غزاله سعادتی: حسن ناهید یکی دیگر از نی نوازان خوب و با ارزشی است که به سال ۱۳۲۲ در شهر کویری کرمان متولد شد و از سن ۱۰ سالگی به موسیقی علاقه‌مند گردید و با تهیه یک فلوت به نواختن این ساز بادی مراحل اول موسیقی را نزد خود شروع کرد. حسن ناهید، پس از چندی که صدای نی استاد حسن کسایی را از رادیو شنید به اصفهان نزد ایشان رفت و از محضر وی استفاده‌های بسیار برد سپس به شیراز می‌رود و در این شهر که مشغول تحصیل نیز می‌شود تا سال پنجم متوسطه بدون نت نزد خود تمرین می‌کند و پس از چندی در اردوی رامسر در مسابقه‌ای که بین دانش‌آموزان سراسر کشور برگزار شده بود، آقای محمد میرنقیبی، هنرمند شایسته گلها وی را برنده اول مسابقه اعلام می‌دارد و آینده نیز نشان داد که انتخابی شایسته و بجا از طرف ایشان بوده است. پس از چندی حسن ناهید، به فرهنگ و هنر دعوت می‌شود و در ارکستر‌های متعدد این اداره، همکاری خود را آغاز می‌نماید، در همین دوران مدت‌ها جهت تعلیم نت نزد آقای حسین دهلوی به فراگیری می‌پردازد و به عنوان هنر آموزی نی هنرستان عالی موسیقی ملی مشغول تدریس می‌شود. مهدی مفتاح که برای تشکیل ارکستری به نام درویش در رادیو دعوت شد از ایشان هم برای همکاری با این ارکستر دعوت می‌نماید، سپس برای شرکت در ارکستر رودکی که از ابراهیم منصوری، حبیب‌ا… بدیعی، علی تجویدی، احمد عبادی، ورزنده، اصغر بهاری و فرهاد فخرالدینی تشکیل شده بود دعوت می‌شود و با این ارکستر همکاری می‌نماید.در سال ۱۳۴۱ توسط استاد حسین قوامی به برنامه گلها دعوت می‌شود و همکاری خود را در این برنامه آغاز نموده و در فرهنگ و هنر نیز با ارکستر استاد فرامرز پایور شرکت می‌نماید که بیست سال این همکاری ادامه می‌یابد و از پایور نیز کسب فیض می‌نماید به طوری که خودش می‌گوید : تحت تاثیر نوازندگی آقای پایور هستم و به نوازندگی آقای مهندس همایون خرم نیز عشق می‌ورزم.حسن ناهید در ارکستری که با همکاری اسدا… ملک، منوچهر جهانبگلو، فرهنگ شریف، محمودی خوانساری و عده‌ای دیگر برنامه‌ای به نام نوایی از موسیقی ملی ترتیب یافته بود شرکت داشت و سولیست بسیاری از این برنامه‌ها بود.حسن ناهید برای شناساندن موسیقی سنتی و اصیل ایران، مسافرت‌هایی همراه با خوانندگان بنامی مانند حسین قوامی، محمد رضا شجریان، محمود محمودی خوانساری و عبدالوهاب شهیدی به کشورهای ترکیه، بلغارستان، یوگسلاوی، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، هلند، آلمان، اتریش کرده است و در برنامه‌هایی تحت عنوان کنسرت سازهای ملی ایران شرکت کرده است. حسن ناهید معتقد است، شرایط گذشته با امروز خیلی فرق کرده است زیرا هنرمندان در گذشته با احساس و علاقه قلبی ساز می‌زدند و جمعیت کمتر بود و هر روز از حضور اساتید برجسته موسیقی بهره مند می‌شدیم، همچنین هنرمندان با یکدیگر در تعامل بودند. وی می‌گوید، متاسفانه همه پیشکسوتان موسیقی از دنیا رفته‌اند و هیچ پیشکسوتی نداریم و اگر داشته باشیم کمتر از انگشتان دست است در نتیجه این افراد به دلیل کهولت سن نمی‌توانند در عرصه موسیقی حضور پررنگی داشته باشند پس در نتیجه از این عرصه
کناره گیری کرده اند. این استاد پیشکسوت معتقد است، باید توجه داشته باشیم اساتید موسیقی هیچ وقت کم کاری نمی‌کنند و در حد خودشان دین خود را به موسیقی ادا کرده‌اند و هنرمندان موسیقی دوست دارند همیشه فعالیت کنند و حضور پررنگی در این عرصه داشته باشند اما زمانی‌که سن آنها بالاتر می‌رود ناچار هستند فعالیت خود را محدود کنند زیرا سلامت آنها به خطر می‌افتد. با این نوازنده پیشکسوت نی گفت‌وگویی انجام دادیم که از نظرتان می‌گذرد:
به عنوان سوال اول، وضعیت موسیقی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به طورکلی در زمان ما و در دوره‌ای که من موسیقی و نوازندگی را شروع کردم با مشکلات فراوانی روبه‌رو بودیم. به عنوان مثال فقط حسن کسایی نی می‌نواخت و اصلا در هیچ شهری ساز نی وجود نداشت در نتیجه باید بدون حضور اساتید و به صورت خودجوش موسیقی را فرا می‌گرفتیم اما امروزه شرایط بهتری مهیا شده است تا جوانان بتوانند قدم به عرصه موسیقی بگذارند، همچنین جوانان و هنرجویان به راحتی می‌توانند هر سازی را که دوست دارند به سرعت فراهم کنند اما با این حال مانند گذشته به موسیقی اهمیت نمی‌دهند در حالیکه در زمان ما نوازندگان شبانه روز فعالیت می‌کردند و ساز خود را حتی برای یک دقیقه از خود دور نمی‌کردندو این موضوع سبب شده بود تا مسیر صد ساله را یک شبه طی کنند اما امروزه با اینکه به راحتی می‌توانند پیشرفت کنند اما سالیان سال طول می‌کشد تا هنرجوی موسیقی به درجه استادی برسد و این به ضرر موسیقی و موسیقیدان‌هاست. همچنین من ۱۰ سالم بود که با صدای ساز حسن کسایی آشنا شدم و ایشان در اصفهان زندگی می‌کرد و من در شیراز ساکن بودم به همین دلیل نامه‌ای نوشتم و از ایشان خواستم تا من را راهنمایی کند و ایشان هم من را راهنمایی کرد و یک سال بعد من را به اصفهان دعوت کرد و دو عدد نی به من داد که خوشحالی من را چند برابر کرد زیرا در آن زمان ساز نی وجود نداشت و این برای من بسیار دلنشین بود. همچنین در سال ۱۳۳۹ در رادیو فقط دو نوازنده کمانچه بود که یکی حسین یاقی و دیگری اصغر بهاری بود اما امروزه تعداد نوازندگان بیشتر شده است که این موضوع بیانگر زحمات اساتید این حوزه است در نتیجه باید بیشتر موسیقی را جدی بگیریم. به نظر من نوازندگان امروزی بسیار استعداد دارند ولی توجه نمی‌کنند و دل به کار نمی‌دهند در صورتیکه اگر پیگیر موسیقی باشند پله‌های ترقی را یکی یکی طی می‌کنند و به درجات بالاتری می‌رسند. همچنین هنرجویان باید به اساتید توجه کنند متاسفانه من دوست داشتم سال‌ها در کنار حسن کسایی باشم اما اجل به ایشان مهلت نداد و زمانی‌که ایشان در بیمارستان بهراد بودند پیش این استاد گرامی رفتم و به ایشان گفتم که چقدر مدیون‌شان هستم و هرچه که دارم از این استاد گرامی است. پس باید قدر اساتید را بدانیم زیرا مانند حسن کسایی نداریم. به طور کلی موسیقی با حضور اساتید برجسته و جوانان علاقه مند به این حوزه می‌تواند پیشرفت کند زیرا من چند سال پیش دبیر جشنواره‌ای بودم که در این جشنواره یک دختربچه هشت ساله به زیبایی نی می‌نواخت و این موضوع نشان‌دهنده این است که موسیقی با حضور این نوازندگان درخشان می‌شود زیرا این دختر بچه با اعتماد به نفس بالایی که داشت نشان داد می‌توانیم به نسل جدید امیدوار باشیم. همچنین در سال‌های گذشته نی ساز مردانه بود ولی در چند سال اخیر شاهد این بودیم که زنان و کودکان هم می‌توانند نوازندگان برجسته این ساز باشند و این موضوع نور امید را در دل همه روشن کرده است و باید بیشتر به بانوان هنرمند توجه کنیم و از آنها حمایت و پشتیبانی کنیم.
چرا آثار امروزی کمتر ماندگار می‌شود؟
به طورکلی شرایط گذشته با امروز خیلی فرق کرده است زیرا هنرمندان در گذشته با احساس و علاقه قلبی ساز می‌زدند و جمعیت کمتر بود و هر روز از حضور اساتید برجسته موسیقی بهره مند می‌شدیم، همچنین هنرمندان با یکدیگر در تعامل بودند، به عنوان مثال تنها استادی که من موفق به دیدارشان نشدم استاد ابوالحسن صبا بود زیرا ایشان در سال ۱۳۳۶ فوت کردند و من در سال ۱۳۳۹ به تهران آمدم ولی به جز ایشان با تمامی هنرمندان زمان خودم در ارتباط بودم و این موضوع سبب می‌شد احساسات خوب را به یکدیگر منتقل کنیم. همچنین نبود اساتید و توجه کمتر به موسیقی سبب شده است آثار امروزی کمتر ماندگار شود البته باید توجه داشته باشیم که در حال حاضر هنرجویان با ذوق و استعداد هم داریم ولی متاسفانه در چند سال اخیر اساتید برجسته‌ای مانند حسن کسایی، فرامرز پایور، پرویز مشکاتیان، جلیل شهناز، همایون خرم و… را از دست داده‌ایم که این باعث شده است موسیقی از مسیر اصلی خود خارج شود و نتوانیم از حضور آنها بهره‌مند شویم. موسیقی نیازمند این اساتید است و زمان حرف اول را می‌زند زیرا این هنرمندان سال‌ها تلاش کرده بودند و به راحتی می‌توانستند معلومات خود را در اختیار هنرمندان امروزی قرار دهند. همچنین شور و اشتیاق ما سبب شده بود تا آثارمان ماندگار شود پس در نتیجه هنرمندان جوان هم باید با علاقه بیشتری به موسیقی بپردازند. در کل آثار این دوره هم بد نیست و به هر حال در هر دوره‌ای هستند اشخاصی که با استعداد و مثمرثمر باشند. اما باز آن استادان روزگار ما هیچ‌گاه تکرار نمی‌شوند؛ در حالی که وجودشان هم بسیار لازم است.
