محسن چاوشیی
احتمالااین آخرین و قطعا اولین گفت وگو با محسن چاوشی پس از انتشار آلبوم «امیر بی گزند» باشد؛ آلبومی که هنوز چند روز از انتشارش نگذشته، فروش قانونی و دانلود غیرقانونی اش رکوردشکن بوده اند. آنهایی که هوادار چاوشی هستند، می گویند در صدا و قطعات او گاه، رازی نهفته است که به قول «سنت اگزوپری»، شنونده را ناچار به فرمان پذیری و گوش کردن هزارباره این صدای تلخ می کند؛ اما چاوشی امروز دیگر چاوشی آلبوم های «قایق بی پارو» و «پرچم سفید» نیست. او بعد از انتشار قطعه «کجایی» بر روی سریال شهرزاد، به خواننده ای در تراز ملی تبدیل شد و صدایش را میلیون ها نفر در ایران و دنیا می شناسند. چنین مختصاتی، انتشار بلافاصله یک آلبوم را پیچیده می کند، چه در انتخاب ترانه ها و چه در نوع ساخت موزیک. اما چاوشی خواننده ای تجربه گراست و نشان داده که هیچ وقت یک مسیر را دو بار نمی رود؛ بنابراین بعید نیست کسانی که با قطعات چاوشی در سریال شهرزاد، ارتباط عاطفی عمیقی برقرار کرده بودند، از شنیدن آلبوم «امیر بی گزند» جا بخورند؛ چه، دنیایی پیش روی آنها قرار گرفته، متفاوت از دنیایی که انتظارش را داشتند؛ اما با کمی فاصله، شنیدن دوباره و چندباره آلبوم جدید چاوشی، «کمند احسان» را مجددا بر «گردن» مخاطب می اندازد و او درمی یابد که انتخاب ترانه ها، ساخت موزیک و نوع صدای چاوشی در این آلبوم چرا چنین است و از ظن خود یار صدای خواننده می شود. از این دریچه، خواننده ما، در اوج محبوبیت، هنوز این جرئت را دارد که ریسک کند؛ موضوعی که بسیاری از خواننده های پاپ مطرح کشور از ورود به آن سر باز می زنند و ترجیح می دهند همانی باشند که به طور اتفاقی یک بار در جامعه به آنها توجه شده. این گفت وگو، اگرچه به بهانه آلبوم «امیر بی گزند» با چاوشی انجام شده؛ اما سمت و سوی یک گفت وگوی مستقل را هم دارد؛ چون بیش از هر چیز، قصدمان این بوده که ذوق و سلیقه خواننده ای را بشناسیم که کمتر با مطبوعات و رسانه ها سرِ گفت وگو دارد.
معمولابرای هنرمندانی که با یک اثر گل کرده اند، انتشار اثری دیگر بلافاصله بعد از آن، ریسک بالایی دارد، آلبوم تازه ای از شما منتشر شده و می خواهم به عنوان اولین سوال حس درونی شما را درباره آن بدانم، آیا این ریسک شامل حال شما هم بود؟ نگران نبودید از اینکه نتوانید به رکورد «کجایی» برسید؟
در وهله اول در پاسخ به سوال شما باید بگویم که هویت و ذات این دو اثر با هم تفاوت بسیاری دارد. به هر صورت آثاری که برای سریال «شهرزاد» تولید شد، براساس اصول، قواعد و منطقی که بر سریال حاکم بود، ساخته و در قالب سریال یا به عنوان کلیپ آن منتشر شد و در واقع به شکلی سفارشی بود که البته من شکل و شیوه این سفارش را که از قالب فیلم بیرون می آمد، دوست داشتم و این را قبلاهم گفته ام؛ اما درباره ریسکی که می گویید؛ فکر می کنم برای هرکس می تواند این ریسک وجود داشته باشد؛ اما آمار بالاو رکوردهایی که ترانه های شهرزاد زدند، هیچ وقت برای من نگران کننده نبود؛ چون با این اتفاقات آشنا هستم و بدون اینکه درگیر و به گفته شما نگران شوم، سعی می کنم که روی کارهای بعدی ام تمرکز کنم. «شهرزاد» راوی شهرزاد بود و «امیر بی گزند» راوی محسن چاوشی.
