بهرام دهقانیار که ساخت موسیقی برنامه‌هایی چون «خونه مادربزرگه»، «مدرسه موش‌ها» و آقای حکایتی را در دهه ۶۰ عهده‌دار بوده، معتقد است: استفاده از ریتم موسیقی بزرگسال برای کودک، بزرگترین ضربه‌ای است که به سلیقه کودک می‌زند.
«شب موسیقی» در سیزدهمین نشست خود، شامگاه یکشنبه با موضوع «آسیب شناسی موسیقی کودک» به روی آنتن شبکه چهار رفت.
رضا مهدوی در این برنامه میزبان بهرام دهقانیار، آهنگساز و ندا نصیری، مربی و کارشناس موسیقی کودک بود.
در بخش ابتدایی برنامه، پدر بهنام صفوی، مهمان تلفنی برنامه از بهبود حال وی خبر داد و از تمام مردم و رسانه‌ها تشکر کرد.
برنامه‌ریزی دقیق کانون، سبب تولید موسیقی کودک دهه ۶۰
دهقانیار در مورد تولیدات کانون پرورش فکری کودکان گفت: کانون در دوره‌ای با یک برنامه‌ریزی دقیق شروع به تولید موسیقی‌هایی کرد که هنوز قابل دفاع هستند. من نمی‌دانم چرا این روند متوقف شد اما ای کاش این اتفاق نمی‌افتاد. اگر این حرکتی که با استاد پژمان، که تحصیلات و خلاقیت کافی و شناخت محیط ذهنی کودک را داشتند، شروع شده بود ادامه پیدا می کرد الان ما مجبور به نقد وضعیت موجود نبودیم.
هر متد و موسیقی به شرط بومی‌سازی، آثار مثبتی خواهد داشت
نصیری در مورد «اُرف» که سازی آلمانی است، توضیح داد: ایده کلی کارل ارف این بود که این متد به هر کشوری می‌رود بومی‌سازی شود. هر متد و موسیقی به شرط بومی سازی شدن آثار مثبتی خواهد داشت.
وی درباره استفاده از یک متد ایرانی گفت: وقتی متدی وجود دارد تمام ابزارها نیز متناسب با آن است و کنار گذاشتن آن و جایگزینی متد جدید هم نیروی عظیمی می خواهد و هم زمان می برد. خوشبختانه این اتفاق در حال انجام است و گروه های مختلفی قدم های بزرگی برداشته اند اما چون با هم در ارتباط نیستند و به صورت تیمی فعالیت نمی کنند زمان می برد.
«خونه مادربزرگه»، ترکیبی از موسیقی دشتی و موسیقی فانتزی کودک
دهقانیار، سازنده آهنگ «خونه مادر بزرگه»، درباره ماندگاری و هویت اصیل موسیقی کودک در دهه ۶۰ گفت: پیش زمینه‌ای برای تولید این آثار فراهم بود و آن عبارت بود از آموزش درست و علمی ساز پیانو و آماده بودن برای پذیرایی از انواع قالب‌های موسیقی سالم که به شناخت من کمک می‌کرد تا بفهمم آهنگسازان کشورهای دیگر چگونه موسیقی می ساختند. وقتی من پیانو کار می‌کردم، با آثار آهنگسازانی آشنا شدم که برای کودکان موسیقی ساخته بودند. من اینها را، بخصوص ساخته‌های آهنگسازان روس را، مورد بررسی قرار دادم و دیدم اگر از ملودی موسیقی خودمان استفاده کنیم ولی ترکیبات هارمونیک و ساختمان اثر جهانی باشد به فرم ساختاری خاصی می‌رسیم و این همزمان شد با آشنایی من با خانم مرضیه برومند که سفارش کار «خونه مادر بزرگه» را دادند و چون فضای داستان در شمال اتفاق می‌افتاد من موسیقی دشتی را با موسیقی فانتزی کودک ادغام کردم که منجر به آن تم شد.
وی درباره «زیر گنبد کبود» توضیح داد: موسیقی آن مدرن‌تر بود ولی باز هم ساختار برمی‌گشت به موسیقی خودمان.
