نادر مشایخی
نادر مشایخی درباره وضعیت کنونی هنرمندان عرصه موسیقی کشور در مواجهه با مسائل پیش‌آمده به دلیل بیماری همه‌گیر کرونا گفت: در وضعیت کنونی نحوه ارتباط اجتماعی‌مان فرق کرده وگرنه خود ارتباط، کماکان به قوّت خودش باقی است.
به گزارش سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان» و به نقل از فرهنگستان هنر، نادر مشایخی پرداختن به وضعیت موسیقی، به‌خصوص در اوضاع کنونی را ضروری دانست و با اشاره به این نکته که چنین شرایطی هرگز در جهان وجود نداشته است، اظهار کرد: شاید در آینده، ما برای نسل‌های بعد بتوانیم بگوییم که ما هم گرفتار پاندمی شده‌ایم.
این هنرمند همچنین به جنبه‌های مثبتی که در شرایط کنونی به وجود آمده اشاره کرد: اتفاقاً این پاندمی در عین فاجعه‌بودنش، نکات مثبتی را هم در بر دارد؛ نکاتی چون وقت‌شناسی. هنرجویان با توجه به شرایط کنونی مجبورند وقت‌شناس باشند. به‌طور مثال، من کلاس آنلاین تدریسم را رأس ساعت ۴ عصر شروع می‌کنم و هنرجویان باید سر ساعت مقرر حاضر باشند، وگرنه از آن مبحث جا خواهند ماند و به کلاس آنلاین (مجازی) نخواهند رسید. علاوه بر آن، افراد یاد گرفته‌اند که وقتی به سلامت خود فکر کنند، در واقع به سلامت دیگران هم فکر می‌کنند.
این آهنگساز استفاده از فضاهای مجازی برای تغییر شیوه‌های آموزشی را امری لازم و ضروری دانست و گفت: با توجه به مسائل پیش‌آمده در دنیای کنونی، باید به روش‌های نوین رو آورد و چون امکانات و دسترسی‌های امروزی ما بیشتر در حوزه فضاهای مجازی است، ناخودآگاه ما به این سمت حرکت می‌کنیم. من هم در این وضعیت از همین روش بهره می‌برم و به‌صورت آنلاین تدریس می‌کنم و از طریق دنیای مجازی کلاس‌هایم را دایر می‌کنم.
او به چگونگی برگزاری کلاس‌های آموزشی خود در این فضا پرداخت و ادامه داد: برگزاری کلاسها با کیفیتی متفاوت که همه در خانه‌هایشان نشسته باشند، در نوع خود جدید است. آموزش از طریق پرسش‌ها، علاقه‌مندی‌ها و اینکه مخاطب چه چیزهایی را می‌تواند یاد بگیرد پیش می‌رود، البته رفته‌رفته چیزهایی جدید هم کشف می‌شود و مهم است بدانیم که نحوه ارتباط اجتماعی‌مان فرق کرده وگرنه خود ارتباط، کماکان به قوّت خودش باقی است.
این آهنگساز برجسته کشور درباره نحوه تدریس در آموزشگاه‌ها به‌خصوص در حال حاضر که همه کلاسها آنلاین برگزار می‌شود، توضیح داد: در بیست سال اخیر کتاب‌های خوبی تألیف و ترجمه شده است. کتاب‌هایی که در گذشته برای تکنیک‌های موسیقی ترجمه شده بودند، فاقد ارزش‌های موسیقایی بودند و چون امروزه تدریس موسیقی معمولاً بر پایه همان کتاب‌های پیشین است، وضعیت تدریس در ایران در حال حاضر، بدتر از هر زمانی است. اکنون اما امکانات به نحوی است که دیگر فرصتی برای تلف‌کردن وقت دانشجویان وجود ندارد؛ به‌طور مثال شما یک ساعت فرصت دارید که مبحثی را توضیح دهید و در این یک ساعت مجبور خواهید شد تا فقط چیزهای مهم را توضیح بدهید. خوشبختانه این جریان باعث می‌شود تا کمتر شاهد تدریس اشتباه باشیم. برای اینکه زمانی که ما داریم محدود است و ابزاری که در دست داریم ابزاری است که مدرک و سند به جا می‌گذارد و در نتیجه نمی‌شود بی‌اساس حرف زد.
ما راه دیگری جز امید نداریم. مسئله اصلی ما در حال حاضر این است. اینکه در خانه بنشینم و کاری نکنیم، شدنی نیست. به عقیده من بهترین کار در وضعیت فعلی این است که ابزارهای در دسترس را در نظر بگیریم و کار کنیم. این کار قطعاً به ما راهی نشان می‌دهد که امیدوارکننده است.
نادر مشایخی سپس به اجراهای آنلاین پرداخت و پخش آنلاین را در فضای مجازی نامناسب دانست و تصریح کرد: در حال حاضر اجرای زنده ممکن نیست، از طرفی هم اجرای کنسرت در دنیای مجازی، آن لطف و زیبایی و صدا را ندارد؛ به‌طور مثال شما با یک تلفن همراه نمی‌توانید سمفونی ۸ ماهلر را بشنوید. حدود ۲۰۰ـ۲۵۰ نفر نوازنده در حالت عادی برای اجرای این قطعه می‌نوازند. در زمان عادی من از شنیدن موسیقی با هدفون و یا تلفن همراه انتقاد می‌کردم و عقیده دارم که این موسیقی نیست؛ چون گوش ما حساس‌تر از هر نوع هدفون است. به‌علاوه در موسیقی علاوه بر گوش که ایفای نقش می‌کند، چشم و تمام اعضایی که دریافت‌کننده حسی‌اند و هرگونه داده‌ای را دریافت می‌کنند نیز، در درک موسیقایی ما تأثیر می‌گذارند.
این رهبر ارکستر این‌گونه ادامه داد: در وضعیت کنونی باید بهترین راه را برای انتقال عواطف موسیقایی از طریق این رسانه، یعنی فضای مجازی، پیدا کرد.
ایشان به بعضی از ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی نیز اشاره کرد و گفت: این جالب است که همزمان چند نوازنده در منزل خود قطعاتی را اجرا و با هم هماهنگ (سینک) کنند، اما این نمی‌تواند راه‌حلی مناسب باشد. باید از این ابزار (فضای مجازی) در خود روند و شکل (فرم) موسیقی استفاده شود؛ آن موقع است که این روش عمل می‌کند و تأثیر می‌گذارد.
او با آوردن مثالی در همین زمینه ادامه داد: میکروفن و اسپیکر از زمان ورودشان، به موسیقی آسیب زدند. اسپیکر یعنیloud speak و در واقع یعنی بلند صحبت‌کردن. مربوط به «گفتن» است و اصلاً با موسیقی سروکار ندارد. پخش‌کردن سه‌تار با آن صدای ظریفش به وسیله اسپیکر، یعنی تبدیل آن به صدایی دیگر. درست است که به دلیل اوضاع مالی، کنسرت‌رفتن برای هر کسی مقدور نبود و به این دلیل عده کمی می‌توانستند کنسرت بروند و از نزدیک و با صدای درست قطعات را بشنوند، بنابراین از طریق ایجاد میکروفن و اسپیکر این امکان را تقویت کردند، اما این بدان معنا نیست که دقیقاً همان صداها به‌طور طبیعی‌شان شنیده شود.
با ابزاری ادای ابزاری دیگر را درآوردن اشتباه است. باید خود ابزار را بررسی کنیم و ببینیم که چه توانایی‌هایی دارد و از توانایی‌های آن برای پیشبرد کار، استفاده شود.
این آهنگساز برجسته کشورمان در ادامه صحبت‌هایش گفت: به‌طور مثال بعضی از استادان که به‌زیبایی ساز می‌نوازند، به همین سادگی این ابزار را نپذیرفته‌اند. در اصل، میکروفن به آنها این امکان را داده است که امکاناتی را به ساز خود اضافه و تکنیک‌هایی را اجرا کنند که بدون میکروفن کسی صدایشان را نمی‌شنود. یعنی میکروفن را اصطلاحاً involve کرده و در دیدگاه هنری‌شان از آن استفاده می‌کنند و این بسیار عالی است.
او با مثالی دیگر برای استفاده از ابزارهای در دسترس عنوان کرد: در بعضی از شهرها که بدون نقشه فرش می‌بافند، وقتی اشتباهی صورت می‌گیرد آن را رفع نمی‌کنند بلکه تکرارش می‌کنند و این اشتباه تبدیل به جزئی از ساختار آن فرش می‌شود. در نهایت این فرش اثری منحصربه‌فرد می‌شود و این ساختاری که از یک اشتباه برخاسته، اتفاقاً فرش را تبدیل به شاهکار می‌کند.
این گونه برخوردکردن با ابزار در دسترس، باعث می‌شود که هنرمند بتواند پیامش را به بهترین نحو ارائه کند و انتقال بدهد.
مشایخی ادامه داد: الان باید با امکاناتی که این ابزار (فضای مجازی) در اختیارمان قرار می‌دهد کار کنیم. با توجه به وضعیت کنونی و احساس امنیتی که ماندن در خانه به ما می‌دهد و اینکه این ابزار مهیا، در اختیار و در دسترس است، می‌توانیم افکار را راحت‌تر انتقال بدهیم؛ افکاری که شاید دو ماه پیش اصلاً نداشته‌ایم.
این امری مهم و اساسی است. مهم‌ترین کاری که یک آهنگساز باید بکند این است که بداند چه ابزاری در دسترس دارد و این ابزار دارای چه توانایی‌ها و چه ضعف‌هایی‌اند؛ به‌طور مثال من الان نمی‌توانم ارکستری ۱۲۰نفره شکل دهم. باید فکر کنم که چه کاری می‌توانم بکنم؛ وقتی به این مسئله فکر کنم، یعنی راه درست را رفته‌ام.
مشایخی در پایان صحبت‌هایش از امکان ضبط در وضعیت فعلی گفت: اتفاقاً الان می‌شود از این موقعیت استفاده کرد. اندکی باید صبر کرد تا به‌وضوح ببینیم چقدر خوب می‌شود ضبط کرد. ما باید این امکان را به جوانان بدهیم. جوان‌ها خیلی خوب دارند کار می‌کنند و یاد می‌گیرند. جوانان می‌دانند نظام انتقال اطلاعات با این ابزار چیست. آنها فکرهایی دارند و این افکار را در اختیار من می‌گذارند. می‌شود در هر وضعی کار امیدوارکننده کرد و تکلیف انسان هم همین است. اگر شما بتوانید به‌وسیله ابزاری فرهنگی به نام موسیقی که در دست دارید پیامی برسانید، کار خود را انجام داده‌اید و این یعنی هنر زندگی.
دیدگاهتان را بنویسید