«هنرمندی که درجا نمی زند»

حسین علیزاده

موسیقی ایرانیان – محمد جواد صحافی: این روزها حال و هوای کنسرت‌های موسیقی بسیار گرم است، هنرمندان نامدار موسیقی پاپ و اصیل در نقاط مختلف کشور و عمدتا در تهران مشغول اجرای کنسرت و پیش فروش بلیتهای خود هستند و گاها به دلیل استقبال بسیار زیاد طرفداران، این کنسرت‌ها مجددا تمدید و اجرا می‌گردند. شهرام ناظری، سالار عقیلی، علیرضا قربانی و بسیاری دیگر از هنرمندان مطرح موسیقی در سالن‌های مختلف پایتخت و سایر شهرهای کشور اجراهای خود را پیش‌فروش یا تمدید کرده‌اند، اما از همه آنها مهم‌تر که با استقبال کم نظیری نیز مواجه شده است و نگاه بسیاری از منتقدان و کارشناسان امر را به خود جلب کرده، کنسرت حسین علیزاده و گروه هم آوایان است که پس از گذشت حدود شش سال از آخرین اجرای این گروه در داخل کشور این همنشینی مجددا با ترکیبی نو محقق شده تا شاید شوری انگیزد برای خلق سرودی دیگر از جنس گل و به لطافت نسیم صبحگاهی … ذکر این نکته ضروریست که مهم‌ترین شاخصه حسین علیزاده نوآوری و پویایی در موسیقی ایرانی است، اوهیچگاه درجا زدن و ایستادن در یک جا را نمی‌تواند بپذیرد، موسیقی وی همواره موسیقی متفاوت است. علاقه‌مندانش می‌دانند آثار یا کنسرت‌های وی نوایی متفاوت را در موسیقی به همراه دارد، گوش آنها دیگر به شنیدن صدای تکراری عادت ندارد، چرا که حتی موسیقی فیلم‌هایش نیز متفاوت است، علاقه‌مندان حسین علیزاده عاشقان فیلم‌هایی هستند که او آهنگسازش است، این علاقه‌مندی تنها به دلیل آن نیست که او یک موسیقی زیبا، جذاب، خارق‌العاده، سرشار از تکنیک و متفاوت ارائه می‌دهد، شخصیت خود او نیز همانند موسیقی‌اش متفاوت است، نگاه حرفه‌ای اش به هنر، گزیده کاری و بسیاری خصائص دیگر از وی به عنوان یک هنرمند تمام عیار ساخته است؛ هنرمندی که همواره نگاهی فراتر از سایر همکارانش به مقوله هنر داشته است و همین امر باعث شده است تا وی لقب تنها ایرانی را بگیرد که نامزد دریافت سه جایزه گرمی‌ شده است.

