امیر حمزه حسینی
موسیقی ایرانیان – ر‌ها معتمد: «امیر حمزه حسینی» مقام‌دان، آهنگساز و نوازنده تنبور اهل صحنهٔ کرمانشاه است، وی چندی پیش اولین اثر رسمی خود را به نام «دشت جنون» به خوانندگی «علی زند وکیلی» راهی بازار موسیقی کرده است. این آلبوم با نگاهی به مقامهای حوزهٔ صحنه و گوران و در پی تحقیقات و پژوهش‌های این هنرمند در زمینهٔ این مقام‌ها جمع آوری و ضبط شده است و یکی از قطعات آن با فضایی از موسیقی مقامی به پاس زحمات چندین سالهٔ زنده یاد «سید خلیل عالی‌نژاد» به روح ایشان تقدیم شده است. آلبوم «دشت جنون» آلبومی است با محوریت ساز تنبور که درآن هنرمندان مطرحی از موسیقی کشورمان همکاری داشته‌اند. سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان» به بهانهٔ انتشار این اثر و جهت آشنایی بیشتر با این آهنگساز و نوازنده، گفتگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
* نتیجه و بازتاب اولین اثرخود را در طول مدت زمانی که به انتشاررسیده چگونه می‌بینید؟
همواره انتشار اولین اثر بازتاب‌های فروانی بدنبال خواهد داشت و چگونگی این بازتاب‌ها برای عوامل آلبوم نیز بسیار مهم می‌باشد، آلبوم «دشت جنون» نیز از این جریان مستثنی نبوده، استقبال مخاطبین موسیقی مقامی از البوم دشت جنون بسیار خوب بوده، همچنین توجه مکرر رسانه‌های مختلف نسبت به این اثر، نشان دهنده ارزش و جایگاه خوب این البوم در جامعه هنری می‌باشد. این استقبال خوب مرا برای ساخت کارهای بعدی‌ام مصمم‌تر نموده است.
* لطفا از اولین همکاری با «علی زند وکیلی» و چگونگی به وجود آمدن این همکاری بگویید؟
قبل از همکاری با زندوکیلی چند نفراز خوانندگان خوب را برای خواندن این کار در نظر داشتم اما برای اجرای هر چه بهتراین قطعات وبا توجه به حس وحال و نوع صدایی که مد نظرم بود، علی زند وکیلی انتخاب مناسب تری بود، که پس از مدتی تمرین در نهایت در بهار سال ۹۲ ضبط قطعات‌ام را با صدای علی زند وکیلی به پایان رساندم.
* در یکی از گفتگو‌ها به قطعه بیکلامی اشاره کرده‌اید با نام «دشت جنون» که برگرفته از موسیقی مقامی است و آن را تقدیم کرده‌اید به شادروان سید خلیل عالی‌نژاد. آیا به این معنی است که قطعات دیگر آلبوم مقامی نیستند؟
-برخی از اساتید و نوازندگان، قطعاتی را مقامی می‌دانند که فواصل آن مختص به تنبور باشد و هیچ تشابهی با موسیقی دستگاهی نداشته باشد. (مانند فواصل مربوط به مقامهای «مجنونی»، «طرز»، «شیخ امیری» و…) در حالی که تعدادی از مقامهای تنبور مانند مقام شاه خوشینی که یک نوع آن در فواصلی مشابه چهارگاه نواخته می‌شود و همچنین برخی از مقامهای دیگرکه وضعیتی این چنین دارند. اما به نظر بنده مقامی بودن یک قطعه علاوه بر فواصل به موارد دیگری از جمله ریتم (فیگور‌های ریتمیک مختص تنبور)، مضراب کاری‌ها خاص تنبورو از همه مهم‌تر لحن و نوع جملات بستگی دارد و مجموعه‌ای از این فاکتور هاست که سبب تفاوت موسیقی مقامی از موسیقی دستگاهی و هر نوع موسیقی دیگر می‌شود که لازمه آن مهارت، توانایی، تسلط بر مقام‌ها وشناخت کامل تنبور می‌باشد. قطعهٔ دشت جنون و برخی دیگر از قطعات آلبوم در همان فواصل مختص تنبور ساخته و تنظیم شده است.
