آلبوم «غمنومه فریدون»

«حسین علیزاده» معتقد است آلبوم صوتی «غمنومه فریدون» ادای دینی به زبان عامیانه‌ای است که فراموش شده و در واقع نسخه به‌روز شده «شهر قصه» است.

به گزارش سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان» و به نقل از خبرگزاری خبرآنلاین، عصر شنبه ۳۱ تیر، نشست رسانه‌ای و رونمایی از آلبوم صوتی «غمنومه فریدون» با حضور پیمان قدیمی، نویسنده و کارگردان این اثر، نیما دهقانی، حبیب رضایی، صابر ابر، فرهاد فزونی و حسین علیزاده در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

حسین علیزاده در ابتدای این نشست گفت: «وقتی پیمان قدیمی با من قرار گذاشت و گفت می‌خواهد قطعاتی از موسیقی‌های ساخته شده توسط من را برای اجرا در «غمنومه فریدون» انتخاب کند، ابتدا متن را خواندم و آنقدر شیفته‌اش شدم که پیشنهاد دادم خودم برایش موسیقی بسازم.»

او ادامه داد: «این پروژه باعث شد ما خانواده‌ای هنری شکل دهیم (به شوخی) بی آن‌که با هم ازدواج کرده باشیم. الان طوری شده که هر وقت هم را می‌بینیم، دیالوگ‌های این اثر بین‌مان ردوبدل می‌شود.»

این آهنگساز و نوازنده سرشناس موسیقی ایرانی افزود: «می‌گویند کار گروهی کردن در ایران سخت است ولی «غمنومه فریدون» نشان داد می‌توان کار گروهی کرد و تا انتها با هم دوست ماند. ما برای این کار هیچ قراردادی با هم نبستیم و براساس پیوند دل‌هایمان پیش رفتیم. آن‌چه دور هم جمع‌مان کرد نه قرارداد که پیوند احساس و عاطفه بود.»

در ادامه، علیزاده در پاسخ به این سوال که «غمنومه فریدون» چه میزان وامدار «شهر قصه» بیژن مفید است، توضیح داد: «وقتی اتفاق خوبی در تئاتر و موسیقی ما می‌افتد، چرا نباید ادامه‌دار باشد؟! ما دچار انقطاعی تاریخی هستیم و آثار هنری‌مان پس از اجرا تمام می‌شوند که حیف است. هیچ ایرادی ندارد که «غمنومه فریدون» را ادای دینی به «شهر قصه» و زبان عامیانه‌ای که در حال فراموشی است، بدانیم. این اثر تقلیدی از «شهر قصه» نیست و نسخه به‌روز شده آن است.»

پیمان قدیمی هم در خصوص نسبت «غمنومه فریدون» با «شهر قصه» گفت: «دلیل اصلی من برای خلق این اثر، میل بازگشت به ادبیات شفاهی دهه ۳۰ بود؛ نمونه‌هایی مانند تلاش‌های احمد شاملو در «کتاب کوچه» یا «قصه دخترای ننه دریا» یا «پریا» و… و همچنین تلاش‌های صادق هدایت. این‌ها مجموعه‌هایی‌اند که در محاق فرو رفته‌اند و «غمنومه فریدون» بازگشتی است به آن‌ها.»

قدیمی افزود: «نکته دیگر بلایی است که در نظام آموزشی ما بر سر ادبیات‌مان آمده است و می‌آید. نوع تدریس ادبیات در نظام آموزشی ما بسیار صقیل و سنگین است، به گونه‌ای که اشعار شعرای کلاسیک را نیازمند معنی شدن کرده است و اجازه ارتباط بی‌واسطه و بدون معنی کردن لغات را نمی‌دهد.»

آلبوم «غمنومه فریدون»

او در پاسخ به سوالی در خصوص چرایی تاخیر در انتشار آلبوم صوتی «غمنومه فریدون» و نامشخص بودن تکلیف نسخه نمایشی آن که قرار است در تالار وحدت روی صحنه برود، گفت: «بخش نمایشی این کار در سکوتی خبری فرو رفته است و ما تلاش می‌کنیم در زمان و مکانی مناسب در موردش اطلاع‌رسانی کنیم اما در مورد انتشار نسخه صوتی تاخیری در کار نبود و هر چند ابتدا تصمیم داشتیم آلبوم و نمایش هم زمان با یکدیگر باشند اما بعدا صلاح دیدیم ابتدا نسخه شنیداری را منتشر کنیم.»

حسین علیزاده اما با اشاره به طولانی شدن روند انتشار آلبوم صوتی «غمنومه فریدون» توضیح داد: «همان‌طور که پیمان اشاره کرد، تاخیر در انتشار به دلیل این بود که ابتدا فکر می‌کردیم قرار است هم زمان که نسخه صوتی را منتشر می‌کنیم، «غمنومه فریدون» را در تالار وحدت روی صحنه ببریم اما چون اجرا در تالار وحدت به دلیل اشکالات فنی و ترافیک اجرا مرتب به تاخیر افتاد، تصمیم گرفتیم فعلا آلبوم را بیرون بفرستیم.»

