طاهره رحیمی: حدود چهارماه از استقرار مدیریت جدید دفتر موسیقی معاونت هنری میگذرد و صدور مجوز به آلبومها و کنسرتها سرعت گرفته است. آنطور که «پیروز ارجمند» مدیر این دفتر میگوید، در صورت کامل بودن پرونده، آلبومها میتوانند ۱۰ تا ۱۵روزه مجوز بگیرند و کنسرتها دستکم دو روز. خبرهای خوشی حداقل در حوزه صدور مجوزها در راه است؛ بزرگان موسیقی ایران از گرفتن مجوز برای آلبوم و کنسرت معاف میشوند و گرفتن مجوز برای گروههای جاز، راک یا حتی متال راحتتر خواهد شد. اما اینها تغییراتی است که در مجموعه وزارت ارشاد در شرف رخدادن است و در مواردی همچون لغو کنسرت یا «حراستیشدن» یک هنرمند، از ارشاد و دفتر موسیقی کاری برنمیآید. بهعنوان مثال در چندماه گذشته دو کنسرت «احسان خواجهامیری» و گروه لیان بوشهر بدون اعلام دلایل مشخص لغو شد. با این همه ارجمند از تعامل گرم این دفتر با گروههای فشار در خارج از مجموعه ارشاد سخن میگوید. تعاملهایی که به گفته او اگر نمیبود، در همین مدت چند ماهه دستکم شاهد لغو ۵۰کنسرت در سراسر کشور بودیم. با پیروز ارجمند درباره تغییر روند صدور مجوزها گفتوگو کردهایم:
مثلا چه عناصری؟
در حال حاضر هیچ توصیه، دخالت یا فشار خاصی در کار ما وجود ندارد. ما باید با تعامل کارها را پیش ببریم. در مدیریت جدید هیچ کنسرت یا برنامهای نداشتیم که بهدلیل فشار یا دخالت نهادی خاص، لغو شده باشد. البته مواردی بوده که کنسرتی لغو شود. مثلا کنسرت آقای «احسان خواجهامیری» در منطقه آزاد اروند بهدلیل یک نوع ناهماهنگی یا اعتقاد برخی نسبت به عدمبرگزاری این کنسرت، برگزار نشد. غیر از کنسرت آقایان «بهنام خدارحمی» و «کامران صفاریفر» که به دلیل انجام تبلیغات کذب توسط خودمان لغو شد، تقریبا هیچ لغو دیگری نداشتیم که دلیلش یک نهاد دولتی بوده باشد. گاهی خود شرکتها فرصت کافی برای تبلیغ ندارند یا میان خودشان به مشکلاتی برمیخورند و برنامه را لغو میکنند.
ما الان مجوزها را در کمترین زمان ممکن صادر میکنیم.
در دوره قبل، مجوزها حتی بین یکهفته تا ۴۸ساعت قبل از روز اجرای کنسرت صادر میشد، اما الان مجوزها را تقریبا از سهماه قبل صادر میکنیم. البته اگر خود پرونده مشکلی نداشته باشد. هم ما، هم حراست و اماکن در کوتاهترین زمان ممکن کارها را بررسی میکنیم. معمولا روال کار به این صورت است که بررسی درخواست در اماکن و حراست یک تا دو روز زمان میبرد و حدود دوروز هم برای بررسی و طی مراحل اداری در دفتر موسیقی نیاز است. در دوره مدیریت من، بیشترین مدت زمانی که یک پرونده برای دریافت مجوز کنسرت معطلشده، یکهفته تا ۱۰روز بوده. این بازه زمانی کمترین مدت زمان معطلی در دفتر موسیقی تا به حال بوده. ما با تعاملی که با نیروی انتظامی، اماکن و حراست داریم در مواردی حتی دو روزه هم مجوز صادر کردهایم. کنسرت گروههای خارجی زمان بیشتری میبرد؛ چون بخشی از زمان به تحقیق از گروهها و مکاتبه با وزارت خارجه برمیگردد.
