در آخرین روزهای سال گذشته، سرانجام بعد از سه سال، ارکستر سمفونیک تهران راه‌اندازی شد، برخی ابهامات البته که همچنان پابرجاست؛ اما لابد باید منتظر ماند و دید این ابهامات برطرف خواهد شد یا خیر؛ اما نکته‌ی مهم در این میان، این است که ارکستر سمفونیک تهران بعد از سال‌ها تعطیلی کنسرت داد و کنسرتِ پرقدرتی هم ارایه داد؛ جز این هم البته انتظاری نبود. «علی رهبری» – رهبرِ بین‌المللی ارکستر- با وجود آنکه مدت کوتاهی از انتخابش به عنوانِ رهبر گذشت، طی تمرینانی فشرده و استفاده از تعدادی از نوازندگانِ نامدار، چه آنهایی که پیش از این در ارکستر حضور داشتند و چه نه؛ توانست ارکستر را به درجه‌ای برساند که یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین سمفونی‌های دنیا را به خوبی اجرا کند. اینجا اما ایران است؛ برای همین هم همیشه اتفاقات عجیب و غریبی در راه است؛ حتی آن زمان که یکی از مهم‌ترین رهبران ارکستر خاورمیانه می‌آید و رهبری ارکستری را در دست می‌گیرد که نوازندگانش سال‌هاست قطعه‌ای در این حد و اندازه را ننواخته‌اند. ابتدا ماجرا به تحصن تعدادی از نوازندگان رسید و بعد از آن هم اظهارِ نظرهای تعدادی دیگر از آنها درباره‌ی رهبرشان. همین ماجرا، بار دیگر این نگرانی را ایجاد کرد تا وضعیت متزلزل ارکستر، حتی بعد از احیای دوباره، دچار مشکلاتی شود. به همین بهانه با علی رهبری به گفت‌وگو نشسته‌ایم که این روزها کنارِ خانواده‌اش در خارج از ایران است و برای روزهای پایانی نوروز به تهران خواهد آمد:

آقای رهبری، احتمالا از حاشیه‌هایی که این روزها ارکستر بعد از اجرای سمفونی نهم با آن روبه رو شده است، با خبر هستید و این در حالی است که شما در مصاحبه‌ی مطبوعاتی‌اتان به این مساله اشاره داشتید که آنچه ما در این ارکستر دیدیم، شکل نهایی آن نیست و نوازندگان، تغییراتی خواهند کرد. حالا با وضعیت به وجود آمده، ارکستر به چه صورتی درخواهد آمد؟

ببینید کنسرتی که ما برگزار کردیم شرایط ویژه‌ای داشت، یعنی قرار شد تا کنسرتی با استفاده از تمام نوازندگانی که پیش از این آزمون داده بودند یا نداده بودند و همچنین نوازندگانی که تا پیش از این فعالیتی در ارکستر سمفونیک تهران نداشتند، به اجرای برنامه بپردازیم. در واقع می‌خواستیم از تمام امکاناتی که وجود دارد، بهره بگیریم تا ارکستر سامانی ابتدایی پیدا کرده و سمفونی نهم بتهوون نواخته شود. با همه‌ی اینها من بر این اعتقاد هستم که پتانسیل نوازندگانی که در تهران وجود دارند، بسیار بیش از اینی است که ما از آن استفاده کردیم.

بنابراین، این امکان وجود دارد که از چهره‌های دیگری نیز در کنسرت‌های بعدی استفاده شود.

حتما همین‌طور است. من حتی برنامه‌هایی برای استفاده از نوازندگانِ ایرانی‌ای که هم‌اکنون در خارج از کشور هستند، دارم. هدف نهاییِ من این است که ارکستری در سطحی بسیار بالا، تشکیل دهم؛ البته نمی‌توانم این ادعا را بکنم که نوازندگانِ ما در حد و اندازه‌ی نوازندگان مثلا ارکستری مثل برلین ظاهر خواهند شد؛ اما از نهایت ظرفیتِ نوازندگان ایرانی بهره خواهم برد. البته در این میان باید این نکته را هم اضافه کنم که به طور حتم ما نوازندگانی خواهیم داشت که اگرچه چهره‌هایی شناخته شده برای مردم نیستند؛ اما قابلیت‌های بسیار زیادی خواهند شد؛‌ منظورم جوانانی هستند که به طور قطع باید از آنان بهره برد.

