گفتگو با خواننده ای که از هیچ چیز گلایه ندارد!

موسیقی ایرانیان – زینب مرتضایی فرد: وقتی روبه‌رویش می‌نشینم که مصاحبه را شروع کنم، متوجه می‌شوم با اغلب خواننده‌های موسیقی پاپ فرق دارد. پر شر و شور نیست و از هیچ چیز گلایه ندارد. نه از همکارانش بد می‌گوید و نه از بازار پر تلاطم موسیقی حرف می‌زند. فقط از خودش می‌گوید و کارش و آینده‌ای که برای خود در نظر گرفته است.

این خواننده جوان محمد علیزاده است، همان کسی که این روزها آلبوم «دلت با منه» او را با ترانه های شاد و غمگینش بسیاری می شنوند و دوستش دارند.

او حالا پس از برگزاری چند کنسرت موفق و استقبالی که از آلبومش شده موقعیت و جایگاه نسبتا خوبی در موسیقی پاپ پیدا کرده است اما به گفته خودش آموخته که از روزهای شاد چندان خوشحال نشود و از روزهای غمگین هم افسرده نشود، چون همه اینها در گذر است.

فکر می کنم راه طولانی وجود دارد بین فعالیت هنری شما و انتشار آلبوم و برگزاری کنسرت. مشکلات زیادی برایتان پیش آمد و هر بار جلوی انتشار آلبوم شما را گرفت. اواخر سال گذشته بالاخره آلبوم «دلت با منه» منتشر شد و با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. نظرتان درباره این وقفه های طولانی که در مسیرتان پیش آمده چیست؟

بعد از انتشار «دلت با منه» همه این سوال را به شکلی از من می پرسند. یکی گفت بالاخره بحران ها را پشت سر گذاشته ام و یک نفر دیگر هم عقیده داشت در موسیقی بدشانس بوده ام. اما سوال شما با همه اینها متفاوت است و می گویید مسافت طولانی.

مسافت طولانی شاید بهترین عبارتی باشد که می توان درباره این شرایط به کار برد. موافق نیستید؟

فکر می کنم تعبیر درستش همین است. در این مسافت طولانی روزهای خوب و بد را کنار هم دیده ام. روزهایی وجود داشت که چیزهای تازه ای یاد می گرفتم، بخصوص در بخش ترانه نویسی و ملودی سازی. البته روزهای تلخ هم بود اما همین روزهای تلخ هم به ملودی سازی من کمک کرده و از همه مهم تر حال خواندنم را عوض می کرد. در این روزگار و در این مسافت طولانی بیشتر کسب تجربه کردم و حالا می توانم خدا را شکر کنم که در این سال ها تجربه ام خیلی زیادتر شد.

حالا که از آن روزگار فاصله گرفته اید فکر می کنید تلخی هایش بیشتر بوده یا شیرینی هایش؟

شاید به موازات هم بوده اند. روزهای تلخش به من صبوری را یاد داد و روزهای خوبش هم گذرا بودن روزهای شیرین را. در این مدت یاد گرفتم که نه به روزهای خوش دل ببندم و نه از روزهای بد ناراحت شوم، چون همه این روزها می گذرد.

بله، می گذرد و محمد علیزاده در سی سالگی آلبومش را منتشر می کند و کنسرت می گذارد. هیچ وقت با خودتان به این فکر نکردید که این سال ها از همدوره ای هایتان در موسیقی جا مانده اید؟

آدمی که تلاش کند و هدف خاصی داشته باشد، بالاخره به هدفش می رسد. یکی مثل من در سی سالگی آرام آرام می تواند به چیزی که می خواهد نزدیک شود، یکی هم در بیست ودو سالگی. شاید آن پسر بیست ودو ساله ظرفیتش از من بیشتر بوده که در سن و سال پایین تر دیده شده است و خداوند دوست داشته بر من زمان بگذارد و ظرفیتم بیشتر شود تا دیده شوم.