برخلاف تصور شما، اتفاقا اگر لغوی صورت نگرفته، این درایت ما بوده و ممکن بود ماجرای کنسرت منطقه آزاد اروند در هرجای دیگری اتفاق بیفتد. اگر پیگیری و تعامل همهجانبه دفتر موسیقی با تمام دستگاههای ذیربط در استانهای مختلف نبود، طی این مدت شما شاهد لغو حداقل ۵۰کنسرت در کشور بودید. شما برای برگزاری کنسرت یا هر برنامه اجتماعی – فرهنگی دیگر در شهرستانها، باید از شورای تامین استان که بالاترین مقام تصمیمگیرنده در سطح استان است مجوز بگیرید. نمایندگان دستگاههای اجرایی مختلف مثل فرمانده نیروی انتظامی استان یا ائمهجماعات در این شورا حضور دارند. بنابراین وقتی مجوزی برای برنامهای صادر میشود، دیگر خیال ما راحت است که مشکلی پیش نخواهد آمد. حتی اگر مشکلی هم پیش بیاید خود مسوولان استانی سعی میکنند که آن را برطرف کنند. ما هم با همکاری وزارت کشور، وزارت ارشاد و نیروی انتظامی به حل موضوع کمک میکنیم. مثلا مواردی بوده که نهاد خاصی مخالف برگزاری یک کنسرت بوده، اما پس از رایزنی شورای تامین، مساله حل شده. البته دغدغه بسیاری از نهادها، دغدغههای بجا و درستی است. اینطور نیست که ما بگوییم حتما اگر گروهی در جایی با برگزاری یک کنسرت مخالفتی میکند، غرضی دارد. فکر میکنم ما در تعامل میان دستگاهها بسیار موفق بودهایم و این حتی جای تبریک هم به ما دارد.
بهطور خاص درمورد شهر تهران گفتوگوهایی با نیروی انتظامی داشتهایم و رایزنیهایی انجام شده. در مورد بعضی کنسرتهایی که ماهیت انتفاعی کمتری دارند، جزو موسیقیهای هنری محسوب میشود و به نوعی مورد حمایت نظام قرار میگیرد قرار شده که مبالغی دریافت نشود.
البته به یک مساله هم باید دقت کرد. مثلا وقتی در یک کنسرت پاپ چندهزارنفر حاضر میشوند، چه کسی مسوول تامین امنیت آنهاست؟ مسوولیت تامین امنیت یک سالن کنسرت، چیزی بیشتر از تامین امنیت مکانهای عمومی مثل پارک یا خیابان است؛ چون اینها اماکن خاص برای یک موضوع خاص است. بنابراین نیروی انتظامی میتواند مبالغی را برای تامین امنیت این محلها دریافت کند. به همین نسبت اگر در این محلها اتفاقی بیفتد، پلیس جوابگو خواهد بود. این مساله در خارج از ایران هم وجود دارد. شما برای تامین امنیت کنسرتتان یا باید پولی به پلیس خصوصی پرداخت کنید یا با پلیس قراردادی بنویسید.
همیشه ممکن است یکسری مسایل پیشبینینشده، رخ دهد. قطعا برای آنکه این فضا به وضعیت ایدهآل برسد، هردوی ما ایراداتی داریم که باید با رایزنیهای بیشتر با نیروی انتظامی آنها را آسیبشناسی و رفع کنیم. اما با اطمینان میتوانم بگویم که در دوره جدید تعامل با نیروی انتظامی بیشتر شده و ما همکاری خوبی با پلیس داریم و خواهیم داشت.
یک بخش به اصلاح ساختار اداری اینجا برمیگردد و بخش دیگر حاصل همکاری حراست اینجاست. البته اعتماد ما به تولیدکنندگان هم بیشتر شده. ما اعتمادمان را بیشتر میکنیم و از طرف دیگر نظارتمان را بیشتر میکنیم. در دوره من نظارتها بیشتر خواهد شد و سختگیریها برای رعایت معیارهای حرفهای بیشتر خواهد شد.
