موسیقی ایرانیان – زینب مرتضایی فرد: در کشور ما کنسرت‌های موسیقی کیفیت مطلوبی ندارد، گروه آماده نبود، خواننده فالش می‌خواند، سازها کوک نبود، صدا مشکل داشت، سیستم نور ضعیف بود….
اما واقعا کجای کار می لنگد؟ کوتاهی و کم کاری از سمت گروه های موسیقی است یا دلایل دیگری دارد که اجرای زنده موسیقی در کشورمان همیشه با مشکلاتی روبه رو بوده و در سال های اخیر این مشکلات بیشتر هم شده است.
یکی از موانعی که همیشه کنسرت گذاران و گروه های موسیقی به آن اشاره می کنند، مراحل گرفتن مجوز برای اجرای کنسرت های موسیقی است.
به گفته کنسرت گذاران مراحل کسب مجوز آنقدر طول می کشد که در روحیه گروه نقش فرسایشی دارد و اجازه تمرین راحت را به آنها نمی دهد البته می توان گفت این افراد تا حد زیادی حق دارند، چون در موارد بسیاری شاهد لغو کنسرت هایی که مجوز داشته اند بوده ایم و حتی پیش آمده که چند ساعت به برگزاری کنسرت مانده، مجوز لغو شده و مردم بلیت به دست به تماشای سالن های خالی رفته اند.
علیرضا بیطرف یکی از برگزارکنندگان کنسرت ها می گوید: یکی دو سال است که مشکل جدی تر از قبل شده است. صدور مجوزها زمان بسیار طولانی دارد و آنقدر طول می کشد که فرصت تبلیغات و حتی فروش بلیت را از ما می گیرد. شما باورتان می شود که مجوز یکی از کنسرت هایی را که چند وقت پیش برگزار شد، نیم ساعت قبل از اجرا به ما دادند!
او می افزاید: واقعا تصور کنید در این زمان ما چه کاری می توانیم انجام دهیم؟ با چه استرسی بلیت فروخته شده است و آیا گروه در این شرایط روانی می تواند روی صحنه برود و اجرای خوبی داشته باشد؟
محسن رجب پور، مدیر شرکت ترانه شرقی هم روند برگزاری کنسرت ها در کشورمان را روندی نادرست دانسته و تاکید می کند: در یکی دو سال اخیر شاهد افول کیفیت کنسرت های موسیقی هستیم. دلیل اصلی این موضوع هم بر همه روشن است؛ فاصله زیادی بین ارائه درخواست از سوی کنسرت گذار و صدور مجوز از سوی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد.
او ادامه می دهد: مجوزها زمانی به دست ما می رسد که دیگر زمانی برای تبلیغ نداریم. فرصت تبلیغات همگانی هم که فقط در نشریات کاغذی میسر است و هیچ رسانه دیگری برای تبلیغ کنسرت ها وجود ندارد. در پایان هم که برگزارکنندگان کنسرت ها با شکست مالی مواجه می شوند. اما واقعا در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه می گذرد که اخذ مجوز برای یک کنسرت نیاز به چنین زمان طولانی دارد؟ رجب پور در پاسخ به این پرسش می گوید: بروکراسی اداری دفتر موسیقی بسیاری از برنامه های موسیقی را قربانی خود می کند. شما تصورش را کنید خواننده ای مانند محسن یگانه یا بنیامین بهادری یکسری کار ثابت دارند که در آلبوم هایشان خوانده شده و در همه کنسرت هایشان هم خوانده می شود.
او ادامه می دهد: ما هر بار باید برای خواندن این کارها تمام مراحل را از اول بگذرانیم، شعر ارائه کنیم و مجوز بگیریم و… مگر می شود خواندن یک ترانه یک بار مجاز باشد و بار دیگر نه! قطعه معروفی مانند «دنیا دیگه مثه تو نداره» بنیامین باید هر بار برای اجرا مجوز بگیرد؟ این کار به نظر من عجیب است، وقتی وزارت ارشاد مجوز خواندن کاری را صادر کرده و در آلبوم موسیقی هم منتشر شده است چه نیازی به گذراندن این روال طولانی است؟!
او از نگاه همه مسئولان به موسیقی گلایه دارد و می گوید: در همین انتخابات هشت نامزد محترم کلامی درباره موسیقی حرف نزدند و برنامه ارائه نکردند، در حالی که هر کدام رئیس جمهور شوند باید بیایند و علاوه بر رسیدگی به اوضاع خانه سینما به داد موسیقی هم برسند.
رجب پور ادامه می دهد: تا چه زمانی قصد دارند موسیقی را نادیده بگیرند؟ مگر نوه یا فرزند ندارند و متوجه این نیستند که نسل امروز حتی به مراتب بیشتر از نسل گذشته با موسیقی زندگی می کند؟ مگر خودشان موسیقی گوش نمی دهند؟
گرانی کنسرت ها
مشکل دیگری که همواره در رسانه ها مطرح شده و بی پاسخ می ماند، مسأله گرانی هنر موسیقی و بخصوص بلیت کنسرت ها در ایران است. این موضوع همیشه در رسانه ها مطرح شده و در یک دور باطل چرخیده است.همیشه خواننده ها هم اعلام می کنند که این گرانی به گردن تهیه کنندگان و کنسرت گذاران است.