یعنی فکر می کنید زودتر رسیدن به بعضی چیزها می توانسته در زندگی برایتان مانع رشد فکری و شخصیتی تان شود؟

همیشه یکی از آرزوهای زندگی من این بوده که موسیقی باعث نشود چیزهای خوبم را از دست بدهم. ب شهرت می تواند انسان را در یک محدوده محصور کند. اگر فرد آمادگی بزرگ شدن نامش در چشم دیگران را نداشته باشد و در عین بی تجربگی وارد فضای شهرت شود، در مسیری می افتد که به افول شخصیتش خواهد رسید. من همیشه دنبال حرکت در مسیری بودم که از بروز این اتفاق در زندگی ام جلوگیری کند.

چرا فکر می کردید شهرت می تواند سد راهتان باشد؟ مگر نمونه چنین اتفاقاتی را در دیگر فعالان موسیقی که سن و سال کمی داشته باشند دیده بودید؟

بله، بسیار دیده بودم که وقتی شهرت از یک در وارد می شود، حال صدای دوستان خوبم از در دیگر بیرون می رود. می دانید موسیقی هنر است و هنر همیشه برای بروز و ظهور خود نیاز به این دارد که هنرمند مدام با درون خود درگیر باشد و هر بار زوایای مختلفی از آن را کشف کند.

طبعا وقتی مسیر ذهنی هنرمند منحرف شود و عمده توجهش به شهرت و نظرات دیگران جلب شود، موسیقی اش ضعیف می شود و حال صدایش از دست می رود. همیشه وقتی دوستانی را می دیدم که در این چرخه گرفتار شده و نتوانسته بودند مسیرشان را به قوت قبل ادامه دهند به این فکر می کردم که من دوست ندارم به این سرنوشت دچار شوم.

بنابراین همیشه از خدا تشکر می کنم که در این مسیر یا به قول شما مسافت طولانی ماندم و قدم به قدم حرکت کردم. همین شد که مسیر را هم بدرستی تجربه کردم و به همین دلیل مدام سعی می کنم به آرامی و با تحکم قدم بردارم و دنبال این نباشم که از پله اول بروم پله پنجم.

کم کار بودنتان هم به دلیل همین افکارتان است؟

بله موسیقی را خیلی زیاد دوست دارم اما کم کار هم هستم. چون سعی می کنم در این کم کاری موسیقی ای را تولید کنم که دست کم به دل خودم بنشیند و مردم دوستش داشته باشند.

از آرام و آهسته بالا رفتن از پله های موسیقی گفتید. از قدیم به ما گفته اند رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود، اما این روزها شاهدیم که خوانندگان جوان بخصوص در عرصه موسیقی پاپ از پله اول می روند پله پنجم و بعد به اشتباهشان پی می برند و برمی گردند و شروع می کنند پله ها را به عقب برگشتن و سعی می کنند رفتارهای حرفه ای در موسیقی پیش بگیرند. حالا به نظر شما این تجربه خوب است یا بد؟

چنین حرکت هایی ماندگاری ندارد. من نمی آیم کاری انجام دهم که تمام شوم. می خواهم کاری کنم موسیقی ام بماند. این مسیری است که من برای خودم تعریف کرده ام، می خواهم وقتی پنجاه ساله شدم و کنار پسرم نشستم او بتواند به ترانه خوانی و آواز پدرش ببالد، نه این که باعث شرمش شود که پدرش چه مضامینی را خوانده است.

