گزارش مراسم رونمایی از آلبوم گفت و شنید

رونمایی از آلبوم منظومه سمفونیک «گفت و شنید» با حضور محمد سریر (رییس شورای عالی هنرمندان)، لوریس چکناواریان، دکتر علی اصغر دادبه،‌ علی‌اکبرشکارچی، حسین مرشد‌پور، مانی مرادیان، پوریا اخوص، امیر اثنی عشری و جمعی از هنرمندان، عصر دیروز جمعه نهم مهرماه در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

پیمان سلطانی آهنگساز این اثر با اشاره به مجموعه آثاری که در سال های اخیر ساخته است گفت: «سال ها پیش درگیر رویه فکری فلاسفه اگزیستانسیالیست بودم. پس از آن گزایش های ویژه ای به حوزه موسیقی مدرن و پست مدرنسیم پیدا کردم و بعد از آن رویه جدیدی را که تاثیر دیدگاه های ادوارد سعید است دنبال می کنم. سال ها پیش کتابی با نام پارالل اند پارادوکس(همگون و ناهمگون) که گفت و شنیدی میان برن بورن و ادورارد سعید است را می خوانم. تلاش ادوارد سعید در این گفت و گو این است که ما به دنبال یک مرز نامحدود باشیم و یک جغرافیای شاخص را پیگیری نکنیم. در ادامه این گفت و گو که میان برن بورن و ادوارد سعید اتفاق می افتد ارکستری به نام دیوار شرق و غرب گرد هم می آید که در این ارکستر نوازندگانی از اورشلیم، فلسطین، لبنان، مصر و کشورهای مستقل دیگر دور هم جمع می شوند. نتیجه این ارکستر آن است که مرزی بین تفکر انسانی و هویت انسانی وجود ندارد. در حقیقت آنچه ما در جهان معاصر پیگیری می¬کنیم تفکر مشترکی بین تمام انسان ها و هویتی است که همه ما باید آن را دنبال کنیم. من در آثار سال های اخیرم بیشتر به دنبال یک هویت انسانی است و در عین حال به عنوان یک ایرانی که در یک جغرافیای مستقل زندگی می کنم و تحت تایر این مجموعه و سنتش هستم به دنبال هویت ایرانی هم بوده ام یعنی به دنبال فرهنگ زیستی خودم هم بودم و تلاش کردم آثاری بسازم که هم بتوانم در عرصه بین المللی مطرح شود و هم سخنی از هویت زیسته خودش بگوید یعنی اثری که موسیقی دستگاهی و فولکور ما را در بر بگیرد و مانند آقار بلاگارتف و خاچاتوریان که توانستند مکتبی از موسیقی ارمنستان و رومانی را پدید بیاورند.»

او افزود: «بنابراین سعی کردم در پی این باشم که یک مکتب موسیقی ایرانی را پدید بیاورم. در حقیقت تلاش من در آثاری همچون گفت و شنید و دیگر کارهایم این است که درباره موسیقی ایرانی که گاهی به یک پتاکور و بنتاکور متمرکز است، از رویه متدوال در ساخت آثار این نوع موسیقی که بر اساس موسیقی هندی، ترکی و عربی دوری کنم و یک موسیقی واقعا ایرانی ارائه کنم. در گفت و شنید از یک سو با مسئله عاشقانه های نظامی (عشق های کهن) مطرح هستم که در آن فراغ مطرح است و از یک سوی دیگر با عشق های معاصر رو به رو هستم که در آن مسئله وصل مطرح می شود. بنابراین باید ترکیبی از این دو را در نظر می گرفتم و سنت و مدرنیته را در هم ادغام می کردم. با این توضیح آثاری که احتمالا امروز قطعاتی از آن را خواهید شنید نتیجه تفکراتی است که من در این نوع موسیقی داشته ام.»

