خرم؛ موسیقیدان برجسته و عارفی تمام عیار

موسیقی ایرانیان – آبتین کیان: زمستان سال جاری بناست جشنواره ای با هدف ماندگاری و گسترش فرهنگ فاخر موسیقی اصیل ایران زمین، ارتقای بینش فرهنگی و هنری جامعه، ارایه الگوهای مناسب اخلاقی و حرفه‌ای و شناخت بیشتر هنرجویان نسبت به بزرگان هنری کشور و بررسی میزان تأثیرپذیری آن‌ها از هنر این استادان، برگزار شود، نوازندگان کلیه ساز‌ها، خوانندگان و همچنین گروه‌های موسیقی کودک و نوجوان داوطلب (کمتر از ۱۸ سال) می‌توانند با اجرای یک اثر از ساخته‌های آهنگساز و نواساز برجسته، استاد «همایون خرّم» به صورت تک‌خوانی، تک‌نوازی، هم‌خوانی، هم‌نوازی و گروه‌نوازی در این جشنواره شرکت نمایند. «موسیقی ایرانیان» به بهانه برگزاری دومین دوره جشنواره «نوای خرم» با استاد «داود گنجه ای» نوازنده پیشکسوت کمانچه و «حریر شریعت زاده» نوازنده دف و پیانو، درباره شخصیت استاد خرم و البته تاثیر برگزاری این جشنواره گفتگو کرده است.

«داود گنجه ای» که نوازنده کمانچه و ویلن است، با اشاره به دوستی عمیق و رمز آلودش با همایون خرم گفت: «استاد خرم از دوستان صمیمی من بود و همیشه مرا از دانش و معرفتشان بهره‌مند می‌کرد. رضا پسر استاد خرم می‌داند که ما هر پنجشنبه به صورت تلفنی هم که شده، صحبت می‌کردیم.»

این نوازنده ارزنده از معنویت همایون خرم یاد کرد و در این باره گفت: «بنا به یک عشق معنوی پنجشنبه هر هفته را درباره عشقی عمیق و معنوی گفتگو می‌کردیم. ما عاشق یک عشق واقعی بودیم و در این راه همیشه از استاد خرم به عنوان یک استاد بزرگ‌تر استفاده می‌کردم. استاد خرم همیشه بزرگ من بودند و حق استادی به گردن من داشت.»

او در مورد خاطره بازیهای دو طرفه با استاد خرم خاطرنشان کرد: «هرگاه که ایشان برایم خاطره ای می‌گفت یا من از پدرم که دوست آقای خرم بود، چیزی نقل می‌کردم صحبتمان به درازا می‌کشید و با لذت به صحبتهای هم گوش می‌دادیم. البته من آنچنان به لحاظ سنی از استاد خرم کوچک‌تر نیستم اما همیشه جایگاه استادی را برایشان قائل بودم.»

داود گنجه ای و همایون خرم

گنجه ای با اشاره به شاگردی استاد خرم در محضر استاد ابوالحسن صبا افزود: «آقای خرم به شیوه نوازندگی من علاقه‌مند بود و می‌گفت مثل این است که شما نزد استاد صبا نوازندگی را آموخته باشی، ساز می‌زنی. من تحصیلات آکادمیک موسیقی دارم در عین حال با تاثیرپذیری از اساتیدی مثل آقای خرم و تجویدی شیوه نوازندگی صبا را فراگرفتم و همیشه خودم را شاگرد همایون خرم می‌دانم.»

