همیشه تاکید می‌کنند که ما باید به سمتی حرکت کنیم که بتوانیم قطعات چندصدایی بر اساس داشته‌های موسیقی خودمان تولید کنیم.
البته تجاربی در این زمینه صورت گرفته بطور مثال آقای حنانه آمدند و هارمونی زوج را مطرح کردند یک برهه ای هم موفق بود، اما در این سالها حرکت ادامه داری نداشته ایم، چون اینطور حرکات از دل موسیقی‌مان بیرون نیامده است.
معضل دیگری که شاید در این رابطه داشته باشیم بحث لحن است، خب گروه‌های کر لحن غربی بخصوصی دارند، ما بارها دیدیم که اشعار کلاسیک ایرانی توسط خواننده‌های اپرا یا گروه‌های کر با لحن کلاسیک غربی اجرا می‌شود، این یک ضعف از لحاظ فلسفی محسوب می‌شود، اینکه فرم و محتوا همخوانی ندارد نکته‌ای است که متاسفانه بسیاری از اهالی موسیقی به آن توجه نمی‌کنند، اینکه ما محتوای ایرانی را با یک فرم غربی اجرا کنیم اشکال بسیار بزرگی از نگاه فلسفی محسوب می‌شود.
برای اجرای اشعار و همچنین قطعات موسیقی ایرانی باید لحن ایرانی هم داشت، آیا می‌توان امیدوار بود روزی یک گروه کر ایرانی قطعات موسیقی کلاسیک ایرانی را با لحن آواز سنتی و تحریرهای ایرانی اجرا کنند؟
به نظر من شدنی است، موسیقی ما برای انجام چنین کارهایی خیلی ظرفیت دارد، به شرطی که تلاش کافی در این زمینه بکنیم و آهنگسازان قطعاتی مخصوص کر ایرانی بنویسند. وظیفه‌ای که آهنگسازان ما دارند این است که بیایند برای کر به سبک ایرانی و بر اساس مقام‌های ایرانی موسیقی بنویسند، همه‌ی کشورها این کار را کرده اند، بنده یک کتابی به تازگی به دستم رسیده که این کتاب جمع آوری شده‌ی موسیقی کرال شرق آسیا مثل کشورهایی چون اندونزی، فیلیپین، مالزی و غیره است که ما آهنگسازان شاید اسمی از موسیقی این کشورها هم نشنیده باشیم، اما اینقدر این کشورها در موسیقی پیشرفت کرده‌اند که قطعات کرال مخصوص موسیقی بومی خود کار کرده اند اما یک آهنگساز ما نیامده یک کار کرال بر اساس خود ِ موسیقی ایرانی بنویسد.
بخش های قبلی گفتگو را از اینجا و اینجا می توانید مشاهده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید