حسن ریاحی دبیر بیست و هفتمین جشنواره موسیقی فجر از حذف موسیقی پاپ از این جشنواره خبر داد و گفت : برای این نوع موسیقی جشنواره ای مستقل از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد در نظر گرفته شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، حسن ریاحی که علاوه بر دبیری جشنواره بیست و ششم، مدیریت علمی جشنواره های مختلفی را نیز به عهده داشته ،قراراست که به عنوان دبیرعلمی جشنواره پیش رو نیز حضورداشته باشد، ازهمین رو برنامه های ویژه ای را برای برگزاری این دوره در نظر گرفته و طبق صحبت های انجام شده قراراست علاوه بر تنوع در بخش های مختلف رویکرد تازه ای به بخش بین الملل داشته باشد.
دبیر بیست و هفتمین جشنواره موسیقی فجر در گفتگویی تفصیلی با خبرگزاری مهر، در خصوص کم و کیف برگزاری جشنواره بیست و هفتم، چگونگی دعوت از گروه ها در بخش بین الملل جشنواره ، نگاه ویژه به بخش رقابتی این جشنواره و همچنین حذف موسیقی پاپ از جشنواره و برگزاری جشنواره ای مستقل برای این نوع موسیقی سخن گفت.
خبرگزاری مهر- گروه موسیقی : فراخوان چگونگی حضور گروه های علاقمند در بیست وهفتمین جشنواره موسیقی فجر اعلام شد و به تفصیل در خصوص کم و کیف حضور اشخاص و گروه ها توضیح داده شده بود اما در بخشی از این فراخوان تاکید شده بود که آثار در بخش رقابتی براساس نگاه بر دستاوردهای انقلاب باید ساخته و پرداخته شود؛ منظور از ارسال آثار با این نگاه چیست؟
حسن ریاحی : منظورمجموع احساساتی است که یک جوان به هنر موسیقی دارد یعنی در واقع برداشتی که یک هنرمند هم در حوزه آموزش موسیقی و هم برداشت هایی که از این هنر در طول سی سال گذشته داشته است مد نظر بوده و حال اینکه این برداشت ها شامل آثار بی کلام و با کلام می شود.
* معیارهیئت انتخاب برای تشخیص آثار ساخته شده با نگاه به دستاوردهای انقلاب اسلامی چیست؟
– معیار تشخیص این نگاه را به نوعی خود آهنگساز تعیین می کند به این معنا که یک آهنگساز براساس یکی از تم های موسیقی که در زمان انقلاب بسیار مطرح بود و به نوعی ملکه ذهن مخاطب شده است را با انجام تغییراتی به اثری تازه بدل کند و با نگاه ویژه خود به دستاورهای انقلاب اسلامی اثر موسیقایی خود را به این جشنواره ارائه دهد.
*یکی از مشکلات عمده در برگزاری بخش بین الملل در جشنواره های موسیقی عدم تنوع در انتخاب گروه های موسیقی است که البته این مشکل در سال گذشته تا اندازه ای برطرف شد اما هنوز جا برای کار دارد ، برنامه شما به عنوان دبیر علمی این دوره از جشنواره برای دعوت از گروه های موسیقی چیست.
– براساس بودجه ای که به بخش بین الملل اختصاص داده می شود بررسی برای دعوت از کشورها انجام می گردد و امسال هم به همین ترتیب است اما من نظرم این بود که در جشنواره امسال از یک ارکستر سمفونیک که به لحاظ صدادهی قابلیت داشته باشد دعوت کنیم و در این راستا طبق صحبت هایی که با اعضای هیئت انتخاب بخش بین الملل داشته ایم ، چندین ارکستر بزرگ از کشورهای مختلف را مورد بحث قرار داده ایم و تا کنون ارکستر ناسیونال اوکراین بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است ولی هنوز به نتیجه قطعی نرسیده ایم و احتمال تغییر نیز وجود دارد.
*برچه اساسی به ارکستر ناسیونال اکراین رسیدید؟
– این ارکستر هم از جهت تکنیکی و صدادهی و هم از جهت رپرتواری که ارائه می دهد قابل تامل است و از سوی دیگر هم از جهت هزینه ای که برای حضور خود در جشنواره دریافت می کند با ردیف بودجه بندی جشنواره نیز هماهنگ است ضمن اینکه گروه هایی هم از چند کشور اروپایی و همچنین گروهی از هند در نظرگرفته ایم که در جلسات آتی درباره حضور آنها به قطعیت خواهیم رسید.