سادگی، تکرار و تقلید از عوامل جذابیت و ماندگاری این آثار
نصیری، سادگی، تکرار و تقلید را از عوامل جذابیت و ماندگاری این آثار ذکر کرد و ادامه داد: برای من بسیار مهم است که نوزادان و نو پاها با موسیقی خودمان آشنا شوند بدین معنا که موسیقی خوب بشنوند. برای انتخاب نوع موسیقی که کودک می‌شنود باید توجه داشت که موسیقی‌ها خیلی غم‌انگیز نباشند. برای بچه‌های زیر دو سال تمپوهای خیلی بالا یا خیلی پایین به دلیل ایجاد تفاوت در ضربان قلب کودک، مناسب این گروه نیستند.
دهقانیار پاسخ داد: از تمام سازها می‌توان استفاده کرد. هر سازی شخصیت و تعریفی برای خودش دارد و با مهارت نوازنده می‌شود ترکیبات صوتی زیبایی از ساز بیرون کشید. سازهای ایرانی بسیار پتانسیل بالایی برای ساخت موسیقی کودک دارند.
چه فاکتورهایی برای ساختن یک سرود برای مدارس باید در نظر گرفته شود؟
دهقانیار گفت: ترانه کودک در بخش ادبیات باید بندهای کوتاه داشته باشد و این امکان را بدهد که بچه‌ها راحت دکلمه کنند. اما در بخش آهنگسازی زیر ساخت‌ها بسیار اهمیت دارد، جمله ها باید با ایجاز و کوتاه و شیرین و بانمک ساخته شوند.
نصیری در رابطه با شعر و ترانه برای کودکان گفت: باید درک انتزاعی کودکان در مورد شعر در نظر گرفته شود و این به گرایش کودکان به آن شعر کمک می کند. حتی بچه های زیر سه سال نیز قابلیت درک شوخ طبعی در شعر را دارند. موسیقی‌های پر هیجان امروزه معمولا بی دقتی در انتخاب شعر دارند و این باعث می شود که کودک واکنش خوبی به آن نداشته باشد.
ریتم، از مهمترین عناصر برای ساخت موسیقی کودک
دهقانیار در پاسخ به اینکه چه ریتم‌هایی برای موسیقی کودک مناسب است؟ توضیح داد: در ساختار آهنگسازی برای کودک ریتم یکی از مهمترین عناصر است. قطعات دو ضربی و سه ضربی اگر صحیح استفاده شود مناسب هستند. یکی از اشتباهات عمده‌ای که من می‌بینم اکثرا در ساختار موسیقی کودکان به خصوص در نسل جدید می شود استفاده از ریتم موسیقی بزرگسال برای ساخت موسیقی کودک است.این بزرگترین ضربه ای است که به سلیقه یک کودک وارد می شود.
موسیقی، ارتقاء‌دهنده مهارت‌های فردی، اجتماعی و ذهنی
دهقانیار چه راهکاری برای اصلاح موسیقی کودک کشور دارید؟ بیان کرد: موسیقی فقط برای بازی و شادی نیست، موسیقی یک تأثیر روانشناسانه و خلاقانه روی مغز و روان کودک دارد. ما باید از تمام استعدادهایی که از تمامی مراکز موسیقی چه در داخل و چه در خارج از کشور فارغ التحصیل می شوند، به جای آماتورهایی که به واسطه دستمزد پایین با یک کیبورد در حال فعالیت هستند، دعوت به همکاری کنیم.
نصیری در پایان گفت: فارغ از اینکه بخواهیم بچه‌ها نوازنده شوند یا نه، بسیار خوب است که موسیقی را ارتقاء‌دهنده مهارت‌های فردی، اجتماعی و ذهنی در نظر بگیریم.
«شب موسیقی» یکی از برنامه‌های «شب های هنر» است که به تهیه‌کنندگی حبیب الله ذوالفقاری، پیرامون مسائل موسیقی، یکشنبه شب‌ها ساعت ۲۳ به طور زنده، از شبکه چهار سیما پخش می شود.
دیدگاهتان را بنویسید