کارشناسان و موسیقیدانان نسبت به جایگاه موسیقی در سینمای ایران، نبود دانش این هنر در برخی فیلمسازان، غلبه نگاه فیلمسازان بر آهنگسازان انتقاد دارند.
نشست علمی موسیقی فیلم و هویت فرهنگی در سینمای ایران با حضور رامین صدیقی، کارشناس حوزه موسیقی و مدیر نشر موسیقی هرمس و سمیه قاضی‌زاده منتقد و کارشناس حوزه موسیقی فیلم، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این نشست قاضی‌زاده با بحث درباره ماهیت موسیقی فیلم در سینمای ایران گفت: ابتدا باید ببینیم موسیقی فیلم ایران در وضعیتی قرار دارد که بتواند کاری برای بازنمایی هویت ایران انجام دهد یا خیر. اولین مسأله این است که موسیقی فیلم ذاتاً یک هنر سفارشی‌ست یعنی تا تصویر، داستان، فیلمنامه، تهیه‌کننده و کارگردانی نباشد، آهنگسازی وجود نخواهد داشت و البته این به معنای این نیست که موسیقی فیلم در مرتبه پایینی قرار دارد. امروزه تعریفی که از هنر سفارشی می‌شود خیلی متفاوت است بنابراین منظور ما کیفیت نیست.
این کارشناس حوزه موسیقی فیلم با اشاره به به بعد مثبت و ظرفیت‌های موسیقی فیلم اظهار داشت: موسیقی فیلم به‌تنهایی می‌تواند در مسیر بازنمایی فرهنگ ایرانی حرکت کند. از زمانی که کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌هایی بودند، موسیقی فیلم نیز بوده و خیلی جریان داشته است. بنابراین موسیقی فیلم سکویی است برای بازنمایی فرهنگ ایرانی. اما وقتی ما از هویت فرهنگی صحبت می‌کنیم، باید راجع به هویت جعلی نیز بحث کنیم.
وی افزود: خیلی از فیلمسازها دانشی از موسیقی و به مراتب موسیقی فیلم ندارند. یک هنرمند به معنای واقعی باید به تمام حوزه‌های هنر؛ اعم از رنگ، نور، ادبیات، موسیقی و غیره اشراف داشته باشد ولی خیلی از فیلمسازهای ما هنرمند نیستند. موسیقی پیامد فیلم است و اصلاً نمی‌توان به عنوان یک بخش مجزا از آن یاد کرد. اگر آهنگساز در موسیقی بومی خود تبحر داشته باشد شاید این تعهد و تسلط این دست باز را به او بدهد تا بتواند از آن استفاده کند. همانطور که نمونه‌های خارجی این ادعا را ثابت کرده‌اند.
قاضی‌زاده در پاسخ به سوال درباره شناخت ظرفیت‌های موسیقی فیلم تصریح کرد: گاهی به قدری نگاه فیلمسازان بر نگاه آهنگسازان غالب است که سوال درباره شناخت ظرفیت‌های موسیقی فیلم در هشتاد درصد موارد به نگاه فیلمسازها برمی‌گردد. اینکه خود فیلمساز اصولاً به چنین مسأله‌ای اعتقاد دارد یا خیر.
خیلی از فیلم‌ها هویت ایرانی را بازنمایی نمی‌کنند
در بخش بعدی این برنامه، رامین صدیقی با بیان اینکه موضع مخالفی با بیانات قاضی‌زاده دارد، اذعان کرد: ما نه محق هستیم و نه اینکه موسیقی فیلم، وظیفه‌ای جز انتقال پیام فیلم را دارد. موسیقی فیلم قرار است فضایی را برای مخاطب ایجاد کند، در واقع می‌خواهد خدمتی به فیلم بکند.
این کارشناس حوزه موسیقی درمورد امکان بازنمایی فرهنگی از طریق موسیقی فیلم عنوان کرد: سینما ظرفیت‌های بسیاری دارد ولی نباید امیدوار باشیم به هر آنچه می‌خواهیم برسیم. اساساً سینما را به عنوان یک صنعت چندرسانه ای، جای مناسبی نمی‌بینم که بخواهد پرچم ایران را بگیرد؛ زیرا هرجا چنین نیت‌هایی داشتیم، شکست خورده‌ایم. خیلی از فیلم‌ها ممکن است در ایران ساخته شوند ولی ایرانی نباشد یا نگاه جهان‌شمولی داشته باشند که صرفاً نتوان از آن انتظار داشت هویت ایرانی را بازنمایی کند.
صدیقی در پایان با بیان اینکه انتظار بازنمایی فرهنگی از صنعت سینما غیرممکن است، خاطرنشان کرد: دستوری برای هنرمندان ایجاد نکنیم و اجازه دهیم آن‌ها کار خود را بکنند و در نهایت برای کار آن‌ها یا می‌خندیم یا غصه می‌خوریم. هرگونه پیشنهادی برای ساختن هویت، باعث می‌شود آن‌ها از مسیر اصلی خود منحرف شوند و باعث ایجاد مسائلی از جمله شکل‌گیری هویت‌های جعلی شود.
دیدگاهتان را بنویسید