حتی در مراحل تولید. شما فرض کنید ما مجوز برگزاری یک کنسرت را دادهایم، ما بر آنچه روی صحنه و داخل سالن اتفاق میافتد هم نظارت بیشتری خواهیم کرد؛ از آنچه روی صحنه اجرا میشود تا مثلا قیمت بلیت یا کیفیت صندلی که تماشاگر روی آن مینشیند. تمام حقوق مربوط به تماشاگر باید توسط ما صیانت شود. به همین دلیل امسال برای اولینبار دفتر موسیقی وارد حوزه قیمتگذاری سالنها خواهد شد؛ این جزو وظایف ماست و تابهحال دفتر موسیقی نسبت به آن ورود نکرده بود.
همانطور که گفتم ما به دنبال دادن اختیارات بیشتر به هنرمندان و شرکتها و در مقابل افزایش نظارتها هستیم؛ مثلا درباره موضوع حوزه هنری هم که قبلتر به آن اشاره کردید. اتفاقا حوزه هنری طبق تفاهمنامهای که با وزارت ارشاد دارد، از مکانیسم قانونی خودش بهرهمند است و قانونی عمل میکند.
بله. ما میتوانیم بخشی از اختیاراتمان را به صورت قانونی به بخش خصوصی واگذار کنیم. نهادی مثل حوزه هنری در تمام این سالها وظیفه صیانت از آثار ارزشی را داشته، بنابراین در زمینه تولید آثار خود وسواس دارد. حوزه در بخشهای دیگر مثل کتاب یا فیلم از وزارت ارشاد مجوزها را میگیرد. بعضی شوراهایی که در حوزه هنری هستند، مورد تایید دو گروه قرار گرفته، بنابراین ارشاد میتواند بخشی از این وظایف را به خود آنها واگذار کند.
البته تعامل ما با نهادهای دیگر، شرکتها و هنرمندان به این محدود نمیشود. ما در حال تهیه فهرستی از موسیقیدانان کلاسیک، سنتی و محلی هستیم که آثارشان در شوراهای موسیقی ما بررسی نخواهد شد. چون خود این بزرگان وسواس و دقت نظری بالایی در تولید آثار دارند و هم با مسایلی عرفی، شرعی و قانونی این حوزه کاملا آشنا هستند. بسیاری از نخبگان و استادان موسیقی ما چهار، پنجدهه در حوزه موسیقی ایران کار کردهاند و نیازی نمیبینیم که آثار آنها را بررسی کنیم. به این ترتیب شوراهای ما از بررسی آثار این هنرمندان معاف شوند و وقت بیشتری برای بررسی آثار دیگر خواهند داشت.
بله. در آن دوره اجرا شد و در حال حاضر این فهرست، مفصلتر است و هنرمندان بیشتری را شامل میشود.
همکاران ما مشغول کار هستند و فکر میکنم طی چند هفته آینده آماده خواهد شد.
این فهرست هنوز نهایی نشده و بعد از انتشار، اسامی هنرمندان مختلف را خواهید دید. بهطور مشخص درباره استاد شجریان پرسیدید. ایشان در بیش از پنجدههای که در موسیقی ایران حضور داشتهاند، همیشه در خلق آثار، ارزشهای هنری و فرهنگی را حفظ کردهاند. به اعتقاد ما موضعگیری افراد در مسایل سیاسی جای از وجهه هنری آنهاست. آنچه برای ما مهم است تعهد هنرمند در طول حیات هنریاش به هنر ایرانی است. وقتی این فهرست نهایی شد، میتوانیم درباره اینکه چرا اسم ایشان در فهرست هست یا نیست، صحبت کنیم. البته بگویم دفتر موسیقی تازه وارد این عرصه شده و قطعا بخشی از کار ما شامل آزمون و خطا میشود.
بله. نیازی برای بررسی نمونه آثار این استادان در شوراها برای صدور مجوز وجود نخواهد داشت، اما مراحل اداری به روال سابق انجام میشود.
یک نکتهای را درباره صدور مجوز اضافه کنم. بعضی آثار رپرتوار کاملا مشخصی دارند. مثلا میدانیم که سمفونی شماره سه بتهوون یا کاروان آقای صبا چه قطعهای است و بنابراین لزومی به بررسی محتوایی این آثار هم نیست. فقط از جهت کیفیت تولید بررسی خواهند شد. اما درباره شعر اینطور نیست و دقت و نظارت ما در این زمینه بیشتر خواهد شد. چون ما وظیفه صیانت از زبان فارسی را هم داریم و باید بهتدریج این جنبه بیهویتی ادبیات کوچه در آثار کمتر شود.