* از زنده یاد سید خلیل عالی‌نژاد بگویید، چه مدت از محضر ایشان بهره‌مند بوده‌اید؟
-شرح حال سید خلیل عالی‌نژاد استاد گرانقدر تنبور در این مختصر نمی‌گنجد، اما به نظرم سید خلیل یعنی اسطورهٔ عشق و دلدادگی. آثار بسیار زیادی از ایشان منتشر شده است که در زمینهٔ موسیقی می‌توان به کتاب تنبور از «دیرباز تا کنون» و آلبوم‌های «آشنایان ره عشق»، «ثنای علی»، «آیین مستان» و «شکرانه» اشاره کرد. در عرصهٔ هنر داشتن الگویی خوب که از نظر موسیقی و اخلاق هنری سبب بالندگی فرد شود بسیار حائز اهمیت می‌باشد. درزمینه نوازندگی تنبور استادان بسیاری فعالیت می‌کنند که در نوازندگی‌ام تاثیر بسزایی داشته‌اند و برایم قابل احترام می‌باشند. اما با توجه به رفت و آمد‌های خانوادگی و علاقه وافرم به ایشان تاثیر گذار‌ترین فرد درنوع نگرش و نوازندگی‌ام در زمینهٔ تنبور، استاد سید خلیل عالی‌نژاد می‌باشد.
* فکر می‌کنید امروزه هنرمندانی که در این حوزه فعالیت دارند در راستای راه این هنرمند فقید پیش رفته‌اند؟
استاد سید خلیل عالی‌نژاد با عشق و نبوغ فراوانی که داشتند چراغ راه را برای هنرمندان بسیاری روشن کردند که سبب شکوفایی نوازندگان زیادی در این عرصه گردیده است و حال اینکه این افراد بتوانند در راستای راه استاد عالی‌نژاد حرکت کنند به مسیر و هدف هنری که برای خویش تعیین کرده‌اند بستگی دارد.
* مقامهای حوزهٔ صحنه و گوران چه ویژگی‌های خاصی دارند که باعث تفاوت آن‌ها از هم شده است؟
تفاوتهای بارز و بسیاری در این دو منطقه وجود دارد که به برخی از تفاوتهای دو حوزه در زمینه مقام خوانی و مقام نوازی اشارهٔ مختصری می‌کنم.
الف) مقام خوانی: درمنطقهٔ گوران برای مقام خوانی از تحریر‌ها و لحن‌های مشابه دو فرم آوازی «هوره» و «مور» استفاده بیشتری می‌شود در حالی که مقام خوانی در صحنه هیچ شباهتی به دو فرم آوازی مذکور ندارد بلکه در این منطقه مقام‌ها ساده‌تر وملموس‌تر خوانده می‌شوند.
ب) مقام نوازی:
– در مقامهای ریتمیک: برخی از مقام‌ها از لحاظ ریتم و فواصل نیز متفاوت‌اند مانند «یاران و باطن»، «یاردیده کانی» و…. که این نوع مقام‌ها فقط در کلام مشابه می‌باشند
– در مقامهای که حالت آوازی دارند: مانند انواع «طرز» در منطقهٔ صحنه با نام‌های «طرز هجرانی»، «یاری»، «روسم» که هر سه مقام در یک کوک «کوک طرز» و تقریبا در فواصلی مشابه خوانده و نواخته می‌شوند. اما در منطقهٔ گوران سه مقام مذکوردر «کوک طرز» و «شیخ امیری» اجرا و همچنین در فواصلی متفاوت نواخته می‌شوند و فقط «سر طرز» است که دارای تشابهاتی با «طرز»های نام برده در صحنه می‌باشد.