در آلبوم تازه، ما با شما نه فقط در مقام یک خواننده، بلکه در مقام یک آهنگ ساز هم مواجهیم و اتفاقا آهنگ هایی که ساخته اید، تم های تازه ای در خود دارد، یک جور رنگ آمیزی شرقی در بعضی از آهنگ ها به گوش می رسد که کمتر در موزیک ایرانی جایی برای خود داشته. این تجربه از کجا آماده است؟ محسن چاوشی چطور به این ترکیب رسیده؟
اولاخوشحالم که شما این درک و دریافت را از این تم ها داشته اید و این فضا را حس کرده اید. در این آلبوم سعی شد از تم های مختلفی استفاده شود، از شرق تا غرب، از گوشه های مختلف و نواهای بومی و فولک ایران تا کشورهای دیگر. شاید یک بخش آن به این دلیل باشد که خود من اصولاموزیک های روز دنیا را زیاد گوش می کنم و علاوه بر گوش دادن، سطح کیفیت و ارزش هنری آنها هم برایم مهم است. آنها هم مولانا می خوانند و اگر صدای خواننده را در نظر نگیریم، باید به این نکته توجه کنیم که در تنظیم ها و آهنگ سازی هایشان چه می کنند و از چه کیفیت و دانشی بهره می برند. اتفاقا من فکر می کنم خیلی از موزیک هایی که در ایران تولید می شوند صدای بهتری از موزیک هایی که در اروپا و آمریکا تولید می شوند دارند، یا حداقل دست کمی از آنها ندارند. از روز اول که برای این آلبوم روی شعرهای مولانا کار می کردم، دلم می خواست مرزها حداقل در اجرای شعر مولانا برداشته شود؛ همان طور که خود مولانا مرزی ندارد و تمام جهان شیفته او هستند. موسیقی، زبان مشترک همه دنیاست و اگر شما اشراف داشته باشید، حتما می توانید جایی برای خودتان در این زبان مشترک پیدا کنید؛ حال هرکس به اندازه و نوعی و براساس قدر و تجربه اش.
آلبوم تازه کمی هم با تاخیر بیرون آمد، علت آن چه بود؟ پای مسائل فنی در میان بود یا چیزی دیگر؟
بیشتر فنی بود. خوشبختانه با تیمی کار کردم که به اندازه یا حتی بیشتر از من در این کار از خود وسواس نشان دادند و سعی کردیم نهایی ترین شکل ممکن را به مردم عرضه کنیم. واقعا اگر قرار باشد شما آلبومی را سرهم بندی کنید و بیرون بدهید، دو هفته بیشتر وقت نمی برد؛ اما اگر قرار باشد ریزبه ریز و نُت به نُت از صبح تا شب درگیر آهنگ ها باشید، این تاخیرها طبیعی به نظر می رسد. «امیر بی گزند» برای من آلبومی ویژه بود. تک تک شعرهایی را که در آن آمده هزاران بار با خودم و در خلوت با موزیک و بی موزیک، خواندم و با آنها زندگی کرده ام. مولانا ویژه است. جای دیگری ایستاده است. خودش را بر من تحمیل می کرد. بگذریم… به هرصورت من از همه مردمی که تحمل و صبوری کردند، تشکر می کنم و امیدوارم بدانند همه این تاخیرها و دیرشدن ها در وهله اول به خاطر احترام به آنها و شعور و گوش و هوششان است.
در انتخاب اشعار هم گویی سخت گیرتر شده اید؛ حالادیگر ترانه سرای ثابت ندارید و گاه حتی به سراغ اشعار کلاسیک شاعران کهن ایران هم می روید، این انتخاب از یک نگاه جهانی برمی آید یا صرفا کاری بومی و برای فاصله گرفتن از جنجال دنیای ترانه سراهاست؟
متاسفانه خیلی وقت ها این اسم ها هستند که حرف می زنند و ادعا دارند، نه رسم ها. اما برای من اصلامهم نیست که اسم چه کسی پای شعر یا ترانه است. همان طور که در جواب سوال قبلی تان گفتم، شخصا دنبال شعری می روم که خودش را بر من تحمیل کند و استخوانش استخوان هایم را خرد کند. حالاچه فرقی می کند که شاعر آن چه کسی است؟ متاسفانه چیزی که من خیلی وقت ها می بینم این است که آدم ها پشت اثرشان ایستاده اند و خیلی از شعرها بدون حضور شاعرشان آن چنان چنگی به دل نمی زنند.
به صورت خصوصی این سوال هم پیش می آید که چه شده دیگر خبری از ترانه سراهای پیشین تان نیست؟ آن رفاقت ها هنوز بر سر جای خود هستند؟
بله. هیچ مشکلی وجود ندارد و همچنان با هم دوست و در ارتباط هستیم.
بازدید ۱۸ میلیونی از آهنگ«کجایی» یک پیام پنهان هم برای منِ مخاطب شما داشت؛ اینکه گاهی اوقات برای ارتباط نزدیک تر یک خواننده با مخاطبانش نیاز به یک عنصر واسطه هست، مثلاسریال «شهرزاد» برای شما عنصر واسطه ای شد تا قطعه هایی مانند «کجایی»، مخاطب گسترده ای پیدا کند. اگر با این ایده موافقید، فکر می کنید تابه حال چه عنصرهای واسطه دیگری می توانستید برای ارتباط گرفتن بیشتر با مخاطب تجربه کنید که از آنها غافل بوده اید؟
من فکر می کنم هیچ واسطه ای وجود ندارد و اثر مهم ترین واسطه بین این دو است. فقط وفقط مسئله فنی مهم است و اینکه شما و مخاطبتان سعی کنید در کنار هم رشد کنید و نه اینکه درجا بزنید. خیلی فروتنانه می گویم من اهل درجازدن نیستم. برای من بیشترین لذت در تجربه کردن است؛ مدام تجربه کردن. حتی اگر آن تجربه خوب نباشد و بعدا از آن کاملاناراضی باشم، باز هم تجربه ای بوده که در زمان خودش فکر کردم باید انجامش دهم اگر این کار را نکنم، می پوسم و مرداب می شوم.
در لحن و انتخاب ترانه های شما، غمی وجود دارد که برای بسیاری از مخاطب هایتان به نوستالژی عشق های ازدست رفته، تعبیر می شود، اما بیشتر به نظر می رسد این غم، غمِ ازدست رفتن چیزی در تاریخ و حتی جغرافیای سیاست است. وقتی از شیر می گویید، وقتی از امیر می خوانید، اینها آیا معنای دیگری هم دارند؟ آیا انتخاب شعری از مولانا بهانه ای نیست برای آنکه نگاه خود را به دنیای امروز به صورت پنهان بیان کنید؟
خودتان خوب جواب خودتان را دادید. غم ازدست رفتن چیزی… معنی اش را شما بنویسید.
احتمالاهزار بار به این سوال جواب داده اید یا لااقل از شما پرسیده شده است، اما به نظرم بعد از ماجرای شهرزاد و انتشار این آلبوم، وقتش رسیده باشد که به طور جدی و کامل به این سوال پاسخ دهید که چرا ارتباط با مخاطب خود را به صورت زنده نمی پسندید؛ آن هم در بازاری که خوانندگان، عموما از کنسرت درآمد بسیار خوبی دارند؟
الان حال خوبی دارم. تمام روزوشب وقت دارم کار کنم و در خلوتم چیزی خلق کنم. یک روز که وقت کنسرت دادن برسد، حتما این کار را خواهم کرد. اما فعلابرای آن عجله ای ندارم.