بیطرف، کنسرت ها را از بعد اقتصادی بررسی کرده و می گوید: هزینه اجاره سالن هر سال ۳۰ تا ۴۰ درصد گران می شود. ما در شرایطی هستیم که تنها دو سالن برای اجرای کنسرت داریم و عملا قدرت انتخاب چندانی نخواهیم داشت. پس باید از میان دو سالن میلاد نمایشگاه بین المللی و برج میلاد یکی را انتخاب کنیم. حالا این سالن ها هر مبلغی که اعلام کنند، مجبوریم با آنها کنار بیاییم.
او ادامه می دهد: خواننده برای هر اجرا ۳۰ میلیون تومان دریافت می کند. از این مبلغ اگر خیلی منصف باشد هفت میلیون تومان به نوازندگان می دهد. قبول دارم که هزینه های استودیو و… را هم دارد، اما در بدترین حالت باز هم حدود ۱۳ میلیون تومان برایش باقی خواهد ماند.
این کنسرت گذار در پاسخ به این که ۱۳ میلیون تومان برای یک خواننده مبلغ زیادی نخواهد بود، می گوید: خواننده حدود ۱۵ کنسرت فقط در تهران دارد، همین تعداد کنسرت هم درآمد زیادی خواهد داشت. حالا به این درآمد، تیتراژخوانی ها، کارهای سفارشی، فروش آلبوم ها و کنسرت های شهرستان را هم بیفزایید. واقعا مبلغ کمی خواهد بود؟
البته در موسیقی سنتی با چنین مبالغی مواجه نیستیم و بهترین خوانندگان موسیقی سنتی ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان برای هر اجرا دریافت خواهند کرد.
بیطرف می افزاید: خواننده ها در اصل برهم زننده نظم این بازار هستند. باور می کنید که رفتارشان مانند برگزاری یک مزایده است و مدام منتظرند ببینند چه کسی قیمت بالاتری پیشنهاد می دهد.
این یک طرف ماجراست، اما براستی چرا تهیه کنندگان به این بازی خواننده ها پا می دهند و در مسیرش حرکت می کنند. بیطرف درباره این موضوع توضیح می دهد: همه چیز در رقابت بوده و دست تهیه کننده ها بسته است.
او می افزاید: در سینما این اتفاقات نمی افتد. یک نفر وقتی می خواهد تهیه کننده شود، باید مراحلی را طی کند. فرد هنگام ورود در دو، سه کار مجری طرح خواهد بود، بعد می شود سرمایه گذار و بعد اگر توان مالی بالا داشت، می تواند کارت تهیه کنندگی دریافت کند. اما در موسیقی قانون نیست، فرد از اول می شود تهیه کننده، حالا شغلش چیست؟ عروسک فروش، عطرفروش و… یعنی فقط آمده سود مالی کسب کند!
او در پایان ریشه اصلی مشکلات را در نداشتن صنف برای اهالی موسیقی دانسته و می گوید: ما قرارداد تیپ نداریم، می دانید چرا؟ چون موسیقی صنف ندارد. موسیقی بودجه ندارد.
او درباره مشکلات اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم می گوید: مجوزها دیر صادر می شود، بلیت فروش نمی رود، ضررش را ما می دهیم. بیطرف در پایان درباره برگزاری کنسرت در شهرستان ها هم می گوید: مجوز کنسرت در شهرستان ها هم با مشکلات زیادی روبه روست و اگر دلشان بخواهد مجوز می دهند. شهرهای خیلی خوبی داریم که مجوز اجرای کنسرت نمی دهند، اما باید لابی قوی داشته باشی تا بتوانی مجوز دریافت کنی. یعنی کسی می تواند مجوز بگیرد که لابی خیلی قوی تر از اداره ارشاد داشته باشد، مثلا با نماینده آن شهر در مجلس و شورای شهر و… ارتباط ایجاد کند.
پیتزا ۱۰ دلار، بلیت کنسرت ۱۰۰ دلار!
اما ادعاهای بیطرف درباره دستمزد خوانندگان باعث شد تا به سراغ زایا سلیمان مدیربرنامه فرزاد فرزین یکی از خواننده های پاپ و شناخته شده کشورمان برویم و او با تائید دستمزد ۳۰میلیون تومانی خواننده ها، می گوید: این قیمت طبیعی یک کنسرت است و نمی دانم چرا به نظرتان گران می آید. خواننده باید زمان زیادی را صرف تمرین کند و زمانی که کنسرت ندارد در حال استراحت نیست.