حبیب رضایی هم در تکمیل صحبت‌های علیزاده افزود: «عقیده من این است که آلبوم «غمنومه فریدون» به خودی خود قائم به ذات است و این طور نیست که حتما باید نسخه نمایشی آن هم روی صحنه برود تا تکمیل شود. روزی که نیما دهقانی برای ساخت این اثر با ما صحبت کرد، انگار در تکه زمینی بایر بودیم که دکه‌ای هم داشت اما با آمدن حسین علیزاده انگار اتوبانی شش طبقه کنار دکه ما ساخته شد. اگر نسخه تئاتری هم داشته باشیم، خوب است اما بدون آن هم «غمنومه فریدون» می‌تواند به حیات خود ادامه دهد.»

نیما دهقانی نیز با تایید صحبت‌های حبیب رضایی افزود: «این اثر نه اپرا تئاتر است و نه نمایش رادیویی. در واقع تئاتری شنیداری است که انگار به جای دیوار چهارمش (دیواری فرضی مابین بازیگران و تماشاگران)، پرده‌ای سیاه کشیده‌ایم. وقتی پیمان متن «غمنومه فریدون» را برای من آورد، شعر بود و ما بارها و بارها خواندیمش تا این شعر تبدیل به نمایشنامه شد و استاد علیزاده که آمد رویش رنگ پاشید.»

در ادامه، حسین علیزاده در مورد سازبندی «غمنومه فریدون» توضیح داد: «این اثر، خودش سازبندی‌اش را به من دیکته کرد. وقتی به این اثر گوش می‌کنید، متوجه می‌شوید که در قسمت‌هایی از موسیقی تعزیه استفاده شده است و بخش‌هایی که حالت رزمی دارد شبیه به موسیقی زورخانه است. ما هیچ چیز غیر خودی در موسیقی این اثر نداریم و معتقدم با گوش دادن به «غمنومه فریدون» می‌توانید دستگاه‌های موسیقی ایرانی را یاد بگیرید.»

سپس صابر ابر که در این اثر نقش فریدون را بر عهده دارد، گفت: «متن تکرارنشدنی «غمنومه فریدون» حال خوبی برای من داشت که فراموشش نمی‌کنم. جای خالی کسانی که امروز یا به دلیل مشغله کاری نتوانستند پیش ما باشند و کسانی که دیگر روی این خاک نیستند را به شدت احساس می‌کنم و سهم بزرگ مرتضی احمدی را. تمام تلاش ما این بود که شان مخاطب را حفظ کنیم و سلیقه‌اش را تغییر دهیم. اگر فرهاد فزونی و همکارانش تلاش کردند طراحی متفاوتی برای این اثر انجام دهند به دلیل میل‌شان به ارتقای سطح سلیقه مخاطب بود و اگر حسین علیزاده روی کارش حساس است و وسواس دارد و دیر به دیر کار می‌کند برای این است که ارتقای سطح سلیقه مخاطب را مهم می‌داند.»

آلبوم «غمنومه فریدون»

علیزاده در ادامه با اشاره به نام مرتضی احمدی که صابر ابر به آن اشاره کرد، گفت: «هر وقت نام مرتضی احمدی می‌آید ناخودآگاه اشک شوق به چشمم می‌آورد. او هر چند نقشی منفی در این اثر داشت اما آن قدر خوب بود که ناچار می‌شدید همان نقش منفی را هم دوست داشته باشید.»

او در ادامه در مورد نسبت موسیقی فاخر با زبان عامیانه هم توضیح داد: «هر چقدر تلاش کنیم فاخرتر و ادبی‌تر حرف بزنیم از مردم دورتر می‌شویم. مثلا در مورد شنیدن اشعار خیام، حافظ و مولوی از زبان عروسک در اپراهای عروسکی، هیچ وقت در باور من نمی‌گنجد که این اشعار کلاسیک را از زبان عروسک بشنوم؛ هر چند برای ساختش تلاش بسیار زیادی شده است. معتقدم موسیقی جدی می‌تواند با زبان محاوره پیوند برقرار کند و می‌توان شعر و ترانه‌ای نوشت که محاوره‌ای باشد اما به درد موسیقی فاخر هم بخورد.»

علیزاده در مورد خوانندگان این اثر هم گفت: «پوریا اخواص، علیرضا برنجیان و داریوش کاظمی در این اثر همراه ما هستند که برنجیان نقش فریدون را می خواند. تلاش من این بود که خواننده هایم را فقط از تهران انتخاب نکنم. پوریا اگرچه ساکن تهران است اما اصالتا شیرازی است، داریوش از گرگان آمده و برنجیان از کرمانشاه.»

در ادامه می توانید عکسهای سایت خبری و تحلیلی موسیقی ایرانیان (عکاس: مرضیه امیری) از این مراسم را دنبال کنید.