اگر پرونده نقصی نداشته باشد، ما ظرف ۱۰ تا ۱۵روز مجوزها را صادر میکنیم. البته بخشی از زمان دیرکرد به این مربوط است. آثار باید در نوبت بررسی شوراهای شعر و موسیقی قرار بگیرد و مربوط به سیستم اداری ما نیست. فکر میکنم ناشری که یکسال را برای تولید یک اثر صرف کرده، انتظار هم دارد که مثلا در نهایت یکماه هم بررسیهای کارشناسی ما طول بکشد که خوشبختانه در حال حاضر با کمترین زمان، در معاونت هنری در حال انجام است.
بعضی مباحث به قول شما حراستی هستند و شاید من هم خیلی در جریان آنها نباشم. طبیعی است که این دوستان حراست هم دلایل خاص خودشان را داشته باشند. ممکن است علت مشکل حتی به من هم اعلام نشود، بنابراین نمیتوان انتظار داشت که مثلا ناشر دقیقا دلیلش را بداند. اما در حوزه دفتر موسیقی، ما دلایل رد یک اثر را به خود ناشر توضیح میدهیم. در دوره مدیریت من هرکس اعتراضی داشته بهصورت مکتوب به او پاسخ دادهایم. اینکه جواب منفی به صورت مکتوب به ناشر اعلام نمیشود، آن است که آنها این فرصت را داشته باشند که مشکل را برطرف کنند. اگر جواب را مکتوب بدهیم، این یعنی نظر قطعی و راه را برای تصحیح کار میبندیم. موارد بسیاری بوده که ما تذکر دادهایم، اثر اصلاح شده و مجوز گرفته. البته گاهی یک اثر چنان فاقد استانداردهای فنی یا قواعد عرفی بوده که اصلا نیازی هم به توضیح نمیبینیم.
نه، من، نه هیچجای دیگر هم چنین تواناییای ندارد. چون حراست وظیفه صیانت از بخشهای دیگری را دارد که البته مورد تاکید ما هم هست. شما هم اگر بخواهید کارمندی را استخدام کنید درباره سوابق آن فرد تحقیقاتی میکنید. همه این پیگیریها سیاسی نیست، مثلا ممکن است کسی سوابق قضایی یا کیفری داشته باشد و حضور آن فرد امنیت صنعت موسیقی را تهدید کند. بعضی از این سختگیریها از مجموعه فرهنگ و هنر کشور حفاظت میکند. ارشاد نمیتواند تمام این موارد را پیگیری کند.
معتقدم موسیقی زیرزمینی لزوما بد نیست. یک موسیقی در غرب به دلایلی زیرزمینی میشود و در اینجا به دلایل دیگری. بخشی از دلایل زیرزمینیشدن یک موسیقی یا گروه به این برمیگردد که نیازهای روزمان را نشناختهایم یا مثلا در زمینه رسانههای نوین خودمان را بازسازی نکردهایم. در حال حاضر، ما بخشی با عنوان کارشناس رسانههای نوین داریم و مثلا اگر هنرمندی فقط یک قطعه موسیقی تولید کرده میتواند مجوز بگیرد. بنابراین مساله بخشی از زیرزمینیها رفع خواهد شد. علاوه بر این گاهی زمان ورود آلبوم به بازار طولانی میشود که از زمان نیاز بازار گذشته است. با اصلاح ساختار و کاهش زمان صدور مجوز بخشی از این مساله هم رفع شده.
این موسیقیها وجود دارند و مثلا در بسیاری از برنامههای رسمی صداوسیما، موسیقی جاز، متال یا راک هست. مثلا متال بالفطره بد نیست، اما گونهای خاص از متال که یک دیدگاه خاص را ترویج میکند، خط قرمز ماست.
در دوره مدیریت من هنوز درخواستی برای اجرای کنسرت نه از طرف ایشان و نه هنرمندان مشابه ارایه نشده. اگر درخواستی بیاید بهصورت مصداقی بررسی خواهیم کرد.
دیدگاهتان را بنویسید