کنسرتی تازه

این بار نیز در تاریخ یازدهم و دوازدهم مهر ماه آقای متفاوت موسیقی ایران به همراه گروه هم آوایان روی صحنه خواهند رفت همانطور که انتظار می‌رود، این حضور با سایر اجراهای حسین علیزاده نیز تفاوت بسیاری خواهد داشت. جدای از تیم یازده نفره بسیار قوی نوازندگان، چهار خواننده نیز گروه را همراهی می‌کنند؛ خوانندگانی که با علم به جوانی‌شان توشه‌های بسیاری از تجربه همکاری با بزرگان را اندوخته‌اند و این بار در قالب گروهی با عنوان هم آوایان روی صحنه خواهند رفت، پوریا اخواص و محمد معتمدی، دوخواننده جوان، خوش صدا و با تکنیکی هستند که راحله برزگری و صبا حسینی آنها را با هم آوایی‌های خود همراه خواهند کرد. در این میان پوریا اخواص و راحله برزگری از اعضای به جامانده از کنسرت سال ۸۶ این گروه هستند و افسانه رثایی جای خود را به صبا حسینی داده است. مقایسه تغییرات، در ترکیب سازبندی و اعضای گروه می‌تواند نویدبخش اجرایی نو باشد، این بار محمدرضا ابراهیمی‌ نوازنده عود جای خود را به نگار بوبان هنرمند تحصیلکرده موسیقی داده است که نوآوری‌های بسیاری در زمینه عود نوازی، ابداع و عرضه کرده است آلبوم پیاپی اثری زیبا از اوست که در سال ۸۶ منتشر گردید؛ علی بوستان اما در این گروه یکی از اعضای ثابت است، فردی که تبحر بالایی در نواختن سه تار و شور انگیز داشته و خود از شاگردان حسین علیزاده نیز هم هست؛ لازم به ذکر است او یکی از برترین گرافیست‌های حال حاضر در کشور و عضو انجمن تبلیغات بین‌المللی بوده و از سال ۱۳۶۸ نیز طراحی کاور آلبوم‌های استاد علیزاده را بر عهده دارد. در کنسرت گذشته هم آوایان نوازندگی سه تار بر عهده وی بوده است و در این کنسرت نیز علاوه بر سه تار شورانگیز را نیز نوازش خواهد کرد.اما آنانکه با حسین علیزاده آشنایی بیشتری دارند قطعا نام فرزندان وی نیما و صبا را نیز شنیده‌اند؛ نیما نوازنده رباب و صبا نیز نوازنده کمانچه هستند که در کنسرت سال ۸۶ هم آوایان به هنرنمایی پرداخته واکنون نامی‌از آنان در میان اسامی‌نوازندگان کنسرت مهرماه ایشان دیده نمی‌شود؛ این بارسینا جهان آبادی تکیه بر جای صبا نهاده و رباب نیز از میان سازهای گروه حذف شده است، البته جای نگار خارکن نیز که پس از کنسرت سال ۸۶ هم آوایان در مقام نوازشگر کمانچه در گروه حضور داشت و پس از تشکیل گروه شهناز در کنار استاد شجریان ساز صراحی را در کنسرت‌ها نواخت خالی است.

حضور نوازنده‌های متفاوت

مجید خلج نیز که با هنرنمایی مثال زدنی اش در کنسرت سال ۸۶ در هر دو بخش بداهه نوازی و گروه نوازی تشویق حاضران در سالن را بارها برانگیخت و با زنگ سر انگشتی که به نوعی می‌توان آن را پس از تنبک تخصصی‌ترین سازش بر شمرد هنر خود را به رخ علاقه‌مندانش کشید در این کنسرت جای خود را با پژمان حدادی عوض کرده است، بهنام سامانی نیز عضو جدید این گروه است که حدادی را با هنر خود همراهی خواهد کرد؛ قطعا دونوازی این دو کوبه‌ای نواز نامدار که هر یک از آنها دستی نیز در صنعت ساخت سازهای کوبه‌ای داشته‌اند می‌تواند یکی از بخش‌های جالب این کنسرت باشد. نقطه متمایز دیگر این برنامه با کنسرت شش سال گذشته حضور جداگانه نوازنده قیچک در گروه است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای کمانچه آلتو در کنسرت‌ها مطرح شود. نوازندگی این ساز در دوره‌های گذشته بر عهده خواننده این گروه پوریا اخواص بوده است که اگر چه آوازش بیش از نوازندگی‌اش شهرت یافته اما، تبحر وی در نوازندگی کم از آوازش نیست. محمد انشایی وظیفه نوازندگی ساز قیچک را بر عهده دارد. این تفکیک باعث می‌شود تا تمرکز خواننده جوان این گروه روی آواز بیش از پیش گشته و کیفیت ارائه آن نیز بالاتر رود؛ اگر چند اخواص جوان در طی مدتی که در هم آوایان هر دو وظیفه خوانندگی و نوازندگی را بر عهده داشته است به خوبی از عهده انجام هر دو وظیفه بر آمده است، شاید حضور وی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین اعضای گروه گواه سخنان راقم این سطور باشد. نکته قابل ذکر دیگر اضافه شدن قانون به ترکیب ساز بندی گروه است که گویا جانشین رباب شده است, پریچهر خواجه که خود در دوره‌ای نیز از تعلیمات حسین علیزاده بهره برده و در کارنامه هنری‌اش اجرای آلبوم گل نوش را ثبت کرده، در این کنسرت به هنرمندی خواهد پرداخت.