او با اشاره به طیف گسترده هنرمندانی که قرار است در جشواره خرم اجرای برنامه داشته باشند، کشش نام خرم را دلیل جمع شدن این هنرمندان در کنار هم دانست و با اشاره به اینکه قرار است آثار آقای خرم در جشنواره نواخته شود، گفت: «هر کاری بوی خرم را بدهد، برای فرهنگ این مملکت قابل استفاده است. خرم علاوه بر اینکه موزیسین قابلی بود، یک انسان با کمال و خوب بود. من در طول زندگی ام از کودکی در جامعه موسیقی حضور داشتم اما در طول این سال‌ها کمتر کسی را به انسانیت و روحانیت همایون خرم دیدم. چیزی که اصلا برای خرم مطرح نبود، ساز بود. او به ساز به چشم یک وسیله برای رسیدن به حق نگاه می‌کرد و در ‌‌نهایت به حق رسید. انسان بسیار وارسطه ای بود و همین عامل باعث شد بیام و در موردش صحبت کنم. مدت‌ها است تمایل چندانی به صحبت کردن ندارم اما تا نام همایون خرم و برگزاری همایشی برای بزرگداشت مقام هنریش به میان آمدم، خوشحال شدم و با شوق صحبت در مورد او را پذیرفتم. مناسبت روحانی همچون ماه محرم مزید بر علت شد تا حس اندوه و غم ناشی از نبود همایون خرم را دوباره احساس کنم. باید بگویم علاقه ما به هم خانواگی بود. او یک انسان و هنرمند واقعی برای این کشور بود. از نظر من به کار بردن واژه مرگ برای بزرگ مثل خرم اشتباه است، چون او همیشه بین ما حضور دارد و اقدامات مهم و کارگشایی که در زمینه هنر این مملکت انجام داده تا ابد باقی خواهد ماند.»

گنجه ای با اشاره به تواضع همایون خرم گفت: «او در رشته های زیادی سیر آموزشی را طی کرده بود و درجه استادی را برای خرم نه تنها در نوازندگی که در چند رشته مختلف باید قائل شد. خیلی از کسانی که ادعای استادی دارند حتی به انگشت کوچک او نخواهند رسید. من این موضوع را هر وقت و در هرمکانی که بخواهید با صراحت تکرار خواهم کرد.»

عضو شورای عالی «خانه موسیقی» با اشاره به تصنیف «امشب در سر شوری دارم» گفت: «وقتی خرم این جمله را می‌گوید، دارد از یک شور واقعی حرف می‌زند نه شور الکی. شما به افرادی که با سازشان بالا و پایین می‌روند، نگاه نکنید. خرم اصلا اهل پز دادن نبود. خرم یک مهندس برق، موسیقیدان برجسته و یک عارف به تمام معنا بود. او یک انسان معنوی بود و شاید یکی از دلایل ماندگاری آثارش در موسیقی ایران همین باشد. ساقی خرم در «ساغرم شکست‌ای ساقی»‌‌ همان حضرت حق بود و هیچ‌گاه پا جایی نمی‌گذاشت که یک ذره تاریکی باشد. هر چند ممکن است حمل بر خودستایی شود اما او به من علاقه‌مند بود. فرزندان بسیار خوب و برخوردار از اخلاقی نیکو تربیت کرده بود و این عبارت که «آدم هر چه بگوید کم گفته است» دقیقا برای تعریف در مورد آن چیزی است که استاد همایون خرم در آن حضور داشت.»

شانسی روحیه بخش برای هنرجویان کودک و نوجوان است
«حریر شریعت زاده» نوازنده پیانو و دف که شاگردان زیادی در زمینه نوازندگی این دو ساز دارد با اعلام اینکه توسط یکی از شاگردانش از برگزاری جشنواره «نوای خرم» در سال جاری مطلع شده، گفت: «من متاسفانه تا پیش از این از برگزاری این جشنواره بی‌خبر بودم. یکی از شاگردانم در مورد دومین دوره جشنواره نوای خرم در سال جاری مرا با خبر کرد. او که حدود ۱۰سال سن دارد، با ذوق و اشتیاق در این مورد بامن صحبت کرد. این واکنش از جانب کودکی ۱۰ساله که متعلق به دو یا سه نسل بعد از ما است، باعث خوشحالی اهالی هنر است. به نظر می‌رسد هنرجویان خردسال و نوجوان فرصت شرکت در این جشنواره را دارند. این اتفاق باعث تشویق کودکان ما برای فراگیری آثار بزرگانی همچون همایون خرم است.»

حریر شریعت زاده

این نوازنده پیانو، هر یک از آهنگ‌ها و تصنیفهای همایون خرم را به لحاظ ملودیکال پر از درس دانست و درمورد کار هنرمندان بزرگ و صاحب نام موسیقی کلاسیک ایرانی خاطر نشان کرد: «کارهای موسیقایی اساتید نامدار و پیشکسوت موسیقی ایرانی، دریایی از تکنیکهای ناب است و شعرهایی که در این آثار مورد استفاده قرار گرفته، بهترین نمونه های شعری در دوره خودشان بوده است.»