در مدتی که برای انتشار آلبوم و برگزاری کنسرت با مشکلات زیادی روبه رو بودید، صدایتان را از دریچه تلویزیون و در قالب تیتراژهای تلویزیونی می شنیدیم. تا چه حد حضورتان در رسانه ملی را در این سال ها کمک به ارتباط داشتنتان با مردم می دانید؟

تیتراژ خواندن در تلویزیون و حضور در رسانه ملی یکی از عوامل موفقیت من است، چرا که حضورم در این رسانه موجب شد موسیقی من شنیده شود. مثلا قطعاتی چون «شهر باران» و «خداحافظ همین حالا» یا «حالم زیبا کن» تیتراژهایی بود که برای تلویزیون خواندم و زمانی که هیچ رسانه ای نداشتم، کمک های تلویزیون باعث شد صدایم به مردم برسد. به همین دلیل همیشه معتقدم رسانه ملی به شنیده شدن یک خواننده کمک می کند.

خیلی ها با تیتراژ خواندن برای صدا و سیما رابطه خوشی ندارند…

وقتی موسیقی خوب تولید و از تلویزیون پخش می شود مردم آن را بهتر می شنوند. من با زیاد خواندن تیتراژهای تلویزیونی مخالفم. می بینیم که در یک سال یک خواننده چهار بار تیتراژ می خواند. این به نظرم خیلی بد است، چون باید همه خواننده هایی که کارشان خوب است در تلویزیون حضور پیدا کنند و مردم صدایشان را بشنوند. امسال هم برای یک سریال تیتراژ خواهم خواند. در هر صورت من یکی از خوانندگانی هستم که از تیتراژ خواندن استقبال می کنم به دلیل این که به شنیده شدن صدای من کمک می کند.

چرا با کسانی که چند بار در سال تیتراژ می خوانند مخالف هستید؟

رسانه ارثیه پدری هیچ یک از ما نیست. رسانه متعلق به همه مردم است و یک خواننده هر قدر هم توانا باشد نباید چهار بار در سال تیتراژ بخواند، چون با این کار جایی برای بقیه نمی گذارد. خواننده های خوبی هستند که هنوز مردم آنها را نشناخته اند. این خواننده ها طبعا دوست دارند از طریق تلویزیون صدایشان را به گوش مردم برسانند. اکنون خواننده های قدیمی تر که جایگاه خود را میان مردم پیدا کرده اند، جا را خالی نمی کنند که خواننده های جوان تر هم بتوانند تیتراژ بخوانند. این خواننده ها همه چیز را برای خودشان می خواهند. خواننده سالی یک تیتراژ خوب در تلویزیون داشته باشد کافی است و بهتر است بقیه فرصت را به دیگران بدهد. از طرف دیگر وقتی که قرار باشد مدام یک نفر بخواند همه کارهایش شبیه هم می شود و به تکرار می افتد. وقتی حالت همیشه یک حال باشد، خودت به تکرار می افتی و باید این تکرار را تحویل ذائقه مردم هم بدهی و این اتفاق خیلی بد است.

پیش آمده که خودتان هم دوستانتان را برای خواندن تیتراژی که به خودتان پیشنهاد شده بوده، معرفی کرده باشید؟

بله، بسیار پیش می آید کارهایی به من پیشنهاد شده و من دوستانم را معرفی کرده ام. همان طور که من دوست دارم تیتراژ بخوانم، همه خواننده ها دوست دارند. این خودخواهی است که من همه چیزهای خوب دنیا را برای خودم بخواهم. خواندن در رسانه حق همه خواننده های خوب این مملکت است.

می خواهم با هم و همراه با خوانندگان روزنامه یک گام عقب تر برویم تا از شما یک سوال بسیار مهم را بپرسم. ببینید، مطمئن هستم بسیاری در خاص بودن و زیبایی صدای شما با من هم عقیده هستند اما صرف این که صدایتان زیباست وارد عرصه خوانندگی شدید؟

این ضعف موسیقی پاپ ماست که اغلب خواننده های پاپ سواد خواندن ندارند و آموزش های لازم را برای این کار ندیده اند. خوشبختانه درباره من این طور نبوده و ورودم به این عرصه پیشینه ای طولانی دارد. چهار پنج ساله بودم که با پدرم به هیأت های مذهبی می رفتم و وقتی بازمی گشتم، شروع می کردم به خواندن نوحه هایی که شنیده بودم، یا موسیقی هایی که از تلویزیون پخش می شد را برای پدرم می خواندم. از ابتدا به موسیقی شعر و ترانه علاقه داشتم. از سنین پایین دیوان حافظ می خواندم. دوست داشتم شعر حفظ کنم. همیشه در مدرسه ادبیاتم بهتر از دیگر درس هایم بود. این حس درون من بــود و در واقع این لطف خدا به من بود.