نیاز به خواننده‌ای متفاوت

همانطور که در سطور بالا ترکیب اعضای گروه و سازبندی کنسرت ۹۲ با سال ۸۶ مقایسه شد، می‌توان به این نکته اذعان کرد که حسین علیزاده در انتخاب اعضای هم آوایان ۹۲ دقت و ظرافت بیشتری نسبت به ۸۶ به خرج داده و حتی با تغییر سازبندی گروه تنوع بیشتری نسبت به ادوار گذشته اعمال کرده است. همچنین استفاده از خوانندگانی که با وجود جوانی، استعداد بالایی در آواز داشته و ثابت کرده‌اند که جزو بهترین هنرمندان آواز حال حاضر در کشور هستند نوید آن را خواهد داد که مرد متفاوت موسیقی ایران زمین این بار نیز متفاوت تر از قبل ظاهر شده و نظر کارشناسان را مجددا به سمت خود جلب کرد. در میان چهار خواننده‌ای که برای این برنامه انتخاب شده‌اند می‌توان از محمد معتمدی به عنوان فعال‌ترین و نام‌آورترین آنها نام برد؛ خواننده‌ای که از سال گذشته تاکنون آثاری در خور و تحسین‌برانگیز همچون گاهی سه گاهی را اجرا کرد، اگر چه برخی از اجراهای وی نیز مورد نقد اهل فن قرار گرفته اما حضور فعال وی در عرصه موسیقی از او نامی‌نامدار ساخته است. سابقه همکاری و فعالیت وی با هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، مجید درخشانی و فرهاد فخرالدینی و همچنین اجرای کنسرت‌ها و برنامه‌های متعدد از وی درعین جوانی خواننده‌ای متبحر به بار آورده است. پوریا اخواص نیزاگرچه نسبت به معتمدی از شهرت بالایی برخوردار نبوده و شاید آنچنان که لایق اش بوده است نتوانسته در میان علاقه‌مندان نام و نشانی هم وزن هنرش دست و پا کند اما از تکنیک‌های قوی آواز برخورداربوده و تحریر‌های خاص خودش را دارد. موسیقی ایرانی سال‌هاست از وجود صدایی با تونالیته صدای اخواص بی بهره است، قطعا حضور پررنگ‌تر وی در عرصه موسیقی می‌تواند در آینده این خلأ را پر کند. بهره‌گیری از محضر استاد بزرگی چون مرحوم رضوی سروستانی و همچنین اجرای کنسرت و همنشینی با بزرگانی چون استاد حسین علیزاده، مجید درخشانی، جواد بطحایی او را در آواز ایرانی به مرز پختگی و تکامل رسانده است. موسیقی ایرانی در این روزها به دلیل نبود نوآوری و تقلید از آثار گذشتگان صدمات و لطمات جدی و جبران‌ناپذیری خورده است که شاید عوارض آن در سال‌های آتی با نبود آثاری فاخر در عرصه موسیقی بیشتر لمس شود. کپی‌کاری و کپی‌خوانی در موسیقی به حدی رسیده که حتی هنرمندان و آوازه خوانان پای خود را از تقلید آواها و نواهای ماندگارگذشته، فراتر نهاده و با شبیه نمودن صدای خود به هنرمندان بزرگ، برای کسب اعتبار و شهرتی زودهنگام تلاش می‌کنند. تشابه معتمدی و اخواص با آنکه دارای تونالیته متفاوتی از صدا هستند آن است که هر دو در این عرصه سعی بر آن دارند که بتوانند خروجی آواز را با صدای منحصر بفرد خودشان اجرا نمایند.