-برخی از مقام‌ها فقط در یک حوزه وجود داشته‌اند و مختص به همان منطقه می‌باشند مانند مقام «بابا فقیهی»، «کاکاردایی»، انواع «سماع»، «بایه بایه» و… که فقط جزء مقامهای حوزه صحنه می‌باشند و یا مقامهای «ها‌ها»، «هی دوس»، «خیاله مسه»، «پا و موری و….. که فقط مربوط به حوزه گوران می‌باشند. البته از حدود سه دههٔ پیش تا کنون نیزبعضی ازاساتید و نوازندگان به فراگیری مقامهای منطقه دیگر و نواختن آن بعنوان مقام پرداخته‌اند و اجرای برخی از این مقام‌ها نیز درحال حاظردرهر دو منطقه رایج می‌باشد
امیر حمزه حسینی
* لطفا کمی دیگر از ویژگی‌های اثر خود که شاید نا‌گفته مانده بگویید.
-به عنوان آهنگ ساز و نوازنده سعی‌ام بر آن بوده که قطعات از لحاظ آهنگسازی دارای حس و حال خوبی باشند تا مخاطب را تحت تاثیر قرار دهند، همچنین استفاده از تکنیکهای متفاوت و خلق جملات و الحانی نو نیز برایم بسیار حایز اهمیت بوده تا علاوه بر زیبا بودن، برای اهل فن نیز قابل توجه، تفکر و تعمق باشد. البته ضمن توجه و تمرکز بر موارد مذکور حفظ اصالت این ساز مقدس و باستانی را نیزمدنظر داشته‌ام.
* در زمینهٔ موسیقی سنتی نیز تحقیق و فعالیت دارید؟
-بله، صرفا جهت آشنایی با موسیقی دستگاهی (ردیف)، ساز تار را انتخاب نمودم و طی چند سال نزد استادان گرانقدرم محمد ذالنوری و استاد حسین مهرانی به فراگیری این ساز پرداختم.
* به نظر شما پرداختن به موسیقی سنتی و مقامی در هدف هنری شما تداخل ایجاد می‌کند؟ آیا آن‌ها را در راستای یکدیگر می‌بینید؟
-نه تنها تداخل ندارند بلکه فراگیری هرکدام قطعا بینش و شناخت موسیقایی وسیع تری را برای نوازنده ایجاد خواهند کرد. اما تنبور، سازی است بسیار وسیع و تخصصی که اگر بصورت حرفه‌ای و کامل به این ساز بپردازیم پروسه‌ای مفصل و طولانی شامل: مقام خوانی، مقام نوازی، بداهه نوازی و… پیش رو خواهیم داشت وهمانطور که مستحضرید تنبور بعنوان سازی مقامی و کهن جایگاه ویژه و حایز اهمیتی را در موسیقی ایرانی دارد. از انجایی که پرداختن به این ساز در حال حاضر برایم اهمیت بسیاری دارد بنده برای فعالیت بیشتر و تخصصی‌تر در زمینه تنبور، زمان بیشتری را به این ساز اختصاص داده‌ام.
* استقبال از موسیقی مقامی را در بین جوانان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
-تلاش هنرمندان در ترویج موسیقی مقامی سبب شده جوانان با این موسیقی آشنایی بیشتری پیدا کرده و ارتباط بهتری برقرار کنند. امیدورام درآینده نزدیک این ارتباط محکمتر شده و استقبال از این دست اثار در بین جوانان گسترش یابد.
* برنامه‌های بعدی شما در قالب آلبوم و کنسرت چیست؟
-در زمینه انتشار آلبوم جدید، قطعاتی را ساخته‌ام و در حال پردازش آن‌ها می‌باشم. تحقیق و پژوهش در حوزه تنبور و مقامهای آن درحوزه گوران و صحنه، در حال حاضر برایم دراولویت قرار دارند که بسیار زمان بر نیز هستند و همین امر سبب شده تا کنون تصمیم جدیی برای اجرای کنسرت نگیرم، اما یک گروه از هنرجویانم را برای اجراهای کوچک تشکیل داده‌ام که در حال فعالیت می‌باشند و این کار صرفا در جهت ایجاد بسترمناسب برای رشد و پیشرفت هنرجویان توانمند و مستعد می‌باشد.
دیدگاهتان را بنویسید