شب دوم فستیوال موسیقی آینه‌دار با برق خنجر ترکمن‌ها روشن شد و سکوت دژهای الموت شکست و نو عروسی از صحنه اجرا خداحافظی کرد.
دومین شب از اجراهای فستیوال آینه‌دار، شب گذشته در حالیکه با صدای چکاچک خنجر و زنبورک مردان ترکمن آغاز شد به سکوت موسیقی منطقه الموت و باغ‌های طالقان رسید.
در شب ترکمن آینه‌دار چه گذشت؟
در آغاز برنامه‌های شب دوم آینه‌دار، علی مغازه‌ای، دبیر اجرایی این فستیوال هنری با یک ساز زنبورک روی صحنه آمد و بعد از اجرای قطعه‌ای گفت: موسیقی ترکمن یکی از هویت‌مندترین موسیقی‌ها است و امشب در نظر داریم تا رقص خنجر را هم اجرا کنیم.
قاووز و زنبورک همان قپوز است
وی افزود: ساز زنبورک، قاووز هم گفته می‌شود که ترکمنی شده قوپوز است. قوپوز ساز زخمه‌ای و مضرابی ترک‌های آذربایجان است.
در ادامه، تاج‌بردی قرنجیگ، رحیم بردی قرنجیگ، امان بردی قرنجیگ، حمید کم و محمد ایری رقص آیینی ترکمن را اجرا کردند و سپس باغشی دردی طریک، حمید کم نوازندگان دوتار، خداوردی طریک نوازنده کمانچه، هنرمندانی بودند که برای اجرای عروسی ترکمن وارد صحنه شدند.
باغ یعنی ببین
مغازه‌ای با اشاره به بخشی‌های ترکمن توضیح داد: بخشی‌های این منطقه باغشی شناخته می‌شوند که این واژه سابقه دیرینه‌ای دارد. باغ در گویش ترکمنی (در زبان آذری باخ) به معنی «نگاه کن» هم هست و باغشی می‌تواند به هم ریشه نگاه کردن هم باشد و منابعی که بتواند تمام زوایا و ابعاد بخشی را برای ما باز کند مدون نیست.
غارفی آیینی موسیقایی برای درمان
تقی یوسف‌نیا نوازنده تویدوک (یدی بوغون) به همراه زوج هنری‌اش احمد کشواد خواننده هنرمندان دیگری از ترکمن بودند که روی صحنه آمدند تا موسیقی که برای درمان بیماران می‌نواختند، اجرا کنند.
دبیر اجرایی آینه‌دار درباره این بخش از اجرا توضیح داد: بحث درمان بین ترکمانان یکی از گونه‌های موسیقی است که به اشتباه موسیقی درمانی گفته می‌شود. این موسیقی دو گونه دارد؛ گونه‌ای که به صورت نمایشی است و ما صلاح ندانستیم موسیقی نمایشی در آینه‌دار اجرا شود. گونه دیگر این موسیقی با نی انجام می‌شود که در ترکمن غارقی گفته می‌شود و در بین ترکمن‌ها انواع مختلفی دارد. آقای کشواد و یوسف نیا به بالین بیماران به ویژه مبتلایان به سرخک می‌رفتند و اجرا می‌کردند.
یادی از اسطوره/ پسر برای پدر نواخت
باغشی براتعلی یگانه که اهل درگز است، فرزند بخشی اولیاقلی یگانه یکی از اسطوره‌های ترکمن درگز است.
به گفته مغازه‌ای ترکمن‌های درگز در خراسان رضوی فعلی ولی در شمال خراسان از نظر فرهنگی و گویش، تفاوت بسیاری با ترکمن‌های شرق دریای خزر دارند. بخشی براتعلی یگانه قطعه‌ای هم برای پدرش اجرا کرد. بخشی اولیاقلی سال ۵۸ از دنیا رفت.
بخشی عاشورگلدی برزین نوازنده دوتار به همراه حمیدکم نوازنده کمانچه هنرمندان دیگری بودند که به اجرای برنامه پرداختند.