این اتفاقات چه زمانی رخ خواهد داد؟

ما در حال حاضر یک قرارداد ۶ ماهه با نوازندگان بسته‌ایم و از اول مهرماه، ارکستر شکل جدید خودش را پیدا خواهد کرد و از اول مهر ماه، قراردادهایی یک‌ساله با ارکستر منعقد خواهیم کرد و این روند همچنان ادامه خواهد داشت.

۶ماه زمان زیادی است و این در حالی است که تعدادی از نوازندگان اعتراضاتی دارند.

اینها مسایل فرعی و گاه اظهارنظرهایِ احساسی است که معمولا از طرف کسانی اظهار می‌شود که احساس خطر می‌کنند. قطعا تعدادی از نوازندگان ممکن است مشکلاتی داشته باشند؛ اما مهم این است که قسمت مهمی از ارکستر راضی هستند. علاوه بر آن فراموش نکنید که من در ۴۰ سال اخیر، رهبری بیش از ۱۲۰ ارکستر را برعهده داشته‌ام و کم‌وبیش این بیماری را می‌شناسم. همیشه کسانی که خودشان احساس خطر می‌کنند یا نمی‌توانند با برخی مسایل کنار بیایند، تلاش می‌کنند تا مشکل خودشان را مشکل همه نشان دهند.

در این میان مشکل نوازندگان سازهای بادی چه خواهد شد؟ به نظر می‌رسد در کنسرتِ اخیر آنها نتوانستند همپای دیگر نوازندگان ظاهر شوند.

بله، البته تعدادی از نوازندگانِ بادی بسیار خوب بودند، به هر حال این مشکل باید برطرف شود که من سعی خودم را در این باره خواهم کرد. ممکن هم هست به تمهیداتِ دیگری فکر کنم؛ مثلا اینکه شاید لازم باشد تا معلمی از خارج از ایران آورده شود و این مشکل هم تا مهر ماه برطرف شود. البته من برای این ۶ ماه هم برنامه‌هایی دارم که بلافاصله بعد از اتمام تعطیلاتِ نوروز به رسانه‌ها اعلام خواهم کرد.

مساله‌ای که ارکستر سمفونیک در تمامِ سال‌های گذشته با آن روبه‌رو بود؛ استفاده از نوازندگانی بود که شاید خیلی هم انگیزه‌ای برای حضور در این ارکستر نداشتند و البته با توجه به امکاناتی که ارکستر در اختیارشان می‌گذاشت؛ نمی‌شد انتظار چندانی هم از آنها داشت. شما برای این مساله چه می‌کنید؟‌

به نظرم می‌رسد که باید به تمامِ نوازندگان شانس داد. ارکستر سمفونیک جایگاهی نیست که رهبر چشم و گوشش را ببندند؛ خب ممکن است این مساله در ایران برای برخی‌ها دشوار باشد؛ اما مهم نیست؛ هدف ما این است که درجه‌ی یک کار کنیم و من اطمینان دارم که این اتفاق رخ خواهد داد. ضمن اینکه پشتِ این حواشی که این روزها به وجود آمد، داستان‌هایی وجود دارد که جالب است؛ مثلا امضای کسانی پای نامه‌ای دیده می‌شود که روحشان هم از آن خبر ندارد؛ با همه‌ی اینها، مسایلی از این دست چیزی نیست که من ذهن خودم را درگیر آن کنم. فکر می‌کنم یک مقدار دور از شانِ ارکستر است. ارکستر سمفونیک مثل یک تیم فوتبال است؛ گاهی برخی بازیکنان مدام دلشان می‌خواهد به داور اعتراض کنند، حتی زمانی که خطاهای درست آنها را می‌گیرد. به هر حال در شرایط جدید ممکن است به عده‌ای سخت بگذرد؛ اما جای نگرانی نیست.

هست آقای رهبری؛ چون به هر حال ممکن است ادامه‌ی این شرایط منجر به خلل‌هایی در فعالیت شما یا ارکستر شود.

من جلوی مردم قول دادم که اگر اذیت هم بکنند، نخواهم رفت و روی قولم پابرجا هستم؛ بنابراین به آسانی میدان را خالی نخواهم کرد، ضمن اینکه اگر در دوره‌ی قبل هم مسوؤلانی مانند کسانی که حالا سرکار هستند، وجود داشتند؛ هرگز ایران را ترک نمی‌کردم. من با عشق و با انگیزه‌های بالا رهبری ارکستر سمفونیک تهران را برعهده گرفته‌ام و خیلی از کارهایم را متوقف کرده‌ام؛ پس مطمئن باشید میدان را خالی نخواهم کرد.