ولی صمد محقق ادبیات و دانشمند سرشناس تاجیک در سن ۸۳ سالگی درگذشت. مراسم تشییع جنازه وی با حضور جمع زیادی از مردم و همچنین اهالی فرهنگ تاجیک در یکی از مساجد شهر «دوشنبه» برگزار شد.

ولی صمد در ۲۰ ژانویه سال ۱۹۳۶ در منطقه «اسفره» ولایت «خجند» تاجیکستان به دنیا آمد و پس از ختم آموزشگاه آموزگاری و سپس دانشگاه دولتی خجند (در سال ۱۹۶۱) به پژوهش مشغول شد.

به منظور تهیه رساله علمی در باره روابط ادبی میان فارسی زبان ها و آذری ها مدتی چند در آکادمی علوم آذربایجان فعالیت کرد.

از آن موقع به بعد بخش عمده فعالیت های علمی وی به پژوهش روابط ادبی میان اقوام فارسی زبان و مراکز ادبی و فرهنگی منطقه قفقاز اختصاص یافت و کتاب ارزشمندی را تحت عنوان «فردوسی و شاهنامه در قفقاز» به چاپ رساند. این کتاب در ایران هم به نشر رسید و مورد توجه اهل ادب و پژوهشگران قرار گرفت.

طی دو دهه اخیر همچنین به تحقیق تاثیرپذیری ادبیات کشورهای اروپایی و به خصوص روسیه از آثار بزرگان ادبیات فارسی پرداخت و کتابی به نام «شاهنامه فردوسی و چرنیشفسکی» را تالیف کرد که در ایران هم منتشر شد.

ولی صمد در موضوع روابط ادبی میان فارسی زبانان و سایر اقوام و به ویژه قفقاز ۱۵ رساله علمی و بیش از ۳۵۰ مقاله به چاپ رسانده است.

«پیوندهای ادبی عامل مهم رشد ادبیات»، «توشه همدلی»، «از قعر خزر تا اوج زحل»، «فردوسی و شاهنامه در قفقاز»، «درخش یک اختر سوزان»، «بازگشت به ایران شهر»، «شاهنامه فردوسی و چرنیشفسکی» و «مهرنامه» از مهم ترین آثار علمی وی به شمار می رود.

ولی صمد عضو ریاست بنیاد بین المللی زبان فارسی تاجیکی، انجمن خاورشناسان ارمنستان، جمعیت دوستی تاجیکستان و ایران، عضو هیئت تحریریه مجله «رودکی» (ایران) و مجله «ادب» (تاجیکستان) بود.