اجرای آثار اسطوره‌ای به نام مختوم قلی
دبیر اجرایی آینه‌دار درباره عاشورگلدی گفت: این هنرمند در روستای بسیار زیبایی نزدیک کلاله زندگی می‌کند و شهرتی فراتری از ایران دارد و چون در عاشورا به دنیا آمده اسم عاشور گلدی را برایش انتخاب کرده‌اند، این هنرمند برادر دیگری به اسم حاج گلدی دارد که کمانچه‌نواز چیره دستی است و به علت بیماری که داشته، نتوانسته در ششمین دوره آینه‌دار حضور پیدا کند. به همین دلیل حمید کم نوازنده قیچک، عاشور گلدی را در این اجرا همراهی می‌کند.
این دو هنرمند اشعاری از مختوم‌قلی هنرمند پیشکسوت ترکمن اجرا کردند.
شب درخشش پیشکسوتان
یکی از بخش‌های جالب توجه شب ترکمن آینه‌دار حضور عاشور محمد قان‌یخمز نوازنده ۸۹ ساله یدی‌بوغون (نی) ترکمن و بخشی آرازمحمد باخوشی خواننده و نوازنده دوتار اهل ترکمن با بیش از ۸۰ سال روی صحنه تالار رودکی بود.
عاشور محمد قان یخمز موسیقی که برای درمان کودکان به کار برده می‌شده، اجرا کرد.
اولین سانس آینه‌دار در دومین شب این فستیوال با اجرای محمد ایری و دخترش گول‌آییم ایری بخش دیگری از این برنامه‌ها بود.
اخرین اجرای ماه‌گل / او نو عروس است
به گفته مغازه‌ای ایری یک هنرمند چند وجهی است که چند ساز مثل دیل‌لی تویدوک (نی زبانه دار) و زنبورک را می‌نوازد. گول آییم دختر این هنرمند که اسمش به معنای ماه‌گل است نیز به عنوان نماینده زنان ترکمن در این فستیوال حضور دارد. او به تازگی عروس شده و دیگر به صحنه نمی‌آید بنابراین ممکن است شما امشب آخرین اجرای او را ببینید.
گذر از نت سکوت در صفحه الموت
در قسمتی بعدی برنامه‌های شب دوم این اجراها، علی مغازه‌ای، دبیر اجرایی فستیوال آینه‌دار درباره موسیقی الموت و طالقان گفت: انگار الموت نقطه بدون موسیقی است و مردم منطقه هم قبول دارند که موسیقی ندارند. افرادی هم که به ما قول دادند، هنرمندانی را معرفی می‌کنند، بدقولی کردند اما ما به شکل معجزه آسایی به افراد بی‌نظیری رسیدیم که حتی اهالی منطقه الموت هم با این افراد آشنا نبودند. یکی از نوازنده‌هایی هم که قرار بود به آینه‌دار بیاید، هفته گذشته پایش شکست و نتوانست حضور پیدا کند. الموت خاصیت‌های فرهنگ خودش را دارد، البته اشتراکاتی هم با طالقان دارد.
سپس حسین عباسی نوازنده سرنا همراه معصوم حسینی نوازنده دهل به صحنه آمدند و موسیقی عروسی الموت را اجرا کردند. و در ادامه نظر علی حدادی، یکه‌خان ترانه‌های عامیانه الموت از منطقه معلم کلایه اجرای موسیقی داشتند.
دل جوان مرد ۸۷ ساله
نظرعلی حدادی هنرمند دیگری بود که در شامگاه گذشته به اجرای برنامه پرداخت. او متولد ۱۳۱۱ است اما دل جوانی دارد و ترانه‌های فارسی و ترکی را می‌داند.
سپس احمد قورچی و صدرالله اندیجی به صحنه آمدند و شادیانه‌های عروسی مردم شرق الموت را اجرا کردند.
این هنرمندان ۷۶ ساله پای ثابت عروسی‌هایی شرق الموت هستند و پدیده‌های منطقه خودشان محسوب می‌شوند.