* تجربه حضور گروه ها در بخش بین الملل جشنواره موسیقی فجر در سالهای گذشته نشان داده است که معمولا گروه های دست چندم دعوت می شود و یا در جشنواره بیست و پنجم شاهد بودیم که تمامی کشورهایی عضو منطقه اکو دعوت شدند و برنامه هایی نه در سطح یک جشنواره بین الملل موسیقی ارائه کردند در واقع به نوعی این گروه ها به این رویداد فرهنگی تحمیل شده بودند – البته در جشنواره سال گذشته تغییر در رویکرد انتخاب گروه هایی بخش بین الملل محسوس بود- آیا در جشنواره پیش رو با تغییر رویکرد در انتخاب گروه های موسیقی در بخش بین الملل مواجه خواهیم بود؟
– سخت گیری در کم و کیف انتخاب گروه ها در بخش بین الملل جشنواره نسبت به گذشته ادامه دارد اما یکی از مشکلاتی که در انتخاب گروهها با آن مواجه هستیم بحث مسائل اقتصادی است. به این معنا که اغلب گروه ها نرخی را که برای حضور در جشنواره مطرح می کنند رقم های عجیب و غریبی است که پرداخت این ارقام از توان جشنواره موسیقی فجر با توجه به بودجه ای که در اختیار دارد خارج است و نکته جالب اینکه این نرخ برای دعوت از یک سولیست، یک گروه ۵ نفره و یا یک ارکستر مجلسی و یا سمفونیک به نسبت کاری که هریک ارائه می کنند بسیار زیاد است ؛ ضمن اینکه برنامه هریک از گروه ها و ارکسترهای بزرگ معمولا برای دو یا سه سال آینده رزرو شده است بنابراین دعوت از آنها مشکل است اما با این اوصاف قرار است از طریق افراد و یا رابط هایی که داریم به زودی از گروه هایی که سطح قابل قبول از اجرا را دارند دعوت کنیم و جواب نهایی را نیز به زودی دریافت کنیم.
البته تاکید من بر این است که درکنار برگزاری بخش بین الملل جشنواره حتما کارگاه های تخصصی نیز برای علاقمندان به خصوص هنرمندان جوان بگذارند به عنوان مثال اگر یک ساز جدید توسط گروه ها معرفی می شود جنبه های نوازندگی آن ساز و یا موسیقی خاص یک کشور مورد بررسی قرار گیرد درواقع سعی داریم گروه ها دقیق تر و حساب شده تر در بخش بین الملل انتخاب شوند و حرف تازه ای برای گفتن داشته باشند.
*ارکستر سمفونیک تهران در سال ۱۳۸۸ مجموعه کنسرت هایی در قالب سمفونی انقلاب را در اروپا اجرا کرد و انتظار می رفت که در جشنواره بیست و پنجم که به دبیری محمد علی خبری برگزار شد گروه هایی از کشورهای اروپایی نیز در این جشنواره حضور داشته باشند اما در کمال ناباوری این اتفاق نیافتاد، شما به عنوان دبیر این جشنواره برای اینکه این اتفاق تکرار نشود چه تمهیداتی درنظر گرفته اید؟
– فاکتورهای بسیاری در خصوص قبول دعوت از سوی کشورها دخیل است چراکه ممکن است برخی از گروه های موسیقی به دلیل مسائل سیاسی مطرح شده در آن زمان تمایل برای حضور وجود نداشت و یا همانطور که گفتم نرخ هایی را مطرح می کردند که مقبول نبود ؛ البته در حال حاضر شرایط نسبت به گذشته بهتر نشده است ولی تا اندازه ای تعدیل شده است اما من معتقدم که به جای اینکه هزینه های هنگفتی برای دعوت از کشورهای مختلف که تمایلی هم برای حضور در این رویداد فرهنگی ندارند و تنها جنبه های مالی جشنواره برای آن مهم است، صرف کنیم، بهتر آن است که این هزینه را صرف گروه های داخلی به خصوص جوانان فعال در عرصه موسیقی کنیم.
*شما از جمله هنرمندانی هستید که در دوره های مختلف جشنواره به عنوان دبیر حضور داشته اید از نگاه شما برگزاری دوره های متعدد این رویداد مهم فرهنگی چه تغییراتی با یکدیگر کرده اند آیا پس رفت یا پیشرفت داشته است و دیگر اینکه چه بخش هایی بوده که مایل بودید در این جشنواره لحاظ شود ؟
– معتقدم که مقوله آموزش از مباحث مهمی است که در یک جشنواره حرفه ای باید به درستی مطرح شود چراکه گمان می کنم که موفقیت های بسیاری نیز در این زمینه کسب کرده ایم و طی مسئولیت های گوناگونی که در دانشگاه های مختلف داشته ام شاهد پیشرفت آموزش در عرصه موسیقی نیز بوده ام و خوشبختانه هنرمندان جوان خوبی تربیت شده اند و این شکوفایی را هم در حوزه نوازندگی ، هم در حوزه آهنگسازی می توان دید درنتیجه در حال حاضر وظیفه فرهنگی ما این است که جوان با استعدادهای درخشان را کشف کنیم و آنها را به موسسات معرفی کنیم چراکه اغلب جوانان تحصیل کرده در این حرفه که استعداد خوبی هم دارند بی کار هستند و همه نوع فعالیتی انجام می دهند به غیر از هنر و حرفه خودشان یعنی موسیقی .
