«صدای ایرج در تاریخ آوازخوانی ما یک متر و معیار است و هر کس بخواهد در بالاترین حد حنجره صدایی را مثال بزند، می‌گوید صدا شبیه صدای ایرج است».
این جملات را زنده‌یاد محمدرضا شجریان در وصف ایرج خواجه‌امیری ملقب به «پهلوان آواز ایران» گفته است؛ در وصف استادی که صدایی خوش و رسا دارد.
امروز، ۱۱ دیماه سالروز تولد ۹۰ سالگی ایرج خواجه‌امیری است؛ نظامی بازنشسته‌ای که مردم ایران با صدایش خاطرات بسیاری دارند و آواز معروف او یعنی «من یه پرنده‌ام» را هنوز که هنوز زمزمه می‌کنند.
ایرج از تعزیه‌خوانی تا آموختن ردیف
حسین خواجه امیری در ۱۱ دیماه ۱۳۱۱ در روستای خالدآباد نطنز از توابع استان اصفهان در خانواده‌ای هنرمند به دنیا آمد. پدربزرگش ملامیرزا از خوانندگان بنام زمان ناصرالدین شاه بود و پدرش نعمت‌اللّه که از صدایی خوش و رسا برخوردار بود و ردیف می‌دانست، مدت‌ها او را تحت تعلیم خویش قرار داد. «ایرج» در همان زمان در مراسم تعزیه‌خوانی شرکت می‌کرد و نزد تعزیه‌خوانانی که ردیف و دستگاه می‌دانستند، آواز آموخت.
خواننده‌ای جوان که مورد تایید ابوالحسن‌خان صبا بود
وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی به تهران رفت و در یک مهمانی با حمید وفادار، برادر مجید وفادار آهنگساز بزرگ آشنا شد. وفادار که در آن مهمانی آواز اثرگذار ایرج را شنیده بود او را به ابوالحسن صبا معرفی کرد. ایرج در سال ۱۳۲۶ به مکتب ابوالحسن صبا راه یافت و دو سال پیاپی در حضور او دانسته‌های خویش را تکمیل کرد و به وسیله وی به ابراهیم منصوری که مسئولیت سرپرستی رادیو ایران را برعهده داشت، معرفی شد و چون مورد تأیید صبا بود از او آزمونی گرفته نشد.
از این تاریخ به بعد همکاری ایرج با ارکستر ابراهیم منصوری شروع شد و برنامه‌های متعددی را اجرا کرد. وی پس از مدتی در سال ۱۳۲۹ در دانشکده افسری ارتش پذیرفته شد و در آنجا نیز شب‌های جمعه از ساعت ۷:۳۰ تا ۸ در برنامه ارتش شرکت و با ارکستر محمدعلی بهارلو برنامه اجرا می‌کرد. در سال ۱۳۳۰ اکبر گلپایگانی و جمشید مشایخی که هر دو از نام‌آوران و بزرگان هنر ایران در زمینه موسیقی و سینما هستند نیز در دانشکده افسری پذیرفته شدند و از همان زمان، دوستی ایرج و گلپا شکل گرفت و این دوستی ادامه یافت.
چرا «ایرج» نام هنری حسین خواجه‌امیری شد؟
ایرج خواجه‌امیری که نام اصلی او «حسین» است در آن زمان به خاطر محدودیت‌های ارتش نمی‌توانست از اسم اصلی خود در اجرای برنامه‌های هنری موسیقی استفاده کند به همین دلیل نام مستعار «ایرج» که نام برادرش بود را برای خود برگزید و در این سال‌ها یعنی از ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۶ با ارکسترهای مختلف از جمله ارکسترهای ابراهیم منصوری، عبدالله جهان‌پناه، محمدعلی بهارلو، نصرالله زرین‌پنجه، مهدی خالدی، جواد لشکری، بزرگ لشکری و… برنامه اجرا کرد.
موفقیت‌های ایرج ادامه داشت تا اینکه بالأخره در سال ۱۳۳۶ به دعوت داوود پیرنیا (بنیان‌گذار برنامه گل‌ها) به این برنامه مشهور راه یافت و در نخستین همکاری خود با این برنامه برگ سبز ۴۳ را در مایه شور- ابوعطا و با همکاری علی تجویدی و فرهنگ شریف و امیر ناصر افتتاح خواند. از همان زمان همکاری وی با برنامه گل‌ها ادامه یافت.
ایرج در سال ۱۳۹۲ دو آهنگ جدید را با آهنگسازی عباس تجویدی، خواند که هنوز منتشر نشده‌است.
دیدگاهتان را بنویسید