اقوام مختلف ایران بنا به شرایط اقلیمی و جغرافیایی و فرهنگ و منش مردم هر منطقه موسیقی مختص به خود را دارند. در این میان؛ ایل قشقایی موسیقی منحصر به فرد خود را دارد. این موسیقی برخلاف موسیقی سنتی ایران بر پایه ریدف نیست بلکه از طبیعت و سرنوشت قشقایی‌ها الهام می‌گیرد، گاهی محزون است، گاهی پرشور و گاه حماسی. این موسیقی به گروه‌هایی از قبیل موسیقی عاشیق‌ها، موسیقی چنگی‌ها و موسیقی ساربان‌ها (دارغاها) تقسیم می‌شود و زنان و مردان بسیاری از گذشته تاکنون برای بقا و استمرار و ارتقای آن کوشیده‌اند.

ساناز نامداری (نوازنده کمانچه و آهنگساز) یکی از هنرمندان ایل قشقایی است که نخستین گروه بانوان منطقه را با نام «یاغلیق» تاسیس کرده است. او به تازگی، فراخوانی را برای جذب مستعد ایل قشقایی منتشر کرده و در نظر دارد در میان نوازندگان و خوانندگان قوم خود مسابقه‌ای برگزار کند.

جزئیات این فراخوان که در حوزه موسیقی و آواز منتشر شده را توضیح می‌دهید؟

به طور کلی هیچ‌گاه مایل نبودم در کنسرت‌هایمان از خوانندگان آقا استفاده کنیم. البته از وجود استادان پیشکسوت همیشه بهره برده‌ایم. هرچند می‌توانیم از وجود بزرگان در اجراهای‌مان استفاده کنیم مثلا می‌توانیم از استاد کیهان کلهر بخواهیم در کنارمان باشند و سولونوازی کنند، اما از آنجا که گروه «یاغلیق» هنوز به صورت مستقل جایگاه خود را نیافته است، در این صورت نمی‌گویند کنسرت گروه «یاغلیق» بلکه می‌گویند کنسرت کیهان کلهر. درحالیکه ما گروهی واحد هستیم و تمام تلاش‌هایمان به صورت مستقل بوده است، لذا باید کاری کنیم تا «یاغلیق» به رسمیت شناخته شود که خدا را شکر این اتفاق تاحدودی افتاده است. پس به این نتیجه رسیدم که از وجود بانوان مستعد استفاده کنیم و همگی بخوانیم تا نیازی به خواننده مرد نداشته باشیم. انتشار فراخوانی که می‌گویید نیز در راستای همین اهداف است. پس از انتشار فراخوان چند نفر پیام دادند، اما خانواده‌هایشان به شدت با فعالیتشان در عرصه موسیقی مخالف بودند. البته من برای کشف استعدادها و صداهای خوب در میان عشایر بسیار جستجوگر بوده‌ام. عشایری که در چادر زندگی می‌کنند صداهای بسیار خوبی دارند که گاه باعث تعجب می‌شود. آن‌ها به دلیل زندگی در دشت و بیابان صداهایشان را رها می‌کنند و کسی هم نیست که مزاحمشان شود. حال اگر این استعدادها پا به عرصه فعالیت بگذارند موسیقی منطقه ما به جایگاهی که باید، می‌رسد. البته انتشار فراخوان دلیلی بر این نیست که من صلاحیت داوری بر کار شرکت‌کنندگان را دارم بلکه هدفم این است که چند بانوی خوش صدا را جذب گروه کنم.

در این‌صورت استعدادهای جدید در گروه چه جایگاهی خواهند داشت؟

ما دو گروه تشکیل داده‌ایم. اعضای گروه اول آن‌هایی هستند که پیشرفته و حرفه‌ای‌اند. گروه دوم نیز به افرادی اختصاص دارد که کارشان را تاحدودی بلدند اما در گروهی حضور نداشته‌اند یا گروه نوازی نکرده‌اند. افراد جدیدی که به ما می‌پیوندند، پنج، شش ماهی در گروه دوم خواهند بود و تمرین می‌کنند و اجراهای هنرجویی دارند تا پس از طی این روند به «یاغلیق» بپیوندند.

جایزه را هم از جیب خود می‌پردازید؟

بله، جوایز توسط خودم تامین می‌شود. تصمیم دارم ماهانه مبلغ پانصد هزار تومان را به این کار اختصاص دهم.

افراد چگونه انتخاب می‌شوند؟

فیلم اجراهای افراد متقاضی را در اینستاگرامم منتشر خواهم کرد اما صفحه‌ را قفل می‌کنم تا فقط فالورهای خودم امکان رای دادن داشته باشند و افراد دیگری از بیرون در رای‌گیری‌ها شرکت نکنند. به این ترتیب جلوی تقلب‌های احتمالی گرفته می‌شود. خوب طبیعی است که برخی افراد بلاگربازی درمی‌آورند و برای جذب فالور و بالا بردن صفحه‌شان کارهایی می‌کنند اما تلاش من این بوده از انجام چنین کارهایی بپرهیزم.

