موسیقی ایرانیان – مینا عبدی: آواز ایرانی با وجود تمام ظرفیت‌های خود در حاشیه قرار گرفته و موسیقی عامیانه به عنصر غالب بر ذائقه شنیداری مردم بدل شده است. محمد معتمدی یکی از خوانندگان آواز اصیل ایرانی درباره علت این موضوع با ما به گفت‌و‌گو نشسته است. وی دانش آموخته موسیقی در دانشگاه صدا و سیماست؛ هنرمندی که نخست به صورت خودآموخته آواز را آغاز کرده و از شیوه استادان بنامی چون تاج اصفهانی و ادیب خوانساری بهره برده‌است. او تا کنون در جشنواره‌های گوناگون کشورهای مختلف دنیا به اجرای آواز ایرانی پرداخته است. معتمدی در روزهای نخست سال‌جاری موفق به دریافت جایزه سال رادیو فرانسه برای آواز ایرانی شد و ماه گذشته همزمان با بزرگداشت سعدی ارکستر ملی ایران به رهبری همایون رحیمیان شاهد آواز محمد معتمدی بود.
علت رکود موسیقی ایرانی و کاهش رونق آن در روزگار فعلی را در چه می‌دانید؟
موسیقی را شاید بتوان به دو بخش عمده تقسیم کرد یکی گونه عامیانه یا همان«popular» که از سطح متوسطی برخوردار است و مخاطب آن عامه مردم‌اند. این گونه موسیقی به سبب حجم مخاطبان قادر است روی پای خود بایستد. اما موسیقی‌های سنتی و کلاسیک چنین خصلتی ندارند و به سبب داشتن مخاطبان محدودتر، حمایت از آن‌ها وظیفه انکارناشدنی دولت‌هاست، آن‌چه امروز نادیده گرفته می‌شود. در حالی که موسیقی در بطن فرهنگ یک ملت جای دارد. موسیقی در ضمیر ناخودآگاه جامعه نفوذ می‌کند. مردم شبیه گونه موسیقایی هستند که آن را می‌شنوند. باید بپذیریم، متولیان فرهنگی آن‌گونه که شایسته است؛ از موسیقی حمایت نکرده اند، حتی سازمان‌های فرهنگی مرتبط در حوزه موسیقی همواره نقش نظارت و ممیزی داشته‌اند.
اما می‌توان گفت آثار سنتی نیز به قوام گذشته نیست. بسیاری بر این عقیده‌اند موسیقی امروز از قابلیت‌های موسیقی اصیل ایرانی فاصله گرفته و به همین سبب است که هم‌چون گونه‌های متقدم‌تر ماندگار نیست.
در این سال‌ها به سبب عدم حمایت متولیان از اهالی موسیقی سنتی، بسیاری از آهنگسازان موسیقی ایرانی را به ذائقه عمومی نزدیک کردند تا حمایت مردم را کسب کنند. آن‌چه در سال‌های اخیر سبب افت کیفی موسیقی ایرانی شده و در نتیجه تصویری از موسیقی ایرانی ارائه می‌شود که نه موسیقی ایرانی است و نه پاپ. در واقع آثار معاصر به بهانه جاذبه‌های بصری و گروه‌های بزرگ و نوازنده‌های خوش چهره و مضامین عامه‌پسند به ذائقه عمومی نزدیک و نخستین عنصری که در این میان حذف شده یا کمتر مورد اقبال قرار می‌گیرد آواز است.
این به سبب دشواری آواز به نسبت سایر عناصر موسیقی سنتی نیست؟
البته آواز مقوله‌ای تخصصی و بسیار دشوار است. در طول تاریخ هرگز خوانندگان شاخص از انگشتان یک دست تجاوز نکرده‌اند، چراکه داشتن حنجره‌ای که متناسب با آواز باشد و نیز برخورداری از ذکاوت و شناخت از ادبیات و هوش موسیقایی کمتر در یک فرد جمع می‌شود. همیشه در طول تاریخ در بهترین شرایط نیز تعداد خوانندگان متعدد نبوده است و به سبب آن‌که ارائه آواز خوب مستلزم تلاش بسیار و نیازمند زمان طولانی است کمتر کسی آن‌را به عنوان حرفه خود انتخاب می‌کند. به باور من بخشی از تقصیر نیز بر عهده رسانه ملی است که آواز خوب را به جامعه ارائه نکرده است. به همین سبب آواز به حاشیه رانده شده است و حتی برخی از افرادی که امروز از سوی رسانه ملی به عنوان خوانندگان آواز ایرانی معرفی می‌شوند معمولاً آوازهای به یاد ماندنی ندارند و تنها به سبب تصنیف‌هایی که خوانده‌اند در ذهن مردم مانده‌اند در حالی که در قاموس موسیقی سنتی خواننده کسی است که آواز را درست بخواند، نه تصنیف را. شاید بیراهه نرفته‌ایم اگر ادعا کنیم در سال‌های اخیر در رسانه ملی آواز‌هایی به گوش رسیده که نماینده آواز ایرانی نیست و به واقع امروز آواز ایرانی دچار نوعی رکود است.
دیدگاهتان را بنویسید