غلامرضا رضایی یکی از خوانندگان آلبوم گفت و شنید هم در این آیین با اشاره شیوه آوازی موجود در آلبوم گفت و شنید توضیحاتی ارائه داد: «این آلبوم با دو خواننده اجرا شده است. با این توضیح، کنار هم قرار گرفتن دو خواننده ممکن است از نظر فیزیکی راحت باشد اما از نظر رعایت نسبت ها و ارتباطی که بین دو شیوه آوازی برقرار می شود کار آسانی نیست. زمانی که آقای سلطانی طرح استفاده از دو خواننده در این اثر را ارائه دادند با خودم بسیار اندیشه کردم که چگونه می شود دو خواننده در کنار هم زیست کنند و بتوانند با هم تعامل داشته باشند. تا اینکه به دوست عزیزم جناب آقای دکتر شفیعیون (با نام هنری ادیب) رسیدم. در این باره با هم گفت و گو کردیم. با این توضیح که من و ایشان دو شیوه متفاوت آوازی را داشتیم. شیوه آوازی من مکتب تهران بود و از شاگردان استاد شجریان بودم و آقای شفیعیون شیوه اصفهان را داشتند و از شاگردان آقای شفیعیون و استاد شجریان بودند. ما با هم تعامل کردیم و سعی کردیم این دو شیوه آوازی را به هم نزدیک کنیم. تفاوت شیوه آوازی دو خواننده ای که این اثر را اجرا کرده اند در متر آواز، تنوع ادوات آوازی، جملهربندی های تحریری، تلفیق شعر و موسیقی است. این دوستی باعث شد بتوانیم این تفاوت ها را به هم نزدیک کنیم. البته نه اینکه دو شیوه را شبیه هم کنیم. امروز هم اگر آلبوم را بشنوید در میریابید این دو شیوه اصلا شبیه هم نیست. حتی شیوه صدادهی ما دو نفر با هم متفاوت است اما این دوستی باعث شد در کنار هم تعاملی آوازی داشته باشیم که در گذشته مرسوم بوده اما سال هاست که دیگر اتفاق نیفتاده است. در برخی از کارها هم که می بینید دو خواننده با هم کار اجرا می کنند اولی آمده کار را خوانده و رفته و بعد دومی به تنهایی بخش دیگر را خوانده است و بعد این دو در میکس کنار هم قرار گرفته اند. اما ما دو نفر با هم در استودیو می خواندیم.»

او افزود: «ما در استودیو رو به روی هم نشستیم، صدابردار زحمت کش آقای حامی میکرفن ها را جلوی ما گذاشت و آوازها را خواندیم. پس از آن به کمک آقای سلطانی روی این آوازها چیدمان صورت گرفت و تبدیل به کاری شد که در این آلبوم ارائه شده است.»

در بخشی از این مراسم سعید ادیب که دیگر خواننده آلبوم گفت و شنید است گفت: «به آقای سلطانی گفتم می دانید چه کار بزرگی انجام داده ایم؟ بیایید روزی را به نام روز نظامی معرفی کنیم تا در تقویم باشد. از همانجا بود که دوستان محبت کردند و نامه ای نوشته ایم به مرکز پژوهش های مکتوب (نامه نگاری های مکرر و پیوسته) تا اینکه بعد از یک سال و نیم متوجه شدند روزی به نام روز نظامی باید در تقویم باشد و خداراشکر سال آینده ۲۱ بهمن ماه روزی به همین نام در تقویم خواهد بود. بر اساس این اسناد و مدارک بود که گفتم ما انتخاب شده ایم.»

دکتر محمد سریر هم درباره تحلیل موسیقایی این اثر توضیحاتی ارائه داد: «به نظر من این اثر یک محصول هنری تازه است. در این عرصه کارهای زیادی انجام شده اما من کاری به این شکل را تا امروز نشنیده بودم. هم از نظر کمپزیسیون هم به لحاظ ترکیب، هم از منظر آوازی و اینکه شعر چگونه بیان شود. در مورد قطعات آلبوم باید بگویم اجرا همراه با ارکستر کار سهل و ممتنعی است. چون باید وقت زیادی گذاشته شود و می شود آن را با چهار ساز اجرا کرد و چیزی هم روی آن خواند و سر و ته قضیه را هم آورد و چندان هم خود را مسئول نکرد. وقتی شما این کار را به یک ارکستر بزرگ ببرید، چشم ها می روند تا روی نقطه ای انگشت بگذارند و در حقیقت کار مسئولانه تر است. بنابراین کار به لحاظ کیفی خیلی ارزشمند است و از یک نگاه علمی برخوردار است. در بخش آوازی به خصوص این نوع در این اشعار که ویژگی ها و پیچیدگی های خاصی دارند می تواند یک دام باشد چراکه موسیقی باید نزدیک به آن دوره زمانی که می شود قرن هشتم باشد. نزدیک شدن به آواز آن دوره کار بسیار سختی است. با این توضیح موسیقی که برای این بخش انتخاب شد تمهید خوبی بود.»

در ادامه نوبت به دکتر علی اصغر دادبه رسید تا از نظامی و اهمیتش در عرصه ادب و فرهنگ ایران بزرگ بگوید. او گفت: «اجازه دهید با همان دو بیت نظامی که اساس و اصل حرف هایی است که می زنیم و خواهیم زد سخن را آغاز کنم: «همه عالم تن است و ایران دل/ نیست گوینده زین قیاس خجل/ چون که ایران دل زمین باشد/ دل ز تن به بود یقین باشد»خوشحالم که آقای سلطانی حرف هایی در حوزه خودشان زدند که حرف دل هر ایرانی بود. اگر ایران معنا نداشته باشد هیچ چیز معنا ندارد.»

او با اشاره به تاثیری که مشاهیری چون نظامی بر حکمت ملی ایران داشته اند افزود: «حکمت ملی ما، حکمتی که سهرودی شهید از آن سخن می گوید، حکمتی که با فردوسی در این سوی تاریخ ما آغاز می شود و با نظام استمرار پیدا می کند فقط در این زبان متجلی شده است و اگر بدون هر گونه تعصب دقت کنیم خواهیم دید که ابوسعید ابوالخیرها، عین القضات ها، احمد غزالی ها و تمام بزرگان ادب نظیر مولوی ها و حافظ ها در این زبان و در این ظرف آنچه را که باید بگویند گفته اند. وقتی نظامی بزرگ می گوید همه عالم تن است و ایران دل بیهوده سخن نمی گوید.»

لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر شناخته شده هم با اشاره به لزوم حمایت از آثار هنری توضیح داد: «همه ما باید این کار را بخریم. دوستان سی دی گفت و شنید را به من هدیه دادند. اما من یک کار می خرم و آلبومی که بازش کرده ام را دست دوم می فروشم. چاپ کتاب و تولید آلبوم موسیقی هر چه هست مثل بچه ای است که به دنیا می آید و واقعا کار فوق العاده ای است. تولدی است. نه فقط برای آن کسی که آن را به وجود آورده بلکه تولدی برای یک فرهنگ است. من به شما برای تولید این کار مهم تبریک می گویم. قطعاتی که شنیدم را خیلی ماهرانه ارکستراسیون کردید. قسمت ایرانی کار را با واریاسیون های زیادی همراه بود. خیلی زیبا و هیجان انگیز بود. امیدوارم روزی ما در ایران یک ارکستر در سطح جهانی داشته باشیم و بتوانیم چننین کارهایی را اجرا کنیم و مجبور نباشیم برای ضبط این آثار به کشورهای دیگر برویم. امیدوارم این کار در تالار وحدت اجرا شود و مردم آن را زنده گوش دهند. به خواننده های کار هم تبریک می گویم به این اثر را به صورت دوئت خواندند. دکلمه یارتا یاران برادر عزیزم که هم نقاش است هم نویسنده و هم بازیگر خیلی زیبا بود. من همیشه می گویم خدا همه زیبایی ها را بالای سر تو ریخته و آنها به تو رسیده اند. البته هر اثری در هر جای دنیا که ساخته می شود عده ای از آن خوششان می آید و عده ای نه. می گویند آنچه امروز دوست نداری ممکن است فردا عاشقش شوی و آنچه امروز عاشقش هستی را ممکن است فردا دوست نداشته باشی. آقای سلطانی شما آهنگساز ایرانی هستید که به فرهنگ ما خدمت کردید . امیدوارم بقیه هم این کار را بکنند. با وجود آنکه وزارت ارشاد به هنرمندان کمک نمی کند کار بسازند و در سطح جهانی آن کارها را ارائه دهند لااقل خودمان برای مملکت خودمان این فداکاری را انجام دهیم.»

در آیین رونمایی از آلبوم گفت و شنید علاوه بر پیمان سلطانی (آهنگساز)، غلامرضا رضایی (خواننده)، سعید ادیب (خواننده) و یارتا یاران (خوانش اشعار) چهره های ادبی و هنری نظیر دکتر محمد سریر، دکتر علی اصغر دادبه، دکتر عابدی، استاد علی اکبر شکارچی، لوریس چکناواریان، دکتر شفیعی، خانم حاجی زاده، پوریا اخواص و امیر اثنی عشری حضور داشتند.

گفت و شنید از سوی انتشارات جامه دران منتشر شده و کمیته ملی ایکوم ایران این آلبوم را مورد حمایت معنوی قرار داده است.

در ادامه می توانید گزارش تصویری این مراسم را دنبال کنید. (برای بزرگنمایی تصاویر، بروی هر یک از عکسها کلیک کنید.)