پس از انتشار فراخوان چه بازخوردهایی گرفتید؟

واکنش‌ها نسبت به این اتفاق مختلف است. مثلا پس از انتشار فراخوان فردی با فرستادن پیامی؛ توهین کرد و حرفش این بود که شما صلاحیت داوری ندارید و بدا به حال موسیقی ما! من می‌دانم چه کسانی چنین پیام‌هایی می‌فرستند، اینها برخی از دوستان هستند که صفحات مجازی جعلی دارند و با پیام‌های منفی اظهار لطف می‌کنند، که البته این اتفاقات انگیزه مرا برای ادامه فعالیت بیشتر می‌کند. آنها نمی‌دانند هدف من ترغیب بانوان عرصه موسیقی به فعالیت است. ما نوازندگان خانم بسیار داریم، اما آنقدر تحقیر شده‌اند که برای اجرا و نوازندگی در معرض عموم اعتماد به نفس لازم را ندارند؛ بس‌که دیگران در مقابل آنها مرتبا منم منم کرده‌اند. این رفتارهای غلط باید در جایی و مقطعی تغییر کند و چنین تابویی شکسته شود. من حاضرم برای پایان دادن به این رفتارها مورد توهین قرار گیرم، اما به هرقیمتی این راه را بازخواهم کرد.

گروه «یاغلیق» با وجود کرونا فعالیت‌ هم داشته است؟

طی چند هفته گذشته مشغول فعالیت و به سرانجام رساندن کارهای‌مان بودیم، اما متاسفانه دو نفر از اعضای گروه به بیماری کرونا مبتلا شدند و رویه‌ای که در پیش داشتیم به تعویق افتاد. ما برای جشنواره موسیقی اقوام در حال تولید مستندی بودیم. قرار بود برای ضبط بخش‌هایی از آن به شیراز بیایند که کرونا این سفر را به تعویق انداخت و در این فاصله دو نفر از بچه‌های گروه به کرونا مبتلا شدند.

گفته می‌شود جشنواره موسیقی فارس نیز فعلا لغو شده است.

بله همینطور است. ما نیز قرار بود در این جشنواره حضور یابیم که میسر نشد اما مبلغ ناچیزی را به دلیل لغو اجرایمان به ما دادند. تعداد اعضای گروه «یاغلیق» برای حضور در این رویداد ۹ نفر بود و از آن مبلغ پرداختی به هر نفر کمتر از صدهزارتومان رسیده است. به طور کلی توقع حمایت مالی نداریم و همان حمایت زبانی به ما انگیزه فعالیت می‌دهد. حال شما حساب کنید که در کنار این مسایل، برای موسیقی بانوان همواره مشکلاتی وجود دارد که همین‌ها هم کار را برای ما دشوار می‌کند. یکی‌اش همین‌که من و اعضای گروه «یاغلیق» پوشش محلی داریم و لباس‌های زنان قشقایی را می‌پوشیم. لباس زنان قشقایی بسیار پوشیده است. در بخشی از پوشش آنها؛ به جز دامن بلند و گشادی که به تن دارند، هفت دامن دیگر زیر آن قرار دارد. یادم هست در یکی از اجراها به زلف ما که نماد زنان قشقایی است، گیر دادند درحالیکه شاید به اندازه دو بند انگشت از موهای ما دیده شود. آن لچکی که به سر می‌کنیم با آن دستمالی که یاغلیق نام دارد و بسیار بزرگ است، پوشیده می‌شود. ما برای اینکه به مشکل برنخوریم همان مقدار زلف را هم با پارچه مشکلی کاور می‌کنیم. به هر روی برای زنان قشقایی، لباس‌ نماد است. در ارتباط با اساتیدمان هم گاه پیام‌هایی که از آنها به دستمان می‌رسد، نشان از کم لطفی اساتیدمان دارد درحالیکه این بزرگان همیشه برای ما مهم بوده‌اند و همیشه به آن‌ها احترام گذاشته‌ایم. قطعا نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقاتی می‌افتد، اما می‌دانم من روزی به آن جایگاهی که می‌خواهم، می‌رسم گرچه در این میان گاه موسیقی قشقایی را هم سرکوب کنند، مثلا بگویند شما دخترید و اگر از شما و اجراهایتان استقبال می‌کنند به دلیل لباس‌هایتان است. می‌دانم که واقعا اینطور نیست. اگر موضوع لباس و ظاهر مطرح بود برای جلب توجه بیشتر در پوشش‌مان تغییراتی می‌دادیم یا مثلا بزک می‌کردیم. در صورتیکه اعضای گروه با ظاهری ساده همیشه روی صحنه می‌روند. معتقدم ما به عنوان زنان قشقایی باید در عین سادگی، زیبا و نماد قوم خودمان باشیم که موسیقی قشقایی را زنده می‌کنیم. اگر قرار است جز این باشد بهتر است اصلا کنسرتی برگزار نکنیم. قصد و هدف ما فقط موسیقی است نه خودنمایی یا اصطلاحا «شوآف».

درحال حاضر آموزش هم می‌بینید؟

بله، من همچنان شاگرد هستم و تنها هدفم از انتشار فراخوان هم کمک به بانوان نوازنده و خواننده شهر و دیارم است. در حال حاضر به صورت آنلاین مشغول یادگیری موسیقی آذری هستم. استاد امامیار حسناف (موسیقی‌دان و نوازنده کمانچه اهل جمهوری آذربایجان) زمانی به من گفت اگر می‌خواهی با من همکاری کنی باید مدتی نزد آقای سعید میرزا زاده (نوازنده کمانچه و مدرس موسیقی) آموزش ببینی و پس از آن به صورت آنلاین با خودم کار خواهی کرد، من‌هم این دوره‌ها را سپری می‌کنم.

منبع: خبرگزاری ایلنا