ایران کشور آوازهای شورانگیز و مامن نفس‌های پاک آوازه خان‌هایی است که عمر خود را برای ساختن تصنیف‌های نیکو صرف کردند. آواز ایرانی که جزئی از فرهنگ غنی ما است در طول سالهای مختلف پرچم داران فراوانی داشته و به لطف تلاش و توکل به خدا هیچگاه رو به افول نرفته است. اما مسئله‌ای تاسف بار که هنجره آواز ایرانی را می‌فشرد نبود رشته آواز در فرآیند آکادمیک موسیقی ایران است.
محمد معتمدی
موسیقی ایرانیان – حسین‌فریدن: ایران کشور آوازهای شورانگیز و مامن نفس‌های پاک آوازه خان‌هایی است که عمر خود را برای ساختن تصنیف‌های نیکو صرف کردند. آواز ایرانی که جزئی از فرهنگ غنی ما است در طول سالهای مختلف پرچم داران فراوانی داشته و به لطف تلاش و توکل به خدا هیچگاه رو به افول نرفته است. اما مسئله‌ای تاسف بار که هنجره آواز ایرانی را می‌فشرد نبود رشته آواز در فرآیند آکادمیک موسیقی ایران است. دانشگاه‌هایی که طنین آواز ایرانی از آن‌ها بیرون نمی‌آید مگر به ذوق هنرجویان. در نبود رشته آواز موسسات خصوصی و گاه دولتی مبادرت به برگزاری کلاس‌های این رشته می‌کنند. باید دانست که این دوره‌های آموزشی تا چه میزان مفید هستند. هفته گذشته کلاس یک روزه آواز ایرانی به همت آکادمی موسیقی پنج خط با تدریس «محمد معتمدی» در تهران برگزار شد. محمد معتمدی خواننده‌ای که گفته می شود افق‌های پیش روی روشنی دارد و نزد بزرگان موسیقی ایران کارهای فاخری را ارائه داده است. «موسیقی ایرانیان» به بهانه برگزاری این ورک شاپ یک روزه پاسخ چند پرسش را از معتمدی جویا شده است.
* به عقیده شما این کلاس‌ها برای هرجویان موسیقی مفید هستند؟
کلاس آموزش موسیقی در کشورهای دیگر قانونمند‌تر از ایران است. در ایران هنر خواندن و لطایف نغمه‌ها توسط اساتید در سینه آن‌ها حفظ شده یا به صورت موروثی به فرزندان رسیده و شاید به کسی منتقل نشده و با آن‌ها دفن شده است. در دهه‌های گذشته درباره حوزه آواز این مسئله کاملا مشهود است و همین الان هم دامن گیر آن است. می‌توان گفت شخص یا اشخاصی همت نداشتند تا برای آواز ایرانی متون مدون را پایه ریزی کنند و همه مباحث را جمع و به صورت آکادمیک جمع کند تا این متون به صورت آکادمیک تدریس بشود. این امر باعث شده کسانی به آواز علاقمند می‌شوند صرفا با عشق و علاقه آن را دنبال کنند و هیچ گونه برنامه مدونی برای آموزش آن‌ها از سطح مبتدی تا پیشرفته وجود نداشته و ندارد. این ضعف بزرگی است.
در هر دوره‌ای تدریس آواز وابسته به افراد بوده و هر کسی راهکار خود را داشته و آن را تدریس می‌کرده است. برای آواز باید تکنیک‌ها و همینطور علوم مختلفی در وجود یک نفر جمع شوند تا یک آوازه خوان خوب را شکل دهند. بنده در این ورک شاپ که به آن اشاره شد سعی کردم نوع صحیح تمرین کردن و همچنین آماده سازی صدا برای هنر آموزان را بیان کنم.
آواز خود مقوله بسیار پیچیده‌ای است و نمی‌توان تکنیک‌های آواز را در یک جلسه آموزش داد اما شروع یک فرآیند را با چشم خود دیدم یک فرآیند مطلوب برای نیل به اهداف والا. سعی کردم تجربیات خود را در طول این سال‌ها به هرجویان ارائه دهم که خدارا را شکر مورد استقبال آن‌ها قرار گرفت.
محمد معتمدی
* جمله‌ای را از یکی اساتید محترم آواز ایرانی شنیدم که گفتند هنر خوب خواندن را در هیچ کتابی پیدا نمی‌کنیم، به نظر شما این سخن چقدر صحیح است؟
شرط اول آموختن آواز داشتن یک نیروی نهفته است یعنی داشتن صدای خوب؛ اگر ماده اولیه در وجود هنر جو نباشد کار بسیار سخت خواهد بود. اگر کسی موارد غیر آموختنی مثل ذوق، احساس و هنجره خوش صدا را نداشته باشه مابقی مباحث منتفی است. کسانی که چنین انرژی را در درون خود دارند موفق خواهند بود و باید به آن‌ها نکات مختلف را آموزش داد تا به نتیجه برسند.
حقیقتا باید گفت ما خودمان هم آموزش ندیدیم. کسی که بگوید آواز ایرانی را با آموزش قدم به قدم و آکادمیک آموخته صرفا تخیلی را در ذهنش پرورش داده است. باید گفت که آواز ایرانی در سالهای گذشته موفقیت خود را مدیون ذوق و قریحه آوازه خوان‌ها بوده است؛ و اگر بتوان آموزش مدون را طراحی کرد هنرجویان سرکلاس می‌توانند موفق‌تر باشد. کتابهایی که در این باره نگاشته شوند مکمل کلاس درس اساتید خواهند بود. تقریبا می‌توان گفت خواننده‌های ایرانی به فراخور ذوق و قریحه و نغمه خوش، جایگاه خود را در موسیقی ایران پیدا کرده و متاسفانه آموزش به شیوه آکادمیک بین خوانندگان معمول نبوده است.
* همانطور که گفتید نظام آموزشی موسیقی ایران دارای خلاء‌هایی است. به عقیده جنابعالی اگر ورک شاپ‌ها توسط موسسات موسیقی برگزار می‌شود که به نوعی پر کننده کاستی‌های آموزشی هستند آیا به شرط تداوم می‌تواند مطلوب باشد؟
این ورک شاپ‌ها بسیار تاثیر دارد البته همانطور که گفتید به شرط تداوم. در ورک شاپ‌ها ما به هنرجویان مطالبی را می‌گوییم که سال‌ها است دنبال این نکات هستند معمولا هنرجویان با نقاط ضعف خود سرو کله زدند و دنبال پاسخ‌هایی برای پرسش‌های خود هستند. بنده در ورک شاپ‌های خودم سعی می‌کنم به پرسش‌های آن‌ها پاسخ دهم و راهکار ارئه دهم. اما پیشرفت آرمانی و ایده آل در آواز زمانی محقق می‌شود که یک اتاق فکر با حضور بزرگان شکل بگیرد و پایه اصلی رشته آواز در فضای آکادمیک ایران هویت خود را تثبیت کند. این کار آرزوی دیرینه همه آواز خوان‌های ایرانی است. در نبود این نظام هدفمند وجود این ورک شاپ‌ها است که می‌تواند بسیار موثر باشد. هنرجویان موسیقی نیاز به آموزش مدون و صحیح دارند. با کمی تامل صادقانه همراه با چاشنی عشق به موسیقی درمی‌یابیم که باید آواز ایرانی به صورت دسته بندی، علمی و صحیح وارد دانشگاه شود و این ورک شاپ‌ها سرآغاز این فرآیند مهم خواهند بود.
دیدگاهتان را بنویسید