«هوشنگ ظریف» در نشست آموزشی پژوهشی موسیقی دستگاهی ایران:

هوشنگ ظریف مدرس و هنرمند پیشکسوت تارنوازی در ابتدای این برنامه با اشاره نحوه آغاز فعالیت های خود در عرصه موسیقی توضیح داد: تقریبا ۸ ساله بودم که برای اولین بار توفیق شنیدن نوای تار استاد لطف الله مجد را در رادیو داشتم و تقریبا در این دوران بود که به صدای تار علاقه مند شدم و در همان دوران بود که به کارگاه های آموزشی موسی خان معروفی رفتم و کار خود را آغاز کردم البته بعد از طی این دوران بود که برای تکمیل تحصیلات تکمیلی به دانشگاه رفتم و نزد علی اکبرخان شهنازی به فراگیری موسیقی پرداختم.

با ساز تار کباب کوبیده سیخ می کنند!

این استاد موسیقی ایرانی ادامه داد: من از همان جوانی به آنچه که بیشتر از قبل علاقه داشتم معلمی در موسیقی بود و اتفاقا همین انگیزه ها بود که باعث شد که در طی سال‌های زیادی که در عرصه موسیقی فعالیت داشتم به تدریس بیشتر توجه کنم. البته در این مدت شاگردان مبتدی را قبول نمی کردم و برنامه ام به این شکل بود که هرکسی بخواهد نزد من آموزش ببیند من در ابتدا چند قطعه برایش در نظر می گیرم و بعد از اینکه چند قطعه را نواخت اگر دیدم کارش قابل قبول است او را به شاگردی قبول می کنم.

نشست آموزشی پژوهشی موسیقی دستگاهی ایران

ظریف با اشاره به فعالیت های دیگر خود در عرصه موسیقی گفت: بیش از ۴۰ سال توفیق همکاری با زنده یاد فرامرز پایور را داشتم و در این مدت هم با این هنرمند در کنسرت های متعدد داخلی و خارجی حضور پیدا کردم و می توانم بگویم غیر از گامبیا و زامبیا در همه جای دنیا کنسرت دادیم که این برنامه های متعدد برای من تجربه های بسیار شیرینی بود که هیچگاه آن را فراموش نمی کنم.

وی در بخش دیگری از صحبت های خود به اهمیت ساز تار در موسیقی ایرانی اشاره کرد و گفت: تار مادر سازهای ایرانی است. البته امروز متاسفانه نوازندگی این ساز ارزشمند تفاوت های زیادی کرده است. در حال حاضر نوازندگان روی دسته ساز نوازندگی نمی کنند بلکه آکروبات کار می کنند. البته چند نفر هم پیدا شده اند که در نوازندگی این ساز ارزشمند گویی کباب کوبیده سیخ می کنند که می توان گفت واقعا باعث از دست رفتن اصالت تار می شود. در حالیکه ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که تکنیک باید با اصالت ها همخوانی داشته باشد موضوعی که امروز به هر دلیلی شکل و شمایل جدی ندارد و ما از اغلب سازهای جوانان صدای سازهای هندی و ترکی را می شنویم.

جز یاد گرفتن موسیقی در نوجوانی کار دیگر نداشتیم

نشست آموزشی پژوهشی موسیقی دستگاهی ایران

داریوش طلایی مدرس و پیشکسوت موسیقی نیز در این مراسم پژوهشی گفت: مطمئن باشید اگر انسان در دوره نوجوانی به هنر پناه ببرد رشد پیدا می کند موضوعی که در زمان ما نیز اتفاق افتاد و آن دوران بود که ما به جز تار و یاد گرفتن موسیقی کار دیگری نداشتیم و آن را گنجینه ای می پنداشتیم که ارزش فراوانی برای ما داشت.

وی ادامه داد: ما باید متوجه این موضوع باشیم که موسیقی ما موسیقی خاصی است بنابراین نوازنده اش هم خاص خواهد بود که با نوازنده موسیقی کلاسیک تفاوت های زیادی خواهد داشت. نوازنده موسیقی کلاسیک فقط نوازنده است اما نوازنده موسیقی ایرانی به شکلی است که اگر فقط قرار بر اجرا داشته باشد به او این نسبت را می دهند که هنوز مشغول مشق نوشتن است.

طلایی بیان کرد: ردیف موسیقی، مشق کار است اما ما می بینیم که امروزه نسبت به ردیف بدفهمی زیادی شده است. ردیف مشقی است که هنرجو با آن به جوهر موسیقی می رسد و در اینجا است که نقش استاد بسیار مهم است. به طور حتم از یک نوازنده موسیقی ایرانی انتظار می رود که لحن بیان شخصی خود را داشته باشد البته که نوازندگی تار فقط نوازندگی نیست و به نظر من ارتباط مستقیمی با فرهنگ دارد.

یادبود اولین بنیانگذار مدرسه ساز سازی در ایران

رامین جزایری از سازندگان ساز تار نیز در این برنامه پژوهشی با بیان اینکه ساز تار قالب موسیقی ایرانی را تشکیل داده است گفت: سازنده وقتی به هنر ساز سازی روی می آورد باید همه موارد را از صفر شروع کند و آنها را در مرحله آزمون و خطا تجربه کند. سازنده ساز باید عمری را بگذراند تا بتواند کار ساختن ساز را بدون خطا انجام دهد. در این میان لازم است که یاد و خاطره زنده یاد محمدرضا لطفی را داشته باشیم که می توان گفت اولین مدرسه ساز سازی را بنیانگذاری کردند و خدمات زیادی را در عرصه موسیقی انجام دادند.

کیوان ساکت نوازنده و آهنگساز نیز در این مراسم ضمن بیان خاطراتی از آموختن ساز تار از علاقه های خود به هنر نجاری و رها کردن آن در ۱۶ سالگی به دلیل علاقه های خود به موسیقی سخن گفت.

لطفا به ریشه ها توجه کنیم

حسین علیزاده نوازنده و آهنگساز صاحب نام موسیقی که فیلم سخنرانی او در این مراسم برای حاضران پخش می شد با بیان سخنانی در حوزه موسیقی گفت: همه باید بدانیم که همیشه در کنار تغییر و تحولاتی که در عرصه فرهنگ و هنر ایجاد می شود باید همواره به این نکته توجه داشت که نباید از ریشه ها جدا شویم چراکه جدایی از ریشه هیچ تحولی معنا و مفهوم پیدا نمی کند. ما باید به این ضرورت دست پیدا کنیم که موسیقی با ریشه آمیخته شود وگرنه تبدیل به مسائل روزمره ای خواهد شد که ما نیز به سادگی از آن عبور می کنیم.

وی خطاب به حاضران و هنرمندان عرصه موسیقی توضیح داد: به طور حتم باید با اعتقاد خودتان را به ریشه وصل کنید چراکه در غیر این صورت شما در جایی کار کرده اید که صرفا یک بازار کار است و هیچ خدمتی هم به موسیقی نداشته است البته این کاری که من به آن اشاره می کنم به یک یا دو روز محدود نمی شود و کار دولت هم نیست. این مسائلی که به آن اشاره کردم موضوعاتی است که باید خودمان برای رسیدن به آنها تلاش کنیم. ما نباید همیشه منتظر دولت‌های بمانیم. بخش زیادی از کار برعهده خود ماست. البته دولت باید از موسیقی جدی حمایت کند، اما اگر حمایت نکرد، خودمان پیش می‌رویم و هم دولت می‌شویم و هم ملت.

