گزارش تصویری مفصل موسیقی ایرانیان از کنسرت «هوای گریه»

همایون شجریان شامگاه یکشنبه ۱۱ اسفندماه کنسرت «هوای گریه» خود را در برج میلاد اجرا کرد. در این اجرا که پدرام فریوسفی کنسرت مایستر بود و با همراهی ارکستر مجلسی تهران انجام شد، همایون شجریان قطعات منتخبی از آلبوم های «نسیم وصل» و «باستاره ها» را با رهبری بردیا کیارس اجرا کرد.

سالن برج میلاد خیلی زودتر از ساعت مقرر پر شد و جمعیت آهسته در صندلی های خود قرار گرفتند و از اولین چهره هایی که در میان جمعیت دیده شدند سروش صحت، صابر ابر و رخشان بنی اعتماد بودند. روی سن جز سازها نقش و نگارها و خطاطی هایی دیده می شد که مضمون شعرهای خطاطی شده آنها به یکی از تصنیف ها برمی گشت.

برای بزرگنمایی تصویر کلیک کنید

خیلی زودتر از آنچه فکر کنید نور سالن کم شد و گروه ارکستر مجلسی ایران روی صحنه آمده و در جایگاه های خود مستقر می شوند. با هدایت پدرام فریوسفی سازها کوک می شوند. جمعیت همچنان می خواهد هرچه زودتر همایون شجریان را ببیند. چیزی نمی گذرد که انتظارها به پایان می رسد. همایون شجریان به همراه بردیا کیارس وارد می شود و جمعیت با تشویق های ممتد و مکرر از او استقبال می کنند.

همایون شجریان به مهمانان و مردم خوشامدگویی کرده و در ابتدا بیان می‌کند: دلم می خواهد امشب از آهنگسار خوش ذوق و خوش سلیقه کنسرت امشب یادی کنم، همانطور که مستحضر هستید محمدجواد ضرابیان آهنگ هایی را که امشب خواهید شنید ساخته است. او سال ها قبل که من اولین آلبوم را ارائه کردم این آهنگ ها را ساخته؛ مخصوصا آهنگ «هوای گریه» که بعد از این همه کار هنوز وقتی کسی می خواهد یاد کند از آن قطعه حال و احوالی می کند.

شجریان در پایان سخنان خود یادآور می‌شود: از آنجایی که ضرابیان در خارج از ایران زندگی می کند این افتخار را نداشتیم که در خدمت وی باشیم اما امیدوارم هرجا که هست سالم و تندرست باشد.

سپس با بالا رفتن چوب رهبری بردیا کیارس ارکستر مجلسی تهران با همایون شجریان همنوا شد و تصنیف «تو کیستی» با شعری از فریدون مشیری به اجرا در آمد که با این مطلع حال و هوایی خاص به سالن برج میلاد بخشید:

تو کیستی که من اینگونه بی تو بی تابم/ شب از هجوم خیالت نمی برد خوابم

تو کیستی که من از موج هر تبسم تو/ بسان قایق سر گشته روی گردابم

بعد از این تصنیف «خانه سودا» با شعری از مولانا به اجرا درآمد و سپس «هوای گریه دارم» با شعری از سیمین بهبهانی. با نواخت سازها برای این تصنیف شور و هیجان جمعیت این خواننده جوان موسیقی سنتی را همراه کرد تا شبی خاطره انگیز را برای جمعیت حاضر رقم بزند. آرشه ها بالا و پایین می روند و سازهای ایرانی و جهانی در خدمت شجریان قرار می گیرند تا او «هوای گریه» سر دهد.

نه بسته ام به کس دل/ نه بسته کس به من دل
چو تخته پاره بر موج/ رها رها رها من

ز من هر آن که او دور/ چو دل به سینه نزدیک
به من هر آنکه نزدیک/ از او جدا جدا من

سازها منظم و هماهنگ می نوازند و شجریان به اوج می رسد و جمعیت را هم با خود می برد. بعد از پایان این تصنیف مردم برمی خیزند و همایون شجریان را دقایقی تشویق می کنند، تشویق هایی که با نگاهی گرم و دستانی که برای احترام بالا می روند، پاسخ داده می شود.