از پانزده، شانزده سالگی یادگیری موسیقی اصیل ایران را شروع کردم، قبلش هم دستگاه های قرآن را یاد گرفتم. آقای دکتر جوانمرد که مربی قرآن من بودند تمام دستگاه های قرآن را به من یاد دادند. بعد دیدم موسیقی سنتی را خیلی دوست دارم و رفتم ردیف هم یاد گرفتم.

استادان دیگرم شاپور رحیمی، محمد عبدالحسینی، مرحوم ایرج بسطامی، جناب آقای مختوم و… همه استادانی بودند که شاگردیشان را کردم و طی پنج سال ردیف را یاد گرفتم. اما همه این تمرین ها و کلاس ها به لطف صدایی بود که خدا در حنجره من گذاشته بود. چون این صدا موجب می شد استادانم به من توجه بیشتری داشته باشند و تشویقم کنند.

هفده ساله بودم که کلاس های آقای عبدالحسینی را می رفتم و شاگرد ارشد کلاس شده بودم. یادم هست واکمن نداشتم. کسانی که موسیقی سنتی یاد می گیرند، می دانند که در کلاس استاد گوشه ها و ردیف ها را می نوازدو شاگردان ضبط می کنند و می آیند تمرین می کنند. بچه ها ردیف ها را با واکمن ضبط می کردند و می آوردند خانه تمرین می کردند. پدرم آن وقت ها احساس می کرد علاقه من به موسیقی به درسم لطمه می زند و امکاناتی برای من فراهم نمی کرد که خیلی سرگرم موسیقی شوم و به درسم لطمه بخورد. واقعا هم یکی از دلایل پیشرفت من همین موانعی بود که پدر سر راهم می گذاشت.

پدرم این کارها را می کرد که ببیند آیا با وجود موانع باز هم حاضرم تمرین هایم را با پشتکار انجام دهم؟ من هم در کلاس های موسیقی ردیف ها را با شنیدن یاد می گرفتم. مثلا استاد می گفت گوشه نیریز در دستگاه ماهور و من گوشی یاد می گرفتم. سوار ماشین که می شدم برگردم خانه همه چیز را با خودم زمزمه می کردم، فکر کنم کسانی که کنارم بودند با خودشان می گفتند این بنده خدا دیوانه شده. این اتفاق در موسیقی گوش مرا خیلی قوی کرد.

پس در موسیقی همیشه مانع داشته اید.

(با خنده) مانع هایی که همیشه خوب بوده و به نفعم تمام شده است. موانع آدم را به تفکر وامی دارد و پشتکار شما را بیشتر می کند. این موانع در زندگی من اتفاق خوبی بود و حالا وقتی روی صحنه می روم و برخوردهای مردم را می بینم خدا را شکر می کنم. چون برایم خیلی مهم است که وقتی روی صحنه می روم مردم از اجرایم راضی باشند.

در این مدت تعریف عشق در ترانه ها دستخوش تغییرات فراوانی شده است و دیگر بی قراری و دلتنگی ندارد. تعریف عشق در ترانه های شما از تعاریف دم دستی فاصله گرفته و عشقی پر از دلتنگی دارد؛ عشقی که شبیه سال های قبل تر شده است. می خواستم کمی هم درباره انتخاب ترانه​هایتان توضیح دهید.