نظرتان درباره رسیدگی به پیشکسوتان موسیقی چیست؟
به نظر من هنرمندان و پیشکسوتان از نظر معنوی بسیار مورد حمایت قرار می‌گیرند به عنوان مثال من امسال دکترای موسیقی را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کردم که این موضوع باعث خرسندی من شد زیرا متوجه شدم که فعالیتم بی‌نتیجه نبوده است، همچنین مسئولین و نهادهای فرهنگی باید به هنرمندانی که نیاز مالی دارند بیشتر توجه کنند زیرا بسیاری از هنرمندان از این موضوع رنج می‌برند در نتیجه باید در سال‌های تنهایی آنها دردشان را دوا کنیم.
آموزش موسیقی در چه وضعیتی قرار دارد؟
متاسفانه من به دلیل سکته قلبی و مغزی کمی از مقوله تدریس فاصله گرفتم زیرا دکتر ممنوع کرده است حتی از خانه بیرون بروم ولی با این حال تدریس می‌کنم. به نظر من وضعیت آموزش رو به پیشرفت است و اساتید هنرجویانی را تربیت کردند که می‌توانند حرفی برای گفتن داشته باشند به عنوان مثال هنرجوی من فوق لیسانس موسیقی دارد ولی با این حال دوست دارد بیشتر یاد بگیرد و این برای من امیدوار کننده است.
به نظر شما چه فرقی بین نوازندگان قدیمی و نوازندگان امروزی است؟
به نظر من هیچ تفاوتی با هم ندارند فقط شرایط ما در گذشته با امروز بسیار فرق داشت به عنوان مثال حسین یاوری با سختی موسیقی را آموخت یا حتی خود من با شرایطی موسیقی را فرا گرفتم که جوانان امروزی تحمل آن شرایط را ندارند. همچنین ساز نی را حسن کسایی زنده کرد و زمانی‌که صدای سازشان را شنیدم در ۱۰ سالگی شیفته این ساز شدم در نتیجه موسیقی امروز هم به هنرمندانی نیاز دارد که موسیقی را پایدار نگه دارند همچنین مشکلات در گذشته بیداد می‌کرد ولی هنرمندان پیگیری می‌کردند و ناامید نمی‌شدند ولی جوانان امروزی شرایط برایشان مهیا است و حتی والدین از آنها حمایت می‌کنند در صورتیکه در زمان ما خانواده‌ها اجازه نمی‌دادند نوازنده شویم. به نظر من نوازندگان امروزی باید به دنبال موسیقی باشند و ساعت‌ها تمرین کنند تا به نتیجه دلخواه خودشان برسند.
چرا حضور اساتید در عرصه موسیقی کمرنگ شده است؟
به نظر من متاسفانه همه پیشکسوتان موسیقی از دنیا رفته‌اند و هیچ پیشکسوتی نداریم و اگر داشته باشیم کمتر از انگشتان دست است در نتیجه این افراد به دلیل کهولت سن نمی‌توانند در عرصه موسیقی حضور پررنگی داشته باشند پس در نتیجه از این عرصه کناره‌گیری کرده‌اند. همچنین باید توجه داشته باشیم اساتید موسیقی هیچ وقت کم کاری نمی‌کنند و در حد خودشان دین خود را به موسیقی ادا کرده‌اند. همچنین هنرمندان موسیقی دوست دارند همیشه فعالیت کنند و حضور پررنگی در این عرصه داشته باشند اما زمانی‌که سن آنها بالاتر می‌رود ناچار هستند فعالیت خود را محدود کنند زیرا سلامت آنها به خطر می‌افتد.
آیا اثر جدیدی در دست انتشار دارید؟
متاسفانه به من دچار سکته قلبی و مغزی شدم به همین دلیل تحت درمان هستم و دکتر اجازه فعالیت به من نمی‌دهد، در حال حاضر فقط مشغول تدریس در دانشگاه و آموزشگاه هستم که این موضوع هم فقط به ساعت خاصی محدود شده است. من همیشه دوست دارم کنسرت برگزار کنم و امیدوارم در آینده شرایطی فراهم شود تا بتوانم به دیدار مردم خوب بروم و حرف دلم را با سازم به گوش آنها برسانم. همچنین من دیگر توانایی گذشته را ندارم و بهتر است استراحت کنم.
دیدگاهتان را بنویسید