هوشنگ جاوید در مراسم پاسداشت ثبت جهانی پرونده بخشی‌های خراسان اظهار امیدواری کرد تا در مسیر این حرکت، آسیب‌های وارده به بخشی‌های خراسان از بین برود و با ثبت این پرونده حداقل وضعیت معیشتی این هنرمندان خوب شود و به احداث مکتب‌های هنری آنها خلاصه گردد.
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در مراسمی که شامگاه گذشته ـ ۳۱ خرداد ماه ـ در خانه هنرمندان به بهانه پاسداشت ثبت جهانی موسیقی نواحی خراسان در یونسکو برپا شده، این پژوهشگر موسیقی نواحی ایران با ارائه چند پیشنهاد به مدیران یونسکو و خانه موسیقی گفت: «هرایی»های مازنداران که در هیچ کشور همسایه‌ای همتا و نمونه‌هایش دیده نمی‌شود را فراموش نکنید و «مقامات تنبور» کرمانشاه را از چشم نیندازید. در کنار آن «بیت و حیران خوانی» کردستان و آذربایجان شرقی و همچنین «آوازهای داغلارهای» قشقایی و یا «موسیق‌های ترکمن‌های» ایران را که در کل آسیای میانه بی نظیر است از قلم نیندازید.
او همچنین در باره پرونده‌هایی که باید در سطح ملی باید به آن توجه کرد، تصریح کرد: «دوبیتی خوانی‌های» ایران که پس از اسلام پدید آمد و متاسفانه رو به زوال است در هر منطقه از کشور شیوه خود را دارد و باید به ثبت و نگهداری آن توجه نشان داد. در کنار آن «آیین‌ها آوازهای کار» و «لالایی‌های» ایران که فرهنگ‌ساز بوده نباید از چشم ما دور بماند.
جاوید با اظهار خرسندی از ثبت جهانی پرونده بخشی‌های خراسان عنوان کرد: خوشحالم که سازمان میراث فرهنگی یونسکو و خانه موسیقی در این مسیر تلاش کردند، اما دلتنگ هستم که امروز بیشتر از پنج بخشی در خراسان حضور ندارند. یوسف آقا محمدی ، سهراب محمدی، علی غلام رضایی ، حداد و رمضان بندری تنها بخشی‌های باقی مانده هستند و مابقی مقام نواز هستند. در حال حاضر دو بخشی برجسته نیز در حال از بین رفتن هستند که باید به آنها توجه کرد.
جاوید اضافه کرد: وقتی بحث بخشی پیش می‌آید، باید به گونه‌های مختلف آن توجه داشت. به طوری که از میان بخشی‌های مذهبی خوان ما تنها یک نفر باقی مانده و در میان حماسه خوان‌ها نیز فقط شاهد حضور سهراب محمدی هستیم، در میان بخشی‌های ترک نیز هنوز یک نفر وجود دارد که نمی‌دانم تا کی دستش بر روی دو تار خواهد ماند؟
این پژوهشگر موسیقی نواحی سپس به حضور آموزشگاه‌های موسیقی اشاره کرد و افزود: متاسفانه این آموزش‌ها فقط تکنیک را یاد می‌دهند و پیش زمینه فرهنگی را به هنرجویان منتقل نمی‌کنند. آنها وقتی این تکنیک را یاد می‌گیرند پشت به استاد خود قیام می‌کنند که باعث تاسف است، پس می‌بینیم که غیر این پنج نفر تنها نیم‌چه دوتار نوازانی داریم که فقط مدعی هستند و همچنین دوتار نوازانی داریم که هر کدام یک قسمت از هنر پدر را یاد گرفته‌اند، اما به دلیل مشکلات شخصی حاضر نیستند با هم به روی صحنه بیایند و کل این مقام‌ها را انتقال دهند.
این پژوهشگر تصریح کرد: سبک بخشی‌های خراسان در هر نقطه فرق دارد، اما امروز همه چیز قاطی شده است و امیدوارم با این حرکت و فعالیت‌هایی که احتمالا در پس قضیه است، آسیب‌های وارده به بخشی‌های خراسان از بین برود و با ثبت این پرونده حداقل وضعیت معیشتی این هنرمندان خوب شود و به احداث مکتب‌های هنری آنها خلاصه گردد.
در ابتدای این برنامه، محمد سریر عضو هیات مدیره خانه موسیقی با قدردانی از زحمات افرادی که در مسیر ثبت جهانی این پرونده تلاش کرده‌اند، عنوان کرد: از چند سال پیش بحث ثبت میراث معنوی در یونسکو مطرح شد. پیش از آن میراث ملموس به ثبت می‌رسید اما با تاخیری نسبت به آن میراث معنوی همچون آئین‌ها و سنن و مواردی که متعلق به میراث جهانی بود و امکان از بین رفتن آن وجود داشت نیز این اتفاق حاصل شد و در حوزه موسیقی کشورهایی وارد شدند و به ویژه در عرصه آسیای مرکزی کشورهایی تلاش در ثبت جهانی مقامات خود کردند.