او می افزاید: از طرف دیگر به نظرم بلیت هم گران نیست. اینجا قیمت دو بلیت برای میانه های سالن می شود ۱۰۰ هزار تومان اما قیمت دو تا پیتزا می شود ۳۶ هزار تومان! در کشورهای دیگر پیتزا ۱۰ دلار است و بلیت کنسرت ۱۰۰دلار! حالا خودتان با یک حساب سرانگشتی این دو قیمت را با هم مقایسه کنید.
سلیمان ادامه می دهد: نمی دانم چرا فقط موزیسین ها باید توان مردم را در نظر بگیرند؟ چرا ایران خودرو و شهرداری و سالن های برگزارکننده نگران حال مردم نیستند؟ آیا باید همیشه از هنرمند مایه بگذارند.
البته ۳۰ میلیون تومان برای هر کنسرت مبلغی است که خوانندگان موسیقی پاپ در تهران برای برگزاری کنسرت ها دریافت می کنند و این قیمت ها در شهرستان ها با تهران تفاوت خواهند داشت. سلیمان درباره این موضوع توضیح می دهد: خوانندگان پاپ در تهران برای هر کنسرت ۳۰میلیون تومان و برای اجراهای خارج از تهران شبی ۱۳میلیون دریافت می کنند. این نشان می دهد خواننده ها رعایت حال همه مردم را می کنند.
کنسرت در زیرزمین های شهر
در همه دنیا موسیقی زیرزمینی، موسیقی ای است که سازندگان، خوانندگان و نوازندگان آن تمایلی برای حضور روی صحنه ندارند، در ایران اما این تعریف شکل دیگری دارد و به گروه هایی گفته می شود که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز اجرا دریافت نکرده و در اماکن غیررسمی به فعالیت خود ادامه می دهند.
معمولا فضای مجازی تنها وسیله ارتباط این گروه ها با یکدیگر و تنها بازار معرفی محصولاتشان است. در بین این گروه ها هم می توان شاهد آثاری بود که گاه قوی هستند و گاه هم سخیف و بی کیفیت. برخی از این گروه ها علاقه مندانی دارند که پیگیر قطعات اینترنتی آنها هستند.
چند سالی است که بسیاری از خوانندگان مطرح به وسیله اینترنت ابتدا شناخته شدند و سپس با برگزاری کنسرت به دنبال اخذ مجوز می روند که این موضوع به نوبه خود نیاز به کارشناسی و بحث دارد.
فعالان رپ و راک در زیرزمین ها
اغلب فعالان موسیقی رپ و راک در ایران به شکل زیرزمینی فعالیت دارند و چون شعر و موسیقی شان با ایرادهایی روبه روست نمی توانند مجوز بگیرند و به زیرزمین ها می روند! این گروه ها که می توان گفت مخاطبانی هم برای خود دست و پا کرده اند، کنسرت هایشان را هم به طور غیررسمی و گاه پنهانی در کافه ها، پارکینگ ها و… برگزار می کنند.
کنسرت زیرزمینی کجا برگزار می شود؟
یکی از نوازندگان یک گروه موسیقی زیرزمینی می گوید: مخاطبان ما کسانی هستند که به موسیقی پاپ و راک علاقه مند هستند.
او مدعی است مخاطبان گروه های زیرزمینی خیلی بیشتر از کنسرت های دیگر است و با علاقه در کنسرت ها حضور پیدا می کنند. این نوازنده اما حاضر به پاسخ دادن به این سوال که کنسرت هایشان را کجا برگزار می کنند، نمی شود. یک شخص مطلع که قبلا از برگزارکنندگان این کنسرت ها بوده، می گوید: هر جا پول بدهند می توانند کنسرت برگزار کنند. پول است دیگر و همه کاری می تواند انجام بدهد!
او می افزاید: حتی طی ماه های گذشته در یکی از هتل های بزرگ تهران و یکی از فرهنگسراهای بزرگ پایتخت کنسرت زیرزمینی برگزار شد.
این شخص دیگر دلیل محکم پرمخاطب بودن این کنسرت ها را در جمله معروف «الانسان حریص ما منع» می داند و تاکید می کند: مردم فکر می کنند چون این کنسرت ها نمی توانند از وزارت ارشاد مجوز بگیرند، حتما خبر خاصی در آنهاست. بهتر است وزارت ارشاد گروه های موسیقی را ساماندهی کرده و کمی دست موزیسین ها را باز بگذارد تا این قبیل فعالیت ها کمرنگ شود و فضای مساعدی نداشته باشد.
از زیر زمین تا روی زمین
سال ها قبل بنیامین بهادری، محسن چاووشی، محسن یگانه، رضا صادقی و خیلی های دیگر، ابتدا با انتشار کارهایشان در فضای مجازی و غیررسمی مطرح شدند و سپس توانستند مجوز آلبوم خود را بگیرند و برخی می گویند بالاخره هر کسی که امروز اسمی بخصوص در موسیقی پاپ دارد، اول فضای غیررسمی را تجربه کرده است.
دیدگاهتان را بنویسید