در این میان اما صبا حسینی و راحله برزگری در این کنسرت وظیفه آن را دارند تا در مقام خواننده یا به عبارتی همخوان زن با گروه همراه شوند. اما، یکی از مشکلات جامعه موسیقی امروزی پر رنگ شدن حضور خوانندگان در برنامه‌ها و کنسرت‌های موسیقی است تا جایی که بسیاری از هنرمندان و فعالان این عرصه نارضایتی خود را به نحوی ابراز کرده و با این مساله مقابله کرده‌اند؛ تاسیس هم آوایان که‌ایده آن از دهه پنجاه شکل گرفته است، شاید در ابتدا با نیت نوآوری در موسیقی ایرانی و استفاده از چند صدا در آواز مطرح گردید اما در ورای خود محاسن دیگری نیز داشت. علیزاده عملا با وارد کردن چند خواننده به گروه هم آوایان ثابت کرد که هیچگاه تمرکز وی روی خواننده نبوده و نقش خواننده را به همان اندازه نوازندگان گروهش می‌داند. وی با انتخاب هنرمندان آوازه‌خوان جوانی که مستعد بوده و توانایی اجرای آواز در سطح حرفه‌ای را دارند نشان داد که با وجود جوانان بی‌نام نشان نیز می‌توان کنسرتی با کیفیت و مقبول عموم اجرا کرد، نگاهی به نام‌های خوانندگانی که در طول مدت تشکیل هم آوایان همراه گروه بوده‌اند موید سخنان نگارنده است افرادی چون محسن کرامتی، پوریا اخواص، علی صمدپور، افسانه رثایی، هما نیک‌نام، راحله برزگری، صبا حسینی و…علیزاده، همچنین با درک این موضوع که نمی‌توان صدای زن را از موسیقی حذف کرد توانست با خلاقیتی مثال‌زدنی، زنان را نیز در اجرای موسیقی با آواز مردان هم آوا کرده و شکل زیبایی از ترکیب صدای زن و مرد بوجود آورد. او همچنین با تاسیس هم‌آوایان موسیقی آوازی ایران را از حالت تک‌صدایی خارج و آن را بدل به موسیقی پلی فونیک چندصدایی کرد و با ترکیب رنگ‌های متفاوت صدای آوازه خوانان، رنگ جدیدی را وارد دنیای موسیقی کرد. همانطور که در سطور بالا نیز بدان اشاره شد علاقه‌مندان به موسیقی، حسین علیزاده را با نوآوری‌هایش می‌شناسند. همین نوآوری‌ها باعث شد تا پنجره‌ای نوین به دنیای موسیقی گشوده شود از ابداع سلانه تا مقام داد و بیداد، از انتشار ده‌ها کتاب آموزشی در زمینه موسیقی تا ترویج هم آوایی در کنسرت‌ها، سعی او همواره بر آن بوده است تا موسیقی ایرانی را مطابق نیازهای جامعه امروزی به مخاطبانش عرضه کند همانطور که در نوا و صبحگاهی‌اش عرضه کرد. اگر چه دیگر آثارش طعم و رنگ نی نوا و ترکمن را ندارد و خبری از شورانگیزی نو که با صدای سراسر عشق ناظری اجرا گردد نیست و شنیدن آوازی دوباره که از حنجره شجریان و زخمه‌های جانسوزعلیزاده برآید آرزویی است بس محال، اما شاید همین‌ها نیز دلایلی باشند بر تلاشش در ارائه آثاری نو و متفاوت… از استقبال بی‌نظیر و اتمام بلیت تمامی ‌سانس‌های این کنسرت مشخص است که همگان چشم انتظارند تا دگر بار ببینند خالق دل‌شدگان، این بار برای مشتاقانش چه هدیه تازه‌ای به ارمغان آورده است.