او سپس به ثبت موسیقی ردیف دستگاهی ایران و همچنین پرونده موسیقی بخشی‌های خراسان اشاره کرد و افزود: تلاش‌های خانه موسیقی با همکاری یونسکو برای ثبت ردیف آغاز شد و بعد از چند سال تلاش موفق شدیم آن را به ثبت برسانیم و در ادامه نیز مقوله ثبت سایر این میراث‌ها همچون موسیقی خراسان و بخشی‌های آن مطرح شد.در این فاصله نامه‌ای از سوی یونسکو به دست ما رسید که اعلام کردند کمیته‌ای از کشور آذربایجان برای ثبت موسیقی نواحی خراسان اقدام کرده است، لذا مذاکرات ما جدی‌تر شد و خوشبختانه به سرعت اقدام کردیم و به کمک دوستان این پرونده آماده شد تا سال گذشته آن را به ثبت جهانی یونسکو رساندیم.
این هنرمند با سابقه موسیقی با تاکید بر اهمیت ثبت این پرونده و مواردی از این دست خاطر نشان کرد: اهمیت چنین حرکتی نباید تنها به ثبت آن خلاصه شود، زیرا فارغ از بحث ثبت جهانی حمایت‌هایی که بعدا برای حفظ و نگهداری موسیقی نواحی انجام شود مهمتر است. از این مرحله به بعد سازمان‌های بین المللی و نهادهای دولتی باید اقدامات جدی در این عرصه انجام دهند تا به ماندگاری موسیقی بپردازند که اهمیت آن برای نسل‌های آینده به عنوان یک هویت ملی حفظ شود.
سریر متذکر شد: متاسفانه موسیقی در تمام این سال‌ها از توجه و اولویت کمتری بهره گرفته است، پس امروز که توانسته‌ایم توجه عمومی را در حوزه موسیقی به عنوان یک هویت ملی جاری در میان مردم فراهم کنیم بر ماست که برای حفظ و نگهداری آن تلاش جدی انجام دهیم. شاید سایر میراث‌های ملموس خیلی در چشم مردم نباشند اما موسیقی در زندگی روزانه آنها جاری است و امیدوارم بتوانیم در دوره‌های آینده بخش‌های دیگری از موسیقی را به ثبت برسانیم و مسئولان فرهنگی دوره‌های آینده را مجبور کنیم تا نسبت به حمایت و حفاظت این میراث مهم جهانی تلاش کنند.
محمد رضا سعید آبادی ـ دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ـ نیز در ادامه مراسم با قدردانی از تلاش‌های خانه موسیقی برای ثبت این پرونده مهم گفت: یونسکو برنامه‌های متعددی برای ثبت‌های جهانی دارد. ثبت جهانی میراث طبیعی همچون قطعاتی از جنگل‌ها و کوه‌ها، ثبت جهانی میراث فرهنگی همچون بناها و نمادهای تاریخی ، ثبت میراث مستند و حافظه جهانی و همچنین ثبت میراث ناملموس از جمله برنامه‌های جدی ما در این سال‌ها است.
او با تاکید بر دلایل اهمیت و چرایی شروع ثبت میراث ناملموس و معنوی خاطر نشان کرد: کانونی ترین موضوع برای انجام چنین اتفاقی به تنوع فرهنگی باز می‌گردد، لذا اگر سازمان‌ها به این تنوع اعتقاد دارند و فکر می‌کنند که برای جامعه و حیات بشری تنوع زیستی اهمیت دارد، پس باید به تنوع فرهنگی نیز در جهت توسعه جامعه بشری تاکید داشته باشیم، چه بسا که امروز بسیاری از طیف‌های این رنگین کمان همچنان ناشناخته است.
دبیرکل یونسکو انجام برنامه‌های میراث ناملموس را حرکتی برای حساس کردن و اهمیت دادن به ظهور این خلاقیت‌ها دانست و افزود: این حرکت باید انجام شود چه بسا که در بسیاری از نقاط دنیا مرگ یک نوازنده بومی می‌تواند پایان بخش آنگونه از آن موسیقی باشد، پس باید برای حفظ نگهداری و رواج آن کاری صورت گیرد که شاهد مرگ آن هنر نباشیم.
او این عرصه را نیازمند اهتمام بیشتر مدیران، هنرمندان و مسئولان دانست و خاطر نشان کرد: مرگ میراث ناملموس و زوال آن یک زوال خاموش است در حالی که مرگ میراث فرهنگی صدا دار است و اگر یک ساختمان تاریخی فرو بریزد تمام رسانه ها و مردم متوجه آن خواهند شد و به دلیل تمام این حساسیت‌ها می‌تواند تبعات بسیاری هم داشته باشد، در حالی که مرگ یک خلاقیت هنری خیلی کسی را متوجه خود نمی‌کند، پس نیازمند اهتمام و جدیت بیشتری برای نگهداری و ثبت است.