شجریان و کیارس برای توقفی کوتاه از روی صحنه خارج می شوند. این بار حزن حاکی از «هوای گریه» با تصنیف «افسونگر» گرفته می شود. سازها باطراوت و پرشور می نوازند.

مقدمه تصنیف بعدی با عنوان «غریبانه» تک نوازی های فلوت شهرام رکوعی است و بعد دیگر سازها آرام و مواج شما در تلاطم دریایی که ساخته اند حرکت می دهند. شجریان می خواند: بگردید بگردید در این خانه بگردید/ در این خانه غریبید غریبانه بگردید

در پایان این بخش تصنیف «عشق از کجا» با شعری از مولانا و از دیگر تنظیم های محمدجواد ضرابیان اجرا شد که آوازهای شجریان در تکرار این مصرع «ای عاشقان، ای عاشقان/ من از کجا، عشق از کجا» همچنان شور و اشتیاق مخاطبان خود را برانگیخت.

دوباره توقفی کوتاه صورت می گیرد، کیارس و شجریان از سالن بیرون می روند و بعد از دقایقی باز می گردند. سازها بار دیگر کوک می‌شوند و همایون شجریان به تدریج از نوای آرام شروع می کند و به اوج می رسد.

اولین ترجیع بند این شعر حسین منزوی اینچنین آغاز می شود: «شب که می‌رسد از کـنـاره‌ها/ گـریـه مـی‌کـنـم بـا سـتـاره‌ها» و شجریان در ادامه شعر و موسیقی ایرانی را با سبک خود به رخ می کشاند. این تصنیف با تنظیمی از سینا جهان ابادی همراه شده است. شعر به میانه می رسد و تحریر ها و اوج و فرودهای آوازی شجریان به نقطه ای می رسد که می خواند:

همچـو خامشان بسته‌ام زبان/ حـرف مـن بـخـوان از اشـاره‌ها

ما ز اسـب و اصـل افــتـاده‌ایم/ ما پیاده ایم ای سواره ها

و زمانیکه روی واژه «افتاده ایم» می رسد موسیقی مکثی می کند و اینچنین بر کلام در این موسیقی ایرانی تاکید می شود.

در ادامه سینا جهان آبادی به تک نوازی هایی با کمانچه می پردازد و بعد مطلعی می شود برای ورود به تصنیف «حاصل عمر» با شعری از رهی معیری و همچنین و تصنیف «دفتر دل» با شعری از فریدون مشیری. موسیقی در «دفتر دل» فراز و فرود و ضرب بیشتری می گیرد.

در قسمتی از این اجرا شجریان با تک نوازی قانون توسط پریچهر خواجه به اجرای آوازی با این ترجیع بند پرداخت: نباشد عیب پرسیدن تو را خانه کجا باشد/ نشانی ده اگر یابیم وان اقبال ما باشد

توانمندی این ساز در همراهی موسیقی ایرانی و جلوه گری صدای شجریان هماهنگی دو طرفه ای از ترکیب این دو ساخته بود که باعث تشویق ها و شور و هیجان دو چندان مخاطبان شد.

در پایان اجرای این شب بعد از تشویق هایی که مخاطبان دقایقی را در احترام به همایون شجریان و ارکستر مجلسی تهران اختصاص دادند، شجریان برای مخاطبان خود دست هایش را بالا برد و به این شکل ادای احترام کرد و سپس به همراه بردیا کیارس از صحنه خارج شد. اما مخاطبان به تشویق خود ادامه دادند و دست زدن ها آنقدر ادامه داشت که همایون شجریان را بر آن داشت تا همراه مخاطبان خود تصنیف «مرغ سحر» را بخواند.