می دانم این حرف تکراری است اما من ترانه ای که به آن اعتقاد نداشته باشم را نمی خوانم. برایم ترانه بیاورند و بگویند این را بخوان، می شوی سوپر استار! اگر به آن اعتقادی نداشته باشم، نمی خوانم. چون اعتقاداتم را دوست دارم. هر آنچه در ترانه های من و در آلبوم «دلت با منه» هست خود محمد علیزاده است. من موسیقی تولید می کنم، از دوستانم هم ترانه می گیرم، اما همیشه سراغ ترانه سرایانی می روم که تفکراتشان به من نزدیک است و هرگز با ترانه سرایی که طرز تفکرش از من دور باشد، کار نمی کنم.

چند جا نقد برای ترانه های آلبومم خواندم. در قلب خودم این جواب را به این دوستان دادم که آنقدر در ترانه های امروزی ما دلتنگی و عشق کم شده که پس از مدتی یک نفر می آید اینها را مطرح می کند می گویند ترانه اش ضعیف بود. می دانید برخی آنقدر از عاشقانگی ترانه ها دور شده اند که دیگر با این موضوع ارتباط برقرار نمی کنند. سعی کردم ترانه هایم سرشار از عشق باشد. همان طور که دوست دارم صدایم هم سرشار از عشق باشد. اگر روزی اتفاقی بیفتد که حال صدای محمد علیزاده از بین برود دیگر چیزی از او نمی ماند. این شهر خواننده های زیادی دارد. شما در هر خانواده ای یک صدای خوب پیدا می کنید. من حرفم روی خواندن نیست. موسیقی من تفکر من است و به همین دلیل سعی می کنم در ترانه هایم به مخاطب احترام بگذارم.

شما ترانه ها را دارای کارکرد و تاثیرگذاری اجتماعی می دانید؟

بله. به این خاطر است که یاد گرفتم نباید بی حیا بود. حیا یک خصیصه تاثیرگذار در جامعه است. ما خدایی داریم که پر از حیاست. هزاران مورد زشت از هر کدام ما می داند اما جلوی دیگر انسان ها طوری ما را جلوه می دهد که انگار آدم خوبی هستیم. دوست دارم یاد بگیرم مثل خدا باشم چیزهای زیبا را نشان دهم و چشمم را روی بی حیایی و زشتی ببندم. دوست دارم روزی برسد که فضای همه ترانه ها عوض شود.

پس شما سمت و سوی ترانه هایتان را عوض نخواهید کرد؟

سمت و سوی ترانه هایم را عوض نمی کنم. به این مردم باید عشق داد. محبت کرد و برایشان عاشقانه خواند نه این که به آنها ناامیدی بدهی. ناامیدی مال من نیست. در ترانه هایم ناامیدی و لحن و بیان نامناسب جایی ندارد ، چه رسد به حرف های زشت. چرا؟ چون اگر اجازه ورود بدهم، خودم را هم خراب کرده ام. برای همین دوست دارم همیشه این اتفاقات بیفتد.

ترانه های آلبوم بعدی تان هم به همین شکل خواهد بود؟

برای آلبوم بعدی ام به یک فرم دیگر ترانه فکر می کنم که در آن اتفاقات نوتری هم هست. البته باز هم عاشقانه است. من عاشقانه خوان هستم و رسالتم در این دنیا عاشقانه خواندن است. چون خدا منبع عشق و محبت و دوستی است. دنبال این نیستم که در ترانه هایم چیزی ایجاد کنم که زودتر دیده شوم.

