حسین دهلوی، خالق آثار ماندگار موسیقی ایرانی، هشتاد و پنج ساله شد. او که از ضعف حافظه‌ رنج می‌برد فقط بخشی از خاطراتش را به یاد می‌آورد اما می‌گوید “آمادگی کار ندارم.”

دانلود گزارشی صوتی از وضعیت این روزهای حسین دهلوی

حسین دهلوی، موسیقی‌دان و آهنگساز برجسته و صاحب‌نام، ۷ مهر ۱۳۰۶ در تهران متولد شد. او آموزش موسیقی را از کودکی نزد پدر آغاز کرد و سپس در کلاس درس “ابوالحسن صبا” و “حسین ناصحی” ادامه داد. در سال ۱۳۳۹ فارغ‌التحصیل رشته آهنگسازی از هنرستان عالی موسیقی شد و برای کسب تجربۀ بیشتر بارها به آلمان و اتریش سفر کرد.
پس از درگذشت استاد ابوالحسن صبا برای رهبری “ارکستر صبا” برگزیده شد و همچنین مدتی ریاست “هنرستان موسیقی ملی” را برعهده داشت. حسین دهلوی خالق آثار ماندگار زیادی در موسیقی ایرانی است که از آن جمله می توان “سبکبال”، “شورآفرین”، “کنسرتینو برای سنتور و ارکستر”، “سویئت بیژن و منیژه” برای ارکستر زهی را نام برد.

از دیگر آثار مهم و قابل ذکر حسین دهلوی اپرای “مانا و مانی” است. ساخت این اپرا از سال ۱۹۷۹ به درخواست یونسکو و به مناسبت روز جهانی کودک آغاز شد و سه سال به طول انجامید. این اثر به دلیل مخارج سنگین اجرای آن، و همچنین استفاده از صدای خواننده زن تاکنون در ایران اجرا نشده و تنها قسمت‌هایی از موسیقی سازی آن با تلاش و رهبری “علی رهبری” توسط ارکستر فیلارمونیک براتیسلاو اجرا و ضبط شده است.

حسین دهلوی چند سالی است که به دلیل شرایط روحی نامناسب و ابتلا به بیماری فراموشی فعالیت موسیقایی‌اش را متوقف کرده است. بسیاری وخامت وضع روحی و علت بیماری او را عدم اجرای اپرای “مانا و مانی” می‌داند. این اپرا قرار است امسال به مناسبت روز جهانی کودک از هفده الی بیست و یک مهرماه توسط هنرآموزان “آموزشگاه موسیقی پارس”، به سرپرستی “ناصر نظر” برای اولین بار در تالار وحدت اجرا شود.

سوسن اصلانی*
به خاطر دارم وقتی برنامه‌های فرهنگ و هنر ساعت ۸ هر شب از تلویزیون ایران پخش می‌شد، با علاقمندی این برنامه‌ها را دنبال می‌کردم. در آن زمان ارکستر صبا هفته‌ای یک بار برنامه داشت و من با سن کم بااشتیاق به آن گوش می‌کردم و از اجرای قطعات لذت می‌بردم. بعد از دوره دبستان، در سال ۱۳۴۱، وارد هنرستان موسیقی ملی شدم و ساز تخصصی سنتور را انتخاب نمودم. در هنرستان موسیقی بسیاری از نوازندگان ارکستر صبا تدریس می‌کردند و یک سال بعد حسین دهلوی که رهبر ارکستر صبا بود رئیس هنرستان شد. همین امر باعث آشنایی من با ایشان شد و چند سال بعد، حسین دهلوی من را به عنوان همسر خود انتخاب کرد. حاصل ازدواجم با او سه فرزند به نام‌های مهرنوش، هاله و هومن (دو قلو) و سه نوه (پویا، رایان و آوا) است.

طی سالیان طولانی دهلوی مشغول آهنگسازی و فعالیت‌های موسیقیایی بود ولی من بعد از دیپلم هنرستان به مدت ۸ سال به خاطر نگهداری فرزندانمان نتوانستم موسیقی را ادامه دهم. پس از آن با کمک او و مادرم تحصیلاتم را ادامه دادم و در رشته موسیقی، ساز تخصصی سنتور، لیسانس گرفتم و به استخدام وزارت فرهنگ و هنر سابق درآمدم و بعد از چند سال به تدریس سنتور در هنرستان‌های موسیقی مشغول شدم.

دهلوی آثار ماندگار و ارزنده‌ای خلق کرده است. از جمله اپرای “خسرو و شیرین”، سوئیت “بیژن و منیژه”، اپرای “مانا و مانی” برای کودکان و همچنین قطعات زیادی برای ویلن و ارکستر، سنتور و ارکستر، تار و ارکستر، تمبک و ارکستر که با تنوع و نوع‌آوری بسیار با سازهای ایرانی به اجرا درآمده است. آخرین اثر او تالیف کتاب “پیوند شعر و موسیقی” است که برنده کتاب سال ۱۳۷۹شد.

شاید برای همگان این سوال مطرح باشد که چرا استاد دهلوی با این همه آثار ارزنده و ماندگار، نزدیک به ۲۰ سال است که هیچ اثری خلق نکرده و به جز تدریس، که آن هم چند سال است انجام نمی‌دهد، سکوت اختیار کرده است. واضح است عدم اجرای اپرای “مانا و مانی” که در واقع پیامی بود برای همه بچه‌های دنیا، و می‌توانست باعث افتخار ایران باشد، باعث این سکوت شده است. کسالت ۱۰ ساله ایشان گویای این واقعیت است که استاد آزرده خاطر هستند. جای بسی گله است که نه اهل هنر و نه مسئولین هیچ‌کدام به یاد و فکر او نیستند.وعده و سخن زیاد بوده ولی عمل هرگز. البته سال گذشته لطف و محبتی از طرف شهرداری انجام شد ولی ادامه پیدا نکرد. از طرف هنرستان پسران هم یک بار جمعی از استادان به دیدار دهلوی آمدند.

دهلوی در حال حاضر بندرت مطالعه می‌کند و سال‌هاست که آهنگسازی نمی‌کند و به طرف پیانو هم نمی‌رود. کمی‌ عدم تعادل دارد و حافظه‌اش ضعیف شده است. اغلب خاطرات گذشته را به‌ یاد می‌آورد و از گذشته صحبت می‌کند و می‌گوید: ” آمادگی کار ندارم.”