مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری با اشاره به توصیه ۵۰ سال پیش ابوالحسن خان صبا گفت: استاد صبا به شاگردانش می‌گفت در محرم و صفر از کارهای معمول دست بکشید و پای منبر‌ها و روضه‌خوان‌ها بنشینید و نمونه‌های بکر را از آنها یاد بگیرید!
«رضا مهدوی» مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه فارس درباره واقعه جانسوز عاشورا و لزوم پرداختن هنرمندان به این واقعه بیان کرد: هنرمندان ما از دیرباز تاکنون در شاخه های مختلف و نه فقط موسیقی، همیشه عرض ارادت خودشان را به ساحت مقدس دین و مذهب داشتند.
وی با بیان اینکه هنر دینی و مذهبی هر کدام مقوله های جداگانه ای هستند، گفت: هنر مذهبی از دل هنر دینی به وجود می آید. فلسفه عاشورا صرفاً یک هنر مذهبی نیست. در کنار مباحث فلسفی انسان سازی که بزرگ ترین هنر ائمه اطهار ما به ویژه امام حسین (ع) بوده، چنان حماسه عظیمی را در تاریخ بشریت می آفریند که در نوع خودش بی نظیر است که «فرهنگ شهادت» نام دارد.
هنرمندان همیشه نسبت به قیام عاشورا عرض ارادت داشتند
مهدوی در ادامه تشریح کرد: در فرهنگ تشیع، شهادت هنر محسوب می‌شود که امام خمینی(ره) هم جمله‌ای زیبا در این باره دارند؛ «شهادت هنر مردان خداست» یعنی اوج رسیدن به معبود و عشق بازی با او و اینکه بر روی زمین کاری کردند آسمانی. هنرمندان ما به شکل های مختلف و در انواع مختلف موسیقی، این عشق بازی و فرهنگ انسان‌سازی دشت نینوا را با ضربات، ضمائم نقلی، ریتم‌ها و با شقوق مختلف موسیقی سنتی و مدرن در گذر زمان به شکل‌های مختلف نشان و ارادت خودشان را به عاشورا اثبات کرده اند.
این مقام مسئول ادامه داد: این اثبات کردن ارادت با تولید آثار موسیقایی، عموماً بدون سفارش های دولتی و عمومی بوده است، به این معنی که به صورت خودجوش، همه ارادتی در این زمینه دارند و به شکل هنری خویش و متفاوت از دیگر رفتارهای مردمی، علیرغم اینکه با مردم هم در عزاداری همراه می شوند، اثبات می‌کنند.
* توصیه ابوالحسن خان صبا در ماه محرم
مهدوی در توضیح مطلب خود با ذکر یک مثال عنوان کرد: استاد ابوالحسن خان صبا، ۵۰ سال پیش به شاگردانش می‌گفت که در محرم و صفر دست از کارهای معمول بر دارید و پای منبری‌ها و روضه‌خوان‌ها بنشینید و نمونه‌های بکر را از آنها یاد بگیرید. او می‌گفت: «اگر تعزیه و پرده‌خوانی از بین برود نمی‌دانیم چه چیزی حافظ و ضامن موسیقی دستگاهی می‌شود».
تجلی خوانندگان و اهالی موسیقی از دل فرهنگ مذهبی
مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری به روند تجلی خوانندگان در دوران قدیم اشاره و اظهار کرد: موسیقی مذهبی و دستگاهی، مداحی و روضه خوانی که به صورت تعزیه تجلی پیدا کرد، خوانندگان زمان ها و دوران بعد را ساخت؛ یعنی کودک خوانی که در تعزیه وجود داشت، آواز، ردایف، نغمه‌ها و رمز و رموزهای آوازخوانی را یاد می‌داد و همین کودکان در بزرگسالی، به اشقیاءخوانی و کُر خوانی می‌پرداختند و در نهایت آنهایی که اقبال عمومی‌تری پیدا می کردند، به عنوان خواننده معرفی و مطرح می‌شدند. مرحومان ظلی، طائرزاده، تاجر اصفهانی، ادیب خوانساری، نکیسا، بنان و … همه بزرگ شده فرهنگ مذهبی هستند و از جمله این جمع به شمار می آیند.
تاکید بر بالا رفتن دانش و آگاهی مداحان و واعظان
مهدوی با بیان اینکه واعظان و مداحان باید دانش و آگاهی شان را بالا برند، توضیح داد: امروزه نیاز جامعه به واسطه جمعیت فراوان و شکل گیری رسانه های مختلف داخلی و خارجی چه تصویری و دیداری و چه مجازی، ده چندان شده است.
وی افزود: در گذشته جمعیت کم بود و در یک محله بزرگ، یک هیات وجود داشت، اما امروزه در یک محله، ده ها هیات قرار دارد و بالطبع ده ها مداح و روضه خوان می خواهد. بنابراین این افراد باید خوراک شنیداری و معنوی مردم را در این ایام تامین کنند و برای تامین نیازهای واقعی مردم باید دانش شان را بالا ببرند. مگر الان یک استاد واقعی چه تعداد از این افراد را می‌تواند آموزش دهد؛ بنابراین گفته می شود که برخی از این خوانده‌ها، مداحی ها و روضه‌خوانی‌ها، خیلی در شأن فرهنگ عاشورا نیست.
مهدوی که با این نوع طرز فکر مخالف است، در ادامه سخنانش به خبرنگار فارس گفت: با بضاعت کمی که وجود دارد و با حمایت های محدود دولتی، این نوع مداحی ها و روضه خوانی ها هم خوب است. برای بهبود این وضعیت، دولت باید به کمک بیاید و بودجه خاصی را برای فرهنگ موسیقی مذهبی کنار بگذارد و همان نسبت که برای فرهنگ قرآن خوانی، مساجد، اعزام مبلغ و … هزینه صرف می کند، باید بودجه ای جداگانه برای تئاتر، موسیقی و نقاشی مذهبی در اختیار سازمان تبلیغات اسلامی قرار دهد.
