حسین دهلوی

مریم میری: در بحبوحه خبرهای ناگوار این روزها از بیماری اهالی هنر، چهره‌های بسیاری هم در سایه فراموشی قرار گرفته‌اند و هوادارانشان از شنیدن اخباری درباره وضعیت روحی و جسمی آنها محرومند؛ نمونه‌های بسیاری در حوزه‌های تئاتر و موسیقی و سینما از فراموش‌شده‌ها وجود دارد که بی‌شک، حسین دهلوی یکی از آنهاست؛ موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز و پایه‌گذار ارکستر ایرانی که در ۹۵ سالگی با کمترین حمایت‌های ارگانی و مسئولانه و تنها با عزم راسخ خانواده‌اش در گوشه‌ای از تهران بزرگ روزگار می‌گذراند.

روزهای بستری
سوسن اصلانی، همسر استاد حسین دهلوی می‌گوید: «پس از آنکه حدود ۱۲ سال پیش همسرم دچار سکته مغزی شد، به‌مرور حافظه خود را از دست داد اما برایم عجیب اینجاست که چرا رسانه‌ها و مسئولان نیز هم‌زمان دچار فراموشی شدند و چنین شخصیت برجسته‌ای را در دنیای موسیقی به فراموشی سپرده و خانواده‌اش را با مشکلات مختلف تنها گذاشتند؟» اصلانی با اشاره به اینکه در این ۱۲ سال وضعیت جسمی استاد کم‌کم رو به وخامت گذاشته، خبر داد که اکنون حسین دهلوی زیر نظر خانواده در یک مرکز خصوصی سالمندان نگهداری می‌شود: «پس از آن سکته و ازبین‌رفتن حافظه ایشان، دیگر امکان رسیدگی به او در خانه و به‌صورت تنهایی ممکن نبود و به همین خاطر برای حفظ سلامت جسمی ایشان ناچار شدیم استاد را در یک مرکز خصوصی که در نزدیکی منزل قرار دارد، برای پرستاری بیشتر بستری کنیم».

سرنوشت غم‌انگیز سالمندان فراموش‌شده
این سرنوشت غم‌انگیز، تنها به دهلوی تعلق ندارد، تاریخ معاصر لااقل در همین سه، چهار دهه اخیر پر است از هنرمندان برجسته‌ای که روزگار سالمندی خود را با نگرانی از وضعیت معاش، نگهداری و پرستاری آلام روحی و جسمی سپری کرده‌اند. اما رخ‌دادن چنین تقدیری برای مردی که در کارنامه نزدیک به یک‌قرنی زندگی خود قله‌های حوزه موسیقی را درنوردیده، غم‌انگیز و جبران‌ناپذیر به نظر می‌آید. دهلوی پایه‌گذار ارکستر ایرانی و ارکستر مضرابی است؛ مردی که موسیقی را از علی‌اکبر شهنازی و ابوالحسن صبا فراگرفته و شاگردان فراوانی را به جامعه موسیقی ایران معرفی کرده است. از سوی دیگر، دوستان و هم‌دوره‌ای‌های دهلوی هم یا دیگر زنده نیستند یا در خارج از کشور زندگی می‌کنند و آن‌طور که همسرش به «شرق» می‌گوید، خاطره فرامرز پایور، علی تجویدی، محمود کریمی و همایون خرم که دیگر اکنون در قید حیات نیستند، فراموش‌نشدنی است. «یک‌سال است که کسی از همسرم سراغی نگرفته، نه تماسی و نه دیداری. شاید به خاطر عدم اطلاع، دوستداران ایشان ندانند که وضعیت امروزش چگونه است اما سؤالی که مطرح است این است که چرا نه خانه موسیقی، نه بنیاد رودکی و نه حتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیگیر احوال ایشان نیستند».

به گفته اصلانی، در این مدت، تنها مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت همیار خانواده درخصوص مرکز نگهداری دهلوی بوده و البته معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد که مساعدت‌هایی از طریق همین مؤسسه داشته‌اند. اما این کجا و عیادت از یک استاد پیش‌کسوت بیمار کجا؟

کمبود حمایت‌ها مربوط به امروز نیست
اصلانی که خود نوازنده، مدرس و آهنگ‌ساز است، از بی‌توجهی‌ها گله دارد و این را می‌شود در صدایش پای تلفن فهمید؛ او خود و همسرش را بی‌حامی می‌داند: «چه زمانی که دهلوی می‌توانست آهنگ بسازد و بنوازد و ارکستر مضرابی را که متشکل از ۷۲ ساز مضرابی بود و ارکستری صددرصد ایرانی را پایه‌گذاری کرد و می‌خواست آن را به جهانیان معرفی کند و چه اکنون که در بی‌خبری روزگار می‌گذراند ما از حمایتی برخوردار نبوده‌ایم و اکنون هم باید به‌تنهایی بار مسئولیت‌های استاد را بر دوش بکشیم» و «همچون کسانی که تشنه محبت هستند، من هم تشنه حمایت هستم».

