به تازگی کتاب «نویز: اقتصاد سیاسی موسیقی» نوشته ژاک آتالی و ترجمه امیرحسین خلیلی با شمارگان ۵۵۰ نسخه، ۲۳۸ صفحه و بهای ۴۸ هزار تومان توسط انتشارات ناهید در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
ژاک آتالی (متولد ۱۹۴۳) نظریه پرداز فرانسوی، اقتصاددان، نویسنده و مشاور سیاسی است که از سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۱ مشاور رئیس جمهور وقت فرانسه یعنی فرانسوا میتران بود. او اولین رئیس بانک اروپایی بود و به سال ۱۹۹۷ پیشنهاد اصلاح سیستم درجات آموزش عالی در فرانسه را ارائه داد. برخی دیگر از کتاب‌های او همچون «گفتار و ابزار: روش شناسی تلفیقی علم اقتصاد»، «انسان خانه به دوش» و «هودیان جهان و پول: تاریخ اقتصادی قوم یهود» نیز به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
امیرحسین خلیلی مترجم کتاب «نویز: اقتصاد سیاسی موسیقی» درباره نگاه آتالی در تحلیل موسیقی به مهر گفت: ژاک آتالی سوسیال دموکرات است و کتاب «نویز» را به سال ۱۹۷۷ یعنی در اوج جنبش‌های پست مدرنیستی و فضایی که به جهت رواج تفکرات بارت در نقد ادبی و روانکاوی ژاک لکان و… پدیدار شده بود، انتشار داد. به همین دلیل طبیعی است که خوانش آتالی از اقتصاد سیاسی یک خوانش پسامدرنیستی باشد.
وی افزود: آتالی در کتاب «نویز» نیامده که با مفاهیم جامعه شناسی، فلسفی و یا تاریخی موسیقی را بازخوانی کند، بلکه برعکس او با بهره بردن از مفاهیم موسیقی به بررسی جامعه می‌پردازد. این معکوس کردن به زعم من کتاب را جذاب کرده است.
خلیلی در ادامه با اشاره به این نکته که یکی از مباحث مهم کتاب نسبت میان موسیقی و قدرت است، گفت: این بحث را آتالی با استادی هرچه تمامتر مطرح می‌کند. ببینید از زمان شکل گیری سرمایه داری اولیه و پدیدار شدن طبقه‌ای به نام بورژوا موسیقی هم دچار تحولاتی می‌شود. طبقه بورژوا سالن کنسرت را بوجود می‌آورد.
این مترجم ادامه داد: بورژوازی با دو دسته تسویه حساب می‌کند یکی با مردم عادی که موسیقی‌شان را به زعم خود خیابانی و نازل می‌دانست و دیگری هم دربار. و یکی هم با دربار. در حقیقت هدف بورژوازی این بود که موسیقی را برای خود و در فضای عمومی متعلق به خود یعنی در سالن کنسرت، داشته باشد. برداشت آتالی این است که این گونه موسیقی برای نخستین بار وارد مناسبات کالایی می‌شود.
خلیلی همچنین به مساله «حفظ وضع موجود» که شعار بورژوازی است اشاره کرد و گفت: رهبر ارکستر نقشی در ارکستر دارد و بورژوازی هم با رهبر ارکستر همذات پنداری دارد، به این دلیل که هر دو طالب وضع موجودند. هم بورژوازی می‌خواهد وضع موجود حفظ شود و بهم خوردن این وضعیت و حرکات اعتراضی کارگران برایش گران تمام می‌شود و هم رهبر ارکستر دلش می‌خواهد که ارکستر و نوازندگان منظم حرکت کنند و هیچ نویزی تولید نشود. به دلیل همین مباحث، آتالی ارکستر را بازنمایی جامعه دانسته که حفظ وضع موجود نخستین هدفش است.
وی در ادامه با اشاره به این نکته که آتالی از مفاهیم و واژگان مربوط به موسیقی به گونه‌ای ترجمان سیاسی داشته است، گفت: آتالی در کتاب به موسیقی اعتراضی هم پرداخته است. مثلاً در جایی از کتاب از جیم موریسون یاد می‌کند که به دلیل عورت نمایی برایش جریمه ثبت کردند. او بحث را به این سمت می‌برد که نه تنها موسیقی که حتی بدن‌ها نیز تحت انضباط و انقیاد قرار می‌گیرد. او بحث موسیقی اعتراضی را ذیل بحث درباره Free jazz یا «جز آزاد» پی می‌گیرد، یعنی همان جنبشی در موسیقی که سیاهپوستان در اواخر دهه ۵۰ و در دهه ۶۰ راه اندازی کردند. Free jazz برای آتالی موسیقی اعتراضی است.
خلیلی در پایان گفت: آتالی در این کتاب درباره موزیسین خاصی بحث نمی‌کند. مساله او این است که اقتصاد سیاسی چگونه به موسیقی می‌پردازد و چطور پول با موسیقی پیوند برقرار می‌کند و این پیوند چه نتایجی دربر داشته است.
دیدگاهتان را بنویسید