فراموشی تشت و لگن و عاشقانه عزیز و نگار
علی مغازه‌ای درباره این دو هنرمند گفت: آنها فراموش کردند ابزار موسیقی‌شان که تشت و لگن بوده، بیاورند و ما این ابزار را برایشان فراهم کردیم تا بتوانند بنوازند. شاید برای اولین بار است که این هنرمندان پشت میکروفن قرار می‌گیرند.
پس از اجرای این هنرمندان سالخورده، فرخ‌الله قرقی هنرمند دیگر موسیقی منطقه الموت، به روی صحنه رفت و با ضرب و آواز روایت عزیز و نگار و ترانه‌های محلی طالقان را اجرا کرد.
فتح‌الله محبی بازمانده موسیقی طالقان با ۸۹ سال، یکی دیگر از هنرمندانی بود که به صحنه آمد و سرنا نواخت.
سرنوشت مشابه محبی و بتهوون
دبیر اجرایی آینه‌دار درباره محبی گفت: ما در جنگل‌های طالقان گشتیم تا فتح‌الله محبی را پیدا کردیم. او گوشش نمی‌شنود اما قرار شد دقایقی برای ما هنرنمایی کند. سپس جانشین هنری او یعنی پسرش قدرالله محبی ادامه اجرا را به عهده بگیرد.
عاشیق حیدر محمودی (نوازنده قوپوز)، فرامرز گوزلی (نوازنده بالابان) و حمزه علی خدره (نوازنده دایره) هنرمندان اجرای ویژه دومین شب آینه‌دار بودند که قطعاتی از عروسی‌ها را به نمایش گذاشتند.
جشنواره آینه‌دار که تاکنون پنج دوره خود را پشت سر گذاشته، بر موسیقی نواحی مختلف ایران و فرهنگ‌های گوناگون موسیقایی تمرکز دارد و نخستین جشنواره موسیقی نواحی ایران است که با مدیریت و سازماندهی بخش غیردولتی برگزار می‌شود. همچنین اختصاص داشتن هر دوره از جشنواره آینه‌دار به یک منطقه موسیقایی، امکان بی‌سابقه‌ای برای پرداختن دقیق به جزئیات فرهنگ‌های موسیقایی آن ناحیه را در رویدادی یک هفته‌ای فراهم می‌کند.
علاوه بر این گردهمایی موسیقایی یک هفته‌ای که به عنوان یکی از اهداف اصلی آینه‌دار در نظر گرفته شده، نکوداشت اساتید و پیشکسوتان موسیقی نواحی (آینه‌داران) و ثبت و ضبطِ صوتی و تصویریِ نظام‌مندِ موسیقی نواحی ایران از مهم‌ترین اهداف جشنواره آینه‌دار هستند.
بیش از ۱۰ تن از آینه‌داران موسیق نواحی ایران چشم از دنیا فروبسته‌اند و جشنواره آینه‌دار موفق شده علاوه بر میزبانی این بزرگان در واپسین سال‌های عمر گرانبارشان، میراث صوتی و تصویری ماندگاری از ایشان به یادگار بگذارد.
نخستین دوره این جشنواره، مهر ۱۳۹۲ به موسیقی شرق خراسان، سیستان و بلوچستان اختصاص داشت. دومین دوره آن در خرداد ماه ۱۳۹۴ میزبان موسیقیدانان جنوب ایران و مناطق حاشیه خلیج فارس از استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان بود. سومین سال آینه‌دار با موضوع موسیقی اقوام ایلی و عشایر کوچ‌نشین بختیاری، قشقایی، لکی و لری در تیرماه ۱۳۹۵ برگزار شد. چهارمین جشنواره آینه‌دار در آذر و دی ۱۳۹۶ میزبان عاشیق‌ها و موسیقیدانان موغامی و گروه‌های رقص از استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان بود و در ششمین دوره این رویداد هنری هنرمندان دامنه شمالی البرز آینه‌داران صحنه‌گردان این رویداد هنری هستند.
ششمین جشنواره آینه‌دار از ۲۰ تا ۲۲ آذرماه در تالار رودکی در حال اجراست و آیین پایانی این رویداد ۲۴ آذرماه در تالار وحدت برگزار می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید