«او آخرین نسل از غول‌های موسیقی بود» این جمله را شهرام ناظری درباره‌اش گفت، درباره‌ی شهنواز تار ایران که سه سال است صدای تارش درنمی‌آید.
سه سال پیش در چنین روزی، یعنی ۲۷ خردادماه سال ۱۳۹۲ جلیل شهناز از دنیا رفت و پس از آن، هر وقت نوای تارش را از این طرف و آن طرف می‌شنویم، قلب‌مان پر از اندوه و دهان‌مان پر از آه حسرت می‌شود.
شهناز متولد سال ۱۳۰۰ بود و نوازندگی در رادیو اصفهان را از سال ۱۳۲۸ آغاز کرد. در سال ۱۳۳۶ به دعوت سازمان رادیو به تهران آمد و در برنامه‌های گوناگونی مانند «گل‌ها»، ارکستر حسین یاحقی و … به‌عنوان تک‌نواز و هم‌نواز به فعالیت پرداخت.
او با بزرگان موسیقی که همشهری‌هایش هم بودند، مثل حسن کسایی، تاج اصفهانی و … حشر و نشر داشت. در دهه‌‌ی ۶۰ گروه «اساتید موسیقی ایران» را تشکیل داد. فرامرز پایور (سنتور)، علی‌اصغر بهاری (کمانچه)، محمد اسماعیلی (تنبک) و محمد موسوی (نی) در این گروه ساز می‌زدند.
گروه اساتید، یکی از گروه‌های مهم و تأثیرگذار موسیقی ایرانی بود که آلبوم‌هایی را هم با همکاری محمدرضا شجریان منتشر کرد. شجریان حتی در سال ۱۳۸۷ نام گروه موسیقی را که با آن کار می‌کرد، به احترام این هنرمند «شهناز» گذاشت.
او درباره‌ی جلیل شهناز گفته است: «ساز شهناز در من زندگی می‌کند و من با ساز شهناز زندگی می‌کنم. من تنها خواننده‌ای هستم که خودم را شاگرد جلیل شهناز می‌دانم. ساز این نوازنده‌ی بی‌بدیل، یک ساز آوازی است. برخلاف دیگر نوازنده‌ها که ۸۰ درصد سازی می‌زنند و فقط ۲۰ درصد آوازی. او در گیرودار ردیف و تقلید از دیگران نماند و مانند آبشاری خروشان در جریان است.»
حسن کسایی – نوازنده نی – نیز درباره‌ی شهناز معتقد بود: «شناخت موسیقی کار هرکسی نیست. همه موسیقی را گوش می‌دهند و دوست می‌دارند اما کسی که سره را از ناسره تشخیص بدهد و بتواند درک مقاماتی را که استاد شهناز نواخته‌اند داشته باشد بسیار نادر است. همه ساز می‌زنند و همه خوب ساز می‌زنند ولی قدرت نوازندگی و محفوظات و لحظات موسیقی که آقای شهناز می‌دانند و اجرا کرده‌اند، چیزی که در دست همگان باشد نیست. یعنی ردیف موسیقی ایرانی نیست. قدرت آقای شهناز در جواب دادن و دونوازی خارق العاده‌است. من ۶۰ سال با ایشان همنوازی کرده‌ام و ساز بنده با ساز شهناز گره خورده است.»
شهناز در زمان حیاتش، آثار زیادی را منتشر کرد که «دفتر تار»، «زبان تار»، «صد سال تار»، «شور شهناز» و «آواز شهناز» از این جمله هستند.
این نوازنده‌ی تار در طول زندگی هنری‌اش با هنرمندانی مانند فرامرز پایور، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، منصور صارمی، رضا ورزنده، امیرناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسایی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه‌امیری و محمدرضا شجریان همکاری کردو در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان چهره‌ی ماندگار موسیقی معرفی شد.
جلیل شهناز ۲۷ خردادماه ۱۳۹۲ پس از تحمل یک دوره بیماری، از دنیا رفت.
مراسم تشییع پیکر او با حضور پرشور مخاطبانش همراه شد. حسین علیزاده – نوازنده تار و سه‌تار – در مراسم تشییع پیکر او که از مقابل تالار وحدت انجام شد، گفت: «جاودانگی شهناز را یادآور شویم. شهناز کسی نیست که از بین ما برود. در کشور عزیز ما کسانی هستند که با استاد شهناز خاطره دارند و زندگی‌شان با او گره خورده است. شهناز از با ارزش‌ترین هنرمندان میان ما بود و الهام‌بخش زندگی محسوب می‌شد.»
رامیز قلی‌اف – تارنواز مطرح جمهوری آذربایجان – نیز برای درگذشت استاد جلیل شهناز اظهار تأسف کرد و برای او پیام تسلیت نوشت.
در ادامه می‌توانید قطعه‌ای از استاد جلیل شهناز را بشنوید:
دیدگاهتان را بنویسید