ازهمین رو با توجه به امکاناتی که جشنواره در اختیار می گذارد این استعداها را کشف و معرفی می کنیم و خوشبختانه این کشف استعداد سال گذشته در بخش رقابتی آهنگسازی اتفاق افتاد و پنج آهنگسازی که در این بخش رتبه کسب کردند را به صدا و سیما معرفی کردم و صدا و سیما هم به آنها سفارش کار داد در نتیجه اگر بتوانیم این کار را ادامه دهیم کم کم می بینیم که کیفیت موسیقی تغییر می کند از سوی دیگر گروه های خوبی تازگی تشکیل شده اند و این رشد در شهرستان ها نیز بسیار مشهود است و خوشبختانه فرهنگ دورهم نشینی در راستای رسیدن به موسیقی متعالی که از مهمترین اهداف است تا اندازه ای شکل گرفته است در واقع این گردهم آیی ها باعث می شود در مورد مسائل مختلف چون زیبایی شناسی موسیقی ، طراحی قطعات و مسائل دیگر این هنر سخن بگویند.
*بخش رقابتی را چطور می بینید؟
– در این بخش هم تاکید بسیار داشتم که روی پایانامه ها در بخش آهنگسازی تمرکز کنیم؛ البته از سوی دیگر در حوزه موسیقی مجلسی کمبودهای بسیاری داریم به عنوان مثال گروه های پنج یا ده نفره یا پیانوی تنها در حوزه آهنگسازی نداریم و اغلب جوان ها برای ارکستر سمفونیک اثر می نویسند که آنها هم اجرا نمی شود بنابراین در جشنواره امسال در بخش رقابتی آهنگسازی اولویت با آثاری است که در قالب گروه های کوچکتر موسیقی ساخته شده است که به نظرمن این مسئله چندین حسن دارد نخست اینکه دربخش گروه های کوچکتر اثر ساخته می شود ،استعدادها در این زمینه نیز کشف می شود و از سوی دیگر با کشف استعدادهای جوان دانش او در آینده به کارگرفته می شود چون در حال حاضر مسئله اشتغال برای جوانان مسئله مهم و حیاتی است.
*رقابتی بودن جشنواره تا چه اندازه تاثیرگذار در کشف این استعداها است ؟
– برای من شور و نشاط و تب داغ جشنواره مهمترین مسئله است اینکه جوانان در این رویداد فرهنگی شرکت کنند و رقابت ایجاد شود و خوشبختانه با بازخوردهای خوبی که در سال گذشته در بخش آهنگسازی با آن مواجه شدیم ، شاهد بودم که ۸۰ اثر در بخش رقابتی آهنگسازی ارسال شده بود گروه های کر از شهرستان ها آمده بودند و گروهی از شیراز رتبه اول را کسب کرد به نظرمن این شور و نشاط باید ایجاد شود که به نظرمن ایجاد شده است .
*بحث پژوهشی یکی از بخش های مهم در هر جشنواره است و شور و حرارتی را که مد نظر دارید را به نوعی ایجاد می کند که این بخش در سال گذشته بسیار بی رونق برگزار شد ،در سال جدید چه برنامه ای برای انجام بخش پژوهشی دارید؟
– امسال نظرم این است اولا موضوعات پژوهشی و کاربردی مطرح شود موضوعاتی که مربوط به مسائل روز موسیقی است و اگر امکان داشت این جلسه ها را در دانشگاه ها برگزار بکنیم تا حضور دانشجویان موسیقی پر رنگ تر باشد و نظرات و مشکلات خود را مطرح کنند و حال اینکه این مسائل می تواند بحث اشتغال زایی باشد می تواند مسئله بررسی موسیقی پاپ و … باشد همچنین قرار است این بحث های پژوهشگی را به کانون پژوهشگران خانه موسیقی بسپاریم .