ترانه های آلبوم «دلت با منه» از سوی بــرخی ترانه سرایان نقد شده بود. اگر این نقدها را خوانده اید نظرتان درباره آنها چیست؟

هر کس سلیقه ای دارد. اما در هر صورت من با نقد مشکلی ندارم اما در نقد هیچ وقت یک نفر را نمی کوبند که خودشان را مطرح کنند. این نقدی که می گویید از سوی یکی از خانم های ترانه سرا مطرح شده بود. ایشان گفته بودند حاضرند ترانه های مرا بخوانند و ویرایش کنند، بی آن که هیچ پولی برای این کار دریافت کنند! من هم به ایشان می گویم بهتر است این وقت را برای بهتر شدن ترانه های خودشان صرف کنند. نمی گویم هر کس کار مرا دوست ندارد آدم بدی است اما فراموش نکنیم که نباید یکطرفه نقد کرد. ایشان در مصاحبه شان از همکاری که قبلا با هم داشتیم هم گفته بودند اما من اعلام می کنم ما هیچ همکاری با هم نداشتیم و اگر ایشان ترانه های خوبی داشته باشند، از آثارشان استفاده خواهم کرد. چون برایم نام ها مهم نیست و به دنبال کارهای خوب هستم، چون دنبال اتفاقات خوب در کارم هستم. در آلبوم دلت با منه از تنظیم کننده ای استفاده کردم که نخستین بار بود نامش شنیده می شد. در هر صورت این را هم بگویم که اگر همه کارم را دوست داشته باشند به خودم شک می کنم.

و با همه انتقادات محمد علیزاده باز هم روند خود را ادامه می دهد.

شک نکنید. کاری انجام می دهم که به آن اعتقاد دارم. سختی ها و تنهایی های زیادی برای حرکت در مسیر موسیقی داشته ام و با وجود همه انتقادات از کاری که فکر می کنم باید انجام دهم کناره نمی گیرم. به خودم، قلبم و اعتقاداتم قول داده ام مردانه مسیرم را ادمه دهم.

اگر روزی پیر شوید یا ببینید خوب کار نمی کنید حاضرید با دنیای موسیقی خداحافظی کنید؟

خداحافظی که نمی شود کرد. دنیای موسیقی دنیای عشق است. اما باید بتوانیم به موسیقی احترام بگذاریم و بپذیریم چهره های تازه ای وارد شده اند و بهتر است عرصه کار را به آنها واگذار کنیم. باید بدانیم هر گلی در یک فصلی می روید. مهم محمد علیزاده ها نیستند. مهم روند موسیقی پاپ ماست.

و شما در شرایط فعلی این روند را چگونه می دانید؟

گاهی من می گویم بیایید سواد خواندنمان را در موسیقی پاپ بالا ببریم، برخی ناراحت می شوند و فکر می کنند من افراد خاصی را نشانه رفتـــه ام. مساله من به هیچ وجه شخصی نیست. نمی دانم چرا وقتی یک نفر می گوید بیایید سواد موسیقی مان را بالا ببریم عده ای ناراحت می شوند.

بی سوادی خواننده در خواندن چه اتفاقاتی را برایش ایجاد می کند؟

اگر موسیقی ما باسواد شود، آهنگ های شبیه به هم کم می شود. ترانه هایمان کمتر شبیه هم می شود. من دنبال این هستم که موسیقی کشورمان بارور شود. وقتی ده قطعه تولید می شود و ۹ تای آن شبیه هم است چه توقعی می توان از اوضاع موسیقی کشور داشت؟

باید این را بپذیریم رنگ صدا کسی را خواننده نمی کند. خوانندگی هم مرحله و آداب دارد و سواد می خواهد. هر چه فوندانسیون ساختمان قوی تر باشد عمر بیشتری می کند. من به فکر عمر موسیقی ام هستم و از خیلی دوستان خواننده ام ملودی یاد گرفته ام. این را هم با افتخار می گویم. ببینید دو آلبوم بعدی من باید بهتر از قبلی باشد. اگر نباشد، باخته ام. موسیقی یک خواننده بالا و پایین دارد اما نباید از یک اوج یک دفعه زمین بخورد. اگر یک خواننده در تولید اثرش بی سواد باشد، این اتفاق برایش می افتد.