مراسمی سوال‌برانگیز برای بزرگداشت شیرمحمد اسپندار

سعید اداک: مراسم نکوداشت استاد شیرمحمد اسپندار شنبه این هفته با حضور دوستداران این دونلی نواز برجسته و به شکلی سوال‌بر‌انگیز در تالار وحدت برگزار شد. مراسم نکوداشت شیرمحمد اسپندار از سوی دبیرخانه کمیسیون فرهنگی و اجتماعی کلانشهرها و مراکز استان‌ها و همچنین با همکاری برخی سازمان‌ها و نهادهای استان سیستان و بلوچستان ۱۸ مرداد در حالی برگزار شد که این مراسم حدود ۵ ساعت به طول انجامید و با نکات سوا‌ل‌برانگیزی همراه بود. این برنامه از ساعت ۱۸ در تالار وحدت با حضور میهمانانی از جمله مقامات و دست اندرکاران استانی سیستان و بلوچستان، تعدادی از نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی،

علی مرادخانی (معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، علی ترابی (مدیرعامل انجمن موسیقی ایران) و بسیاری از دوستداران شیرمحمد اسپندار آغاز شد.

از نکات عجیب این مراسم شیوه برگزاری عجیب و غیر معمولی بود که از سوی دست‌اندرکاران تدارک این مراسم برای برگزاری آن در نظر گرفته شده بود.

مراسم نکوداشت یا مراسم گلریزان

شیرمحمد اسپندار

تمامی افرادی که در این مراسم حاضر بودند به احترام شیرمحمد اسپندار به تالار وحدت آمده بودند و قرار بود تا طی این برنامه ضمن حفظ شأن این هنرمند موسیقی نواحی، از زحمات و خدمات او طی چند دهه اخیر با تقدیم هدایایی قدردانی شود.

اما عملا اتفاقی که در حین برگزاری مراسم روی داد باعث شد تا نتیجه‌یی غیر از آنچه مد نظر دست اندرکاران بود حاصل شود. از جمله اتفاقات سوال بر‌انگیز این مراسم نحوه تقدیر از اسپندار و شکل اهدای هدایای در نظر گرفته شده برای این هنرمند شریف بود.

وقتی پس از ۳ ساعت اجرای موسیقی و پخش فیلم و انجام سخنرانی بالاخره نوبت به اهدای لوح‌های یادبود و هدایا به شیرمحمد اسپندار رسید در حالی که انتظار می‌رفت این مراسم با حضور تعداد اندکی از مسوولان روی سن برگزار شود، ۱۲ نفر از مسوولان و البته بدون حضور هیچ هنرمندی در این میان، به روی سن دعوت شدند؛ این در حالی بود که هر چند گاهی نیز یکی دو نفر به این جمع اضافه یا کم می‌شدند.

نکته عجیب‌تر این بخش نحوه اعلام فهرست هدایایی بود که از سوی مسوولان به شیرمحمد اسپندار قرار بود تقدیم شود. مجری برنامه با برخوردی سئوال برانگیز این بخش را برگزار کرد که قطعا در شأن هنرمند شریفی چون شیرمحمد اسپندار نبود؛ «آقای… از سازمان… مبلغ ده میلیون ریال به استاد هدیه دادند؛ شورای… زمینی به متراژ… را به استاد اسپندار هدیه می‌دهند لطفا تشویق درخوری صورت بگیرد؛ آقای… از… نیز مبلغ ده میلیون تومان را برای استاد در نظر گرفته‌اند. همین الان آقای… هم ۵۰۰ هزار تومان کمک کردند. هنوز هم دیر نشده و تا پایان برنامه برای بقیه دوستانی که هنوز تصمیمی در این زمینه نگرفته‌اند تا هدیه‌یی بدهند، فرصت هست.»

قطعا نیت دست اندرکاران چنین مراسمی خیر بوده و هدفی جز پاسداشت مقام والای شیرمحمد اسپندار نبوده و نیست اما این نوع رفتار با انسانی شریف که طی سال‌های متمادی از راه کشاورزی و نه«هنر فروشی» امرار معاش کرده جای تامل دارد.

برگزاری اجراهای متعدد و بی‌ربط

آغاز این مراسم با اجرای گروه«واهان» از سیستان و بلوچستان آن هم با آنسامبلی که از ترکیب سازهای موسیقی نواحی استان سیستان و بلوچستان با سازهایی چون گیتار، ساز دهنی و ویلنسل تشکیل شده بود همراه شد. در بخش دیگری از این مراسم نیز گروه «فرخی سیستانی» با آنسامبلی مرکب از سازهای کیبورد، تار، تنبک، کمانچه و دف به روی صحنه آمد تا به اجرای برنامه‌یی در بزرگداشت مقام یکی از کلاسیک‌ترین نوازندگان موسیقی مقامی استان سیستان و بلوچستان بپردازد. اما این پایان ماجرا نبود و در این برنامه ۵ ساعته چند اجرای دیگر موسیقی نیز توسط گروه‌های سیستانی و بلوچستانی در تالار وحدت به اجرا در آمد که بیشتر به یک ماراتن طاقت فرسا برای حاضرانی که به احترام شیرمحمد اسپندار این شرایط را تحمل می‌کردند در آمده بود. شیرمحمد اسپندار، نوازنده دونلی است؛ نوازنده‌سازی است که ریشه در فرهنگ موسیقایی منطقه بلوچستان ایران و بلوچستان پاکستان دارد و رویکرد خود اسپندار نیز به موسیقی بلوچستان رویکردی با حفظ اصالت‌های موسیقایی این منطقه است. از این رو اجراهایی که برای مراسم بزرگداشت این هنرمند در نظر گرفته می‌شد نیز باید حداقل نسبتی با نوع تفکر و رویکرد اسپندار به موسیقی سیستان و بلوچستان داشته باشد؛ نه اینکه گروه‌هایی به روی صحنه بیایند که حتی نمی‌دانیم آیا اسپندار اجرایشان را در حوزه فرهنگی سیستان و بلوچستان می‌پذیرد یا خیر. البته در این بین گروه دیگری متشکل از اسحاق بلوچ نسب، احمد وطن خواه و نسیم بلوچ به روی صحنه آمدند که اجرایی متناسب با خاستگاه و جایگاه شیرمحمد اسپندار را برای حاضران در سالن اجرا کردند.

سخنرانی درباره موضوعاتی به غیر از شیرمحمد اسپندار

سخنرانی‌های این مراسم نیز هم از نظر موضوعات انتخاب شده از سوی سخنرانان و هم از نظر تعداد سخنرانان در نوع خود جالب توجه بود. گنجاندن حدود ۴ ساعت سخنرانی برای یک برنامه نکوداشت به خودی خود اتفاق عجیبی است اما اینکه بخش مهمی از این سخنرانی‌ها به موضوعات دیگری چون تقدیر مسوولان از یکدیگر، بیان مشکلات استانی، طرح کاستی‌های بودجه‌یی در حوزه فرهنگ و بسیاری موارد دیگر اختصاص داده شود که جای سوال دارد. شاید سخنرانی علی مرادخانی که بدون مقدمه و فارغ از هرگونه حاشیه رفتنی تنها به خود شیرمحمد اسپندار و جایگاه او پرداخت مرتبط‌ترین سخنرانی این مراسم نکوداشت محسوب می‌شد. امید می‌رود دوستان دست‌اندرکار چنین برنامه‌هایی که قطعا نیات خیری در ذهن دارند در زمینه تناسب برنامه و نحوه رفتار در این برنامه‌ها نیز با کمی تامل و مشورت عمل کنند.