شریعت زاده از شاعرانی همچون استاد معینی کرمانشاهی نام برد و با اشاره به مفید بودن رجوع کودکان به آثار گذشته، آشنایی با شعر این شعرا را از تاثیرات مهم و مفید جشنواره هایی نظیر نوای خرم دانست.
او این جشنواره‌ها را بهانه ای دانست که کودکان علاقه‌مند به موسیقی به واسطه آن با هنرمندان قدیمی و صاحب سبک موسیقی کلاسیک ایرانی مثل استاد بنان و … آشنا خواهند شد. اطلاع از هنر بزرگان موسیقی بدون شک آینده این کودکان علاقه‌مند به موسیقی را در مسیر درست قرار خواهد داد و از این طریق می‌توانند بهره های فراوان ببرند.

«حریر شریعت‌زاده» این جشنواره را از آن جهت خوب و مفید دانست که هیچ‌گاه از ذهن هنرجوهای کم سن و سال موسیقی بیرون نخواهد رفت و برای همیشه خاطرهای زیبا را در ذهنشان رقم خواهد زد.

او با اشاره به جدیت هنرجویان خردسال برای شرکت در این جشنواره افزود: «هنرجوهای من در روزهای اخیر و برای شرکت در جشنواره نوای خرم، تب و تاب زیادی پیدا کرده اند و حضور در این جشنواره را برای نشان دادن هنری که در نوازندگی سازشان دارند، به عنوان یک فرصت می‌دانند. به نظر من چنین فرصتی با شرایط سنی که دارد، مرا خوشحال می‌کند.»

شریعت زاده از راهنمایی هنرجویان خردسالش برای شرکت در جشنواره نوای خرم خبر داد و افزود: «من به شاگردانم می‌گویم، آثاری را که می‌خواهند در این جشنواره اجرا کنند با گوش دادن به نسخه اصلی آماده کنند تا این روز‌ها به عنوان یک دوره آموزشی همراه با حس رقابت سالم در ذهن این کودکان ثبت شود. به نظر من این رویداد مهم به هنرجو‌ها امکان می‌دهد، با آماده کردن خودشان و با استفاده از راهنمایی اساتید در مسیر درست قرار بگیرند، در نتیجه بتوانیم این امید را داشته باشیم، این هنرجو‌ها در آینده به هنرمندانی تبدیل شوند که برای موسیقی ایران مفید باشند. این جشنواره‌ها به کودکان علاقه‌مند اعتماد به نفس رفتن، روی صحنه را می‌دهد و این یعنی حل شدن بخش مهمی از آموزههای روحی و روانی که جزء مهمی از کار اجرا است.»

نوازنده پیانو در آلبوم مایه ناز با اشاره به سن و سال کم هنرجویانش که قصد شرکت در جشنواره نوای خرم را دارند، خاطر نشان کرد: «وقتی به سن هنرآموزانم نگاه می‌کنم، از اینکه امکان اجرا در یک صحنه جدی را پیدا کرده اند، بسیار خوشحال می‌شوم. یک کودک یا نوجوان ده پانزده ساله احتمالا فرصت رفتن به روی صحنه برای اجرای یک برنامه جدی در این سن را نخواهد یافت اما حالا با برگزاری نوای خرم، فرصت چنین تجربهای فراهم شده و جالب‌تر اینکه اساتید صاحبنام موسیقی در این اجرا‌ها نظارهگر کارشان خواهند بود.»

حریر شریعت زاده این فرصت را به عنوان شانس روحیه بخش برای هنرجویانش نامگذاری کرد و در مورد تاثیر این اتفاق بزرگ گفت: «روحیه این نوجوانان با چنین اجراهایی بالا خواهد رفت و می‌تواند تا سن جوانی با آن‌ها همراه شود و به آینده هنریشان کمک کند. من شخصا چنین تصمیمی دارم و می‌خواهم برنامهای ترتیب دهم که در آن از دو هنرجوی با استعداد و در عین حال کم سن و سالم استفاده کنم و به همراه آن‌ها به روی صحنه بروم. این یک ریسک است اما اعتماد به نفس لازم را در وجودشان می‌بینم و می‌دانم وقتی به سن و سال جوانی رسیدند، رفتن به صحنه هیچ نگرانی برای آن‌ها ندارد و بدون شک به موزیسینهای بزرگ تبدیل می‌شوند.»