یکی از ترانه هایی که در آلبوم وجود دارد و اتفاقا سر آلبومی است و خیلی هم این روزها مورد توجه قرار گرفته، همان «امیر بی گزند» است. آواها از اذان موذن زاده شروع می شود و به آواهای دیگری که ایرانی نیستند و بیشتر شبیه دعا هستند، ختم می شوند. می خواستم با این مقدمه درباره تنظیم هایی که در این آلبوم داشتید، بپرسم. در تنظیم هایتان به چه چیزی بیشتر توجه داشتید؟
تنظیم چیزی نیست که بشود درباره اش خیلی فنی حرف زد و گفت مثلاشامل این چیزهاست. حداقل برای من این طور است و خیلی وقت ها نمی شود برای همه چیز متر و معیار و خط و شکل ریاضی در نظر گرفت. شما با این کار فقط به کیفیت اثر می توانید کمک کنید اما حال وهوای هر اثری چیزی است و رای اینها. من نمی توانم خیلی از جزئیات این مسائل حرف بزنم. یک حالی است به آدم دست می دهد و شما در تعریف آن حال و چگونه رسیدن به آن حال، زبان و کلمات قاصری دارید. حال من با مولانا مخصوصا این طوری بود. در بخش ترانه ها روایتی وجود دارد و آن روایت خیلی وقت ها به شما می گوید چه کنید و چه نکنید. به ویژه اینکه متن ترانه ها با بخشی از زندگی مادی ما در ارتباط است و می شود گفت تجربه مشترک آدم هاست که به شعر تبدیل شده. اما درباره شعرهای مولانا علی الخصوص فقط روح و جان محض است. در ذهن من در قطعه «امیر بی گزند»، همه دارند عبادت می کنند. هیچ قضاوتی درباره هیچ آدمی وجود ندارد. همه اجزا در حال پرستش و سجده هستند؛ چه آن صدای موذن زاده و چه صدای آن دیگری. هیچ قضاوتی وجود ندارد. همه به یک جا وصل شده اند و با اجزای طبیعت یکی شده اند. همه مورد لطف و عنایت هستند. آدم ها در این قطعه، امنیت و آرامش دارند. حالشان خوب است. من خوشحالم به گفته شما، این حال خوب به دیگرانی که آلبوم را شنیده اند، رسیده است. همان طور که گفتم، خیلی وقت ها مهندسی کردن و خط کشیدن واقعا جواب نمی دهد و فقط باید دل بدهی و دل بگذاری. این قطعه را اولین قطعه از آلبوم گذاشتم تا بی معطلی همه را شریک این آرامشی که به من می داد، کنم.
در تنظیم قطعات آلبوم نام بهروز صفاریان که چهره شناخته شده ای در عرصه موسیقی است دیده می شود تا فرشاد حسامی و جوانی به نام عادل روحنواز که نوازنده گیتارالکتریک این آلبوم هم بوده است. به نظر می رسد در این مسئله هم روی معرفی چهره های جوان و تازه نفس خیلی تاکید دارید… .
من واقعا از همه دوستانی که در این آلبوم دلسوزانه و درنهایت صمیمیت با من همکاری داشتند، تشکر می کنم. واقعا تک تکشان از هیچ کمکی برای این آلبوم فروگذار نکردند، به ویژه بهروز، فرشاد و عادل. بهروز صفاریان همیشه دلسوزانه نظرش را درباره تک تک قطعه ها به من ارائه می داد و با هم همفکری های زیادی داشتیم تا به شکل نهایی که مدنظرمان بود، برسیم. بهروز با همه دغدغه ها و مشغله هایش از کم تحملی من خبر داشت و دارد و همیشه در اسرع وقت کارها را پیش می برد و اگر مشکلی پیش می آمد به سرعت آن را حل می کرد و کارهای دیگرش را کنار می گذاشت. فرشاد حسامی در بخش میکس و مستر واقعا با خلوص نیت تجربه هایش را در اختیار من گذاشت و بارها و بارها کارها را باهم مرور می کردیم و درباره آن حرف می زدیم تا به نتیجه نهایی برسیم. فرشاد حسامی بی نهایت انسان قابل احترام و اعتمادی است. عادل هم واقعا برای خودش نابغه ای است و حقش است خیلی بیشتر از این معرفی و استعدادش شناسایی شود. رابطه من و عادل، رابطه ای دوستانه و صمیمی است از بس که این پسر ماه است و البته خیلی هم خوش تیپ. فکر می کنم عادل روحنواز در ایران بهترین است. این فقط نظر و حرف من نیست جوایز جهانی ای که او در نوازندگی گیتارالکتریک به دست آورد، این را می گوید. من از وجود این دوستان در کنار خودم واقعا خوشحالم و دستشان را به گرمی می فشارم.
دیدگاهتان را بنویسید