*حذف بخش رقابتی موسیقی پاپ یکی از تصمیم های خوب در دوره گذشته جشنواره موسیقی فجر بود و برگزار کردن این نوع موسیقی در بخش جنبی جشنواره نیز از اتفاق نیکو بود، اما به نظر می رسد سیاست جشنواره بر حذف این نوع موسیقی از پیکره کلی این رویداد فرهنگی است ولی به هرحال این نوع موسیقی مخاطب خاص خودش را دارد و نمی توان تقاضای این بخش از مخاطب را نیز نادیده گرفت، چه راهکاری برای حضور موسیقی پاپ در نظرگرفته اید؟
– پیشنهاد من این بود که یک جشنواره مستقل برای این بخش ایجاد شود و در این زمینه راهکارهایی که درست به نظر می رسید را نیز ارائه کرده ام؛ به اعتقادمن در حوزه موسیقی پاپ مسائلی وجود دارد به این معنا که اگر قرار باشد موسیقی پاپ تقلید محض باشد که خوب این حضور تقلیدی فایده ای ندارد چراکه گونه های مختلف این نوع موسیقی را بدون تقلید می توان دید بنابراین باید نوعی از موسیقی پاپ که مربوط به ویژگی های زندگی ایرانی و کشور خودمان باشد را اجرا کرد موسیقی با نشاط و با تحرک که در این زمینه نمونه هایی چون گروه های فیوژن ، رستاک ، رومی، دارکوب و آویژه در جشنواره سال گذشته حضور داشتند که برنامه های جدیدی را نیز ارائه کردند و قطعاتی از موسیقی وطنی و پر تحرک را به روی صحنه برند ولی متاسفانه الگوهایی که در حال حاضر از موسیقی پاپ وجود دارد اغلب قطعاتی فرسوده، خموده و بدون تحرک و نشاط است از همین رو در حوزه این نوع موسیقی باید یک طرح نو درانداخت و البته نمی توان سریع به نتیجه مشخص رسید.
*با این اوصاف موسیقی پاپ در این جشنواره هم جایی ندارد؟
– همانطور که گفتم به دلیل اهمیت قائل شدن به این موضوع باید این موسیقی به طور مجزا برگزار شود.
*آیا شاهد برگزاری این جشنواره در امسال به طور مستقل خواهیم بود؟
-مسئولان در دفتر موسیقی قول مساعد داده اند که این جشنواره مستقل برگزار شود علاوه براین قول برگزاری جشنواره موسیقی بانوان و کودکان را نیز به طور مستقل گرفته ام که اگر اینگونه شود اهمیت به این دو مقوله هم بیشتر خواهد شد.
*در جشنواره سال گذشته شاهد بودیم که در بخش تکنوازی که ویزه اساتید موسیقی دستگاهی ایران برگزار می شود هنرمندان جوان هم در این بخش گنجانده شده بودند، معیار سنجش استادی یک هنرمند در جشنواره چیست؟
– از اساتید برای حضور در جشنواره دعوت می شود و رو چشم همه ما جا دارند و خوب کسانی که مشکل ندارند شرکت می کنند از همین رو امسال هم طبق روال دعوت می شوند اما مسئله اصلی این است که به اعتقادمن موسیقی ایران باید ورقی تازه بخورد و پوست جدید بیاندازد چراکه معتقدم در حوزه موسیقی دستگاهی بعد از حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان حرف تازه ای نداریم البته نوازندگان خوبی داریم که باید رنگ جدیدی به این هنر بپاشند از همین رو فکر می کنم زمان آن رسیده که این تغییر و تحول ایجاد شود به اعتقاد من برخی از افکار و اندیشه ها درعرصه موسیقی باید به موزه سپرده شود و در مقابل نیاز به اندیشه های نو با آینده نگری داریم که خوشبختانه این آینده نگری در میان نسل جوان دیده می شود پس باید در کنار اساتید موسیقی از آنها نیز حمایت کرد.
* حرف آخر….
– گله ای از مطبوعات در خصوص معرفی هنرمندان جوان موسیقی دارم چراکه تاکید من این است که از هنرمندان جوان و صاحب نام به انحای مختلف حمایت شود که یکی از این روش های حمایت از آنها مطرح شدن در رسانه های مختلف است ولی متاسفانه سال گذشته این اتفاق نیافتاد و هیچ یک از هنرمندانی که موفق به کسب رتبه شدند آنگونه که شایسته است در رسانه ها مطرح نشدند و بار دیگر شاهد حرف های چندبار گفته شده اساتید موسیقی بودیم به همین دلیل بهتر است که رسانه های مختلف نیز نیم نگاهی به هنرمندان جوان داشته باشند.
دیدگاهتان را بنویسید