فرزند دهلوی راه پدر را ادامه می‌دهد
اصلانی در ادامه صحبت‌هایش یادی می‌کند از اپرای مانا و مانی که در سال ۱۳۷۹ به مناسبت روز جهانی کودک و به سفارش یونسکو توسط استاد دهلوی ساخته شد: «این کار ظرف مدت دوسال و با هزینه بسیار زیاد توسط همسرم آماده شد اما به‌خاطر محدودیت در استفاده از صدای خواننده زن، هیچ‌گاه فرصت اجرای آن فراهم نشد و در نهایت بعدها بخش ‌سازی آن به‌طور مختصر توسط علی رهبری در اسلواکی روی صحنه رفت». او چنین اتفاقاتی را برای هنرمندی چون دهلوی، تلخ‌کامی‌های بزرگی می‌داند که باعث شده رمق و انگیزه ساخت و اجرای آهنگ‌های تازه از میان برود. او اما امیدواری‌هایی هم دارد؛ امیدوار است که قطعاتی که همسرش نتوانسته به علت بیماری آنها را اجرا کند به‌زودی توسط فرزندش، هومن دهلوی -که او نیز پیرو راه پدر و مادر در دنیای موسیقی است- منتشر شوند، شاید نسل‌های بعد تنها از این راه نام دهلوی را در خاطر ثبت و ضبط کنند.

***

تکمیلی:

همسر استاد حسین دهلوی آهنگساز و هنرمند پیشکسوت موسیقی کشورمان با تکذیب اخباری مبنی بر حضور همسرش در آسایشگاه سالمندان اعلام کرد با همه توان از همسرش مراقبت می‌کند.

سوسن اصلانی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تکذیب خبر حضور استاد حسین دهلوی در آسایشگاه سالمندان بیان کرد: متاسفانه چندی قبل یکی از خبرنگاران با بنده تماس گرفت و پیرامون وضعیت جسمانی همسرم سوالاتی را مطرح کرد که بنده بنا وظیفه همیشگی ام و لطفی که خبرنگاران رسانه ها به من دارند درباره اوضاع جسمانی همسرم صحبت کردم، اما ناراحت کننده ترین بخش این مصاحبه مربوط به نحوه انتشار این خبر است که امروز متوجه شدم از قول من نوشته شده همسرم در آسایشگاه سالمندان بستری شده است که این خبر را بنده از همین جا تکذیب می کنم و اعلام می کنم همسرم به هیچ عنوان در آسایشگاه سالمندان نیست.

وی ادامه داد: بسیاری از طرفداران و علاقه مندان به استاد حسین دهلوی می دانند که این هنرمند طی سال های اخیر بعد از عارضه مغزی که برایش پیش آمد حافظه خود را از دست داد و از همان روز تا به حال با تمامی توانی که داشتیم از وی در خانه مراقبت کردیم. البته در برخی از مواقع که حال جسمانی وی در وضعیت نامطلوبی قرار می گیرد و ما در خانه توانایی رسیدگی به وی را نداریم او را به یک مرکز ویژه درمانی منتقل می کنیم و بعد از یک یا دو روزی که مراقبت های درمانی صورت می گیرد مجددا وی را به خانه می آوریم. بنابراین این موضوع اصلا صحت ندارد که او به طور کامل در آسایشگاه سالمندان حضور دارد. حتی دوستان در موسسه هنرمندان پیشکسوت هم در جریان روند درمان استاد دهلوی هستند.

این نوازنده و آهنگساز پیشکسوت با ابراز امیدواری از اینکه در انتشار خبرها حساسیت‌های بیشتری در نظر گرفته شود، عنوان کرد: البته دوستان اشتباه دیگری هم کرده و سن همسرم را ۹۵ سال عنوان کرده اند که باید بگویم استاد حسین دهلوی ۸۸ سال دارند و اگر لازم باشد قول می دهم مدارک شناسنامه ای مربوط به سن این هنرمند را در وقت مقتضی رسانه ای کنم. من همچنان از دوستان رسانه ای می خواهم در انتشار چنین اخباری دفت بیشتری کنند تا این چنین ما را ناراحت و دل شکسته نکنند. بنده سال هاست در مقام همسر حسین دهلوی تا آنجا که در توان داشتم برای مراقبت از وی کوتاهی نکردم و این بسیار دردآور است که اذهان عمومی با انتشار چنین اخبار با چنین تیتری نوک پیکان انتقاد خود را به سمت من و خانواده ببرند. مطمئن باشید تا زمانی که بنده در این دنیا هستم از هیچ کوششی برای حفظ نام همسرم کوتاهی نمی کنم.

اصلانی در بخش دیگری از صحبت های خود تصریح کرد: متاسفانه در برخی از گفتگوهایی که به نقل من منتشر شده این طور عنوان شده که گویی بنده از نهادهایی چون خانه موسیقی و دیگر مجموعه ها طلبکار هستم؛ موضوعی که اصلا واقعیت ندارد و ممکن است باعث سوءتفاهم هایی شود. من از هیچ کس طلبکار نیستم و هیچ توقعی هم از کسی ندارم واتفاقا از تمام دوستانی که طی روزهای اخیر مستقیم و غیرمستقیم جویای حال همسرم بودند صمیمانه قدردانی می کنم.

وی در پایان گفت: یکی دیگر از مواردی که به اشتباه از من منتشر شده مربوط به اپرای «مانی و مانا» از نوشته های چند دهه قبل استاد دهلوی است که طی سال های اخیر فرصتی برای اجرا پیدا نکرد که آقای نظر با گروه «پارس» چندی پیش قطعاتی از این اپرا را به صورت مختصر اجرا کرد، اما آنچه برای ما اهمیت داشت این بود که آقای علی رهبری چندی پیش در اسلواکی این اثر را ضبط کرده بود. اتفاقی که برای ما هم ارزشمند بود اما همین مطلب در برخی از رسانه ها طوری منعکس شدکه موجب سوءتفاهم های فراوانی شد.