این نوازنده تار در ادامه نشست آموزشی و پژوهشی موسیقی دستگاهی ایران با اشاره به نقش هنرمندان پیشکسوتی چون فرهنگ شریف و هوشنگ ظریف گفت: یکی از کسانی که من به معنا و مفهوم واقعی کلمه عاشقش هستم استاد هوشنگ ظریف است. من این هنرمند را از کودکی می شناختم. او هم معلم من بود و هم همسایه ای که خانه او نزدیک خانه من بود و من افتخار داشتم که استاد ظریف در دوره دبیرستان معلم سرود من بود.

علیزاده ادامه داد: استاد ظریف حتی در شب عید هم به ما رحم نمی کردند و خوب یادم می آید که ۱۴ صفحه درس را به ما می داد که باید آنها را تمرین می کردیم. او معتقد بود که موسیقی مثل بقیه رشته ‌ها نیست که بتوان در ۲ روز آخر عید آنها را انجام داد. ما باید تمرین می کردیم و ساز می زدیم وگرنه می دانستیم که استاد ظریف سر ما فریاد می زند. البته بماند که من یکی از شاگردان خوب استاد ظریف بودم.

ما هوشنگ ظریف را آقا صدا می کردیم

نشست آموزشی پژوهشی موسیقی دستگاهی ایران

این هنرمند با اشاره به همکاری اش با داریوش طلایی نیز بیان کرد: عید نوروز که فرا می رسید من و داریوش طلایی دلمان برای استاد ظریف تنگ می شد. ما عاشق استادمان بودیم و خوب می دانستیم که آن زمان واژه استاد برای هر کسی استفاده نمی شد. ما هوشنگ ظریف را آقا صدا می کردیم و هرچند که او لیاقت بهترین لقب ها را داشت اما ما مجوز نداشتیم که همیشه از نام استاد برای وی استفاده کنیم. هنرجوها باید بدانند که اولین معلم موسیقی بسیار بسیار مهم است و اگر تکنیکی ناصحیح در شما هنرمندان شکل بگیرد اصلاح آن تقریبا غیرممکن است و ما این شانس را داشتیم که در چنین فضایی به دست استاد ظریف نگاه کنیم.

علیزاده در بخش دیگری از این گفتگوی تصویری گفت: امسال هنرمندانی چون هوشنگ ظریف شاگردان زیادی را تربیت کردند که من نیز به عنوان شاگرد کوچک او تاکنون تعداد زیادی شاگرد داشته ام که اتفاقا هم همین شاگردها شاگردهای دیگری دارند و اگر ببینید به این موضوع دست پیدا می کنید که این خود یک لشگری است که می تواند سرچشمه خوبی برای موسیقی این سرزمین باشد.

دلایل غمگین بودن موسیقی ایرانی

این نوازنده و آهنگساز در ادامه صحبت های خود با اشاره به سخنان برخی ها که می گویند موسیقی ایرانی غمگین است، توضیح داد: بعضی ها بر این باورند که موسیقی ایرانی غمگین است. آری این موسیقی وقتی غمگین به نظر می رسد که با نگاهی پویا بررسی نشود و طبیعی است که در این شکل و شمایل است که موسیقی ایرانی زنده نخواهد بود. کسانی که در زمان ما به موسیقی گرایش پیدا می کردند به کارگاه های آموزشی بزرگانی چون استاد شهنازی و امثال اینها می آمدند و می توان گفت این کارگاه ها باعث می شد که هنرمندان از فساد دوری کرده و این موضوع بسیار مهمی بود که باید بیشتر از اینها به آن توجه شود.

در پایان این مراسم نیز کیوان ساکت به بیان خاطره‌هایی از چگونگی یادگیری‌اش با ساز تار پرداخت و این‌که علاقه زیادی به نجاری داشته و این کار را در ۱۶ سالگی رها کرده است.

براساس این گزارش در خبرها اعلام شده بود که در این مراسم از فرهنگ شریف نوازنده پیشکسوت ساز تجلیل خواهد شد اما به دلیل اینکه او در این مراسم حضور نداشت (احتمالا به‌دلیل بیماری) از وی تجلیل نشد.