مداحان همچنان نسبت به خواننده‌های موسیقی اصالت بیشتری دارند
وی با اشاره به تغییر شیوه زندگی در طول اعصار، در مقایسه خواننده های امروزی و مداحان عنوان کرد: امروز دیگر زمان آن نیست که هنرمندان بتوانند به صورت خودجوش ارائه خدمت کنند، چرا که شیوه زندگی متفاوت از گذشته است. امروز یک هنرمند موسیقی، فقط شغلش موسیقی است، در گذشته هنرمندان موسیقی شغل های مختلفی داشتند و موسیقی را به عنوان یک شغل در نظر نمی گرفتند، همچنان که مداحان امروز ما، شغل شان مداحی نیست و فقط عشق شان، مداحی است. این موضوع بیانگر اصالت مداحان است؛ یعنی مداحان ما نسبت به خواننده های موسیقی ما هنوز اصالت بیشتری دارند و به اصطلاح ادای دین شان، واقعی تر است.
تولید اثر سفارشی در کار مذهبی خطاست/ بیان کردن درونیات شخص برای رسیدن به شهرت به کار گرفته می‌شود
مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری با تاکید بر اینکه حمایت های دولتی باید به شیوه صحیحی صورت پذیرد، پیشنهاد داد: برای اینکه موسیقی دانان ما به اصالت اولیه شان برگردند و بیش از حد به دنبال مادیات نباشند، نیازمند حمایت های دولتی هستند.
وی ادامه داد: حمایت دولتی هم به این معنی نیست که دولت سفارش تولید اثر دهد، چراکه در کار مذهبی، سفارش دادن خطاست. باید بگذارند تا هنرمند عرض ارادت واقعی خودش را بر اساس دریافت محتوایی از واقعه عاشورا داشته باشد که این مهم ممکن است از طریق مطالعه، جستجو در مقاتل و یا از طریق فرهنگ شنیداری و شفاهی دریافت شود. پس از آن اثرش را تولیدکند و از ارگان ها و سازمان های دولتی بخواهد که حمایتش کنند. این نوع از حمایت بسیار بهتر است از شکلی که بسیاری از مدیران با توجه به نا آگاهی شان، اثری را سفارش می دهند که فقط یک بار شنیده می شود و به بایگانی می رود.
مهدوی اضافه کرد: این اثر چون بر گفته از روح واقعی و حقیقت نیست و در آن معنویتی وجود ندارد، مورد اقبال قرار نمی گیرد. متاسفانه این اثر، پر از ریا و مباحث خصوصی و درونی افراد است و به نوعی بیان کردن درونیات شخص برای رسیدن به شهرت به کار گرفته می شود. اما اگر بگذاریم هنرمند، آزادانه عرض ارادتش را نشان دهد و خودش دست به تولید اثر بزند و در مراحل بعدی مورد حمایت قرار بگیرد، به روح و اصل و باطن قضیه نزدیک تر است و قطعاً هم به دل مردم هم می نشیند، چون از دل برخواسته است.
صدا‌وسیما از هنرمندان و موسیقی آیینی حمایت واقعی نمی‌کند
رضا مهدوی در ادامه با انتقاد از عمکرد سازمان صدا و سیما و عدم حمایت واقعی این سازمان از هنرمندان، در این رابطه توضیح داد: واحد موسیقی صدا و سیما آثاری با موضوع عاشورا و مبتنی بر این واقعه تولید می‌کند ولی مردم حاضر نیستند آنها را بشنوند، به همین دلیل خوراک هیئت‌ها و ماشین‌های خود را از جای دیگر تامین می‌کنند. وی ضمن ابراز تأسف ادامه داد: گاهی این خوراک شنیداری، از آن طرف آب تامین می‌شود و البته گاهی هم آثاری که تولید سازمان های دولتی چون حوزه هنری هستند و با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بازار عرضه می شوند، این خوراک مردم را تامین می کنند.
مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری با بیان اینکه امسال در حوزه هنری ۴ اثر موسیقایی آیینی و عاشورایی فاخر و ارزنده تولید شده است، گفت: این آثار با اینکه همین امسال تولید شدند، اما دیده نشده اند؛ چرا که صدا و سیما از این آثار حمایت نکرد و آنها را برای پخش عمومی در اختیار نگرفت و فقط به پخش چندین مداحی حاضر و آماده که قبلاً تصویربرداری شده بود، بسنده کرد.
این هنرمند متعهد کشور با اشاره به اینکه این نوع عملکرد، هنر تلویزیون نیست، تاکید کرد: بخشی از کار تلویزیون این است که برنامه های ضبط شده داشته باشد، اما در اصل باید خلاقیت داشته باشد. صدا و سیما باید درصدد باشد تا کارها و فعالیت های نهادهای دیگر را رصد کند و اقدامات خودجوش مردمی و جوان هایی که آثاری را خلق می کنند، را کشف و جستجو کند و احیاناً اگر دچار اشکالاتی هم بود، آنها را اصلاح کند.
مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری در پایان بیان کرد: هنرمندان برای اینکه دیده شوند و انگیزه پیدا کنند، نیازمند رسانه هستند بنابراین تمام مراحل تولید اثر در نهایت باید در رسانه ای به صورت عمومی عرضه شوند. در این زمینه رسانه ملی ما حمایت واقعی را از هنرمندان نمی کند و فقط به صورت ابزاری، استفاده ای می کند و آثاری سطحی را تولید کرده و توقع دارد که مردم هم به آنها گوش دهند.
دیدگاهتان را بنویسید