سعید آبادی در ادامه سخنان خود به ثبت پرونده موسیقی بخشی‌های خراسان اشاره کرد و افزود: یکی از هفت پرونده ثبت شده مربوط به اینگونه موسیقی است که به زعم بنده تنها به موسیقی خلاصه نمی‌شود و تنها نوازندگی را در بر نمی‌گیرد، بلکه مجموعه‌ای از شعر، ادبیات و آمادگی درونی شخص نوازنده است.
او اضافه کرد: این پرونده با جدیدت و حمایت خانه موسیقی و پژوهشگران این حوزه آماده شد، اما یادمان نرود کار انجام شده و نیازمند اقدامات بعدی ما است. در واقع ثبت یک اثر در یونسکو پایان راه نیست بلکه شروع یک روند است و از این پس باید برای حافظت ماندگاری و انتقال این میراث به نسل‌های آینده تلاش کرد.
سعید آبادی با یادی از حاج قربان سلیمانی یکی از برجسته‌های بخشی‌های خراسان سخن خود را به پایان رساند.
ای.تین. کلمنت – معاون دفتر مرکزی یونسکو در بانکوک نیز با اظهار خشنودی از ثبت جهانی این پرونده موسیقی در یونسکو گفت: یونسکو از تمامی هنرمندان حمایت می‌کند و این اولین بزرگداشت موسیقی بخشی‌های خراسان است که با حمایت یونسکو برپا شده است. این فعالیت‌ها به معنای بزرگداشت خلاقیتی است که در حوزه انسانیت نیز اهمیت دارد.
او در پایان، این مراسم را پاسداشت هنر و موسیقی تمامی ملت‌های دنیا دانست و از وجود متخصصان عرصه هنر و موسیقی در ایران قدردانی کرد و به تمام کسانی که زمینه‌های برپایی این برنامه را فراهم کرده بودند تشکر کرد.
در ادامه این مراسم فیلم کوتاهی درباره موسیقی بخشی خراسان که همراه با پرونده ثبت آن به فرانسه اعزام شده بود پخش شد.
چون.لی. هان – رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران نیز که برای تهیه و ارسال این پرونده کمک‌های بسیاری کرده بود با تبریک به تمام هنرمندان ایرانی گفت: باید برای تاثیر گذاری ویژه هنر شما بر مخاطب که به واسطه احساسات این موسیقی بر قرار می‌شود، تبریک گفت.
او اضافه کرد: روح و تفکر در موسیقی خراسان به شدت به چشم می‌خورد و با وجود آنکه به شکل شفافی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اما شیوه‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد که واقعا تاثیر گذار است و همین نکته دلیلی بر اهمیت موسیقی است.
بهروز وجدانی ـ پژوهشگر موسیقی ایران و تهیه‌کننده این پرونده ـ نیز در بخش دیگری از این مراسم گفت: فعالیت‌های یونسکو در حوزه میراث ناملموس و به ویژه در عرصه موسیقی طبق کنوانسیونی که در سال ۲۰۰۳ بر مبنای حفاظت از میراث ناملموس به تثبیت رسید، انجام می‌شود. در ماده ۱۶ این کنوانسیون یک فهرست نمونه وجود دارد که موسیقی بخشی‌های خراسان یکی از آنها است که خوشبختانه سال گذشته به ثبت رسید. پیش از این نیز ایران پرونده ردیف موسیقی سنتی را به ثبت رساندیم و در سال ۲۰۱۰ پنج پرونده میراث معنوی دیگر از ایران ثبت شد.
او ادامه داد: در سال ۲۰۱۱ که هنوز جواب یونسکو نیامده پرونده‌های دیگری مرتبط با موسیقی ارائه شده است و شاید پیش از تصویب این کنوانسیون نیز در قالب برنامه شاهکارهای میراث شفاهی طی سال‌های ۲۰۰۱ ، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ ، ۹۰ اثر از کشورهای جهان به ثبت رسید که حداقل ۴۰ درصد آن مربوط به موسیقی بود و با بررسی اجمالی تمام این آمارها می‌بینیم که هیچ حوزه‌ای به اندازه موسیقی شانس ثبت نداشته است.
وجدانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فیلمی که دقایقی قبل پخش شده بود،عنوان کرد: این فیلم طبق ضوابط یونسکو تهیه شده است پس یک فیلم تجاری،توریستی و یا حرفه‌ای نیست، بلکه سندی است که همراه با مطالب فرستاده می‌شود و این مطالب را باید تمام کشورها رعایت کنند.
او خاطر نشان کرد: تنوع فرهنگی در موسیقی بخشی‌های خراسان ما را بر این داشت که این فیلم را به شکلی تهیه کنیم تا این تنوع را نشان دهد، لذا این اثر از منظر هنری و سینمایی قابل قبول نیست اما سعی شده طی این ۱۰ دقیقه چند نمونه برجسته از کارهای بخشی‌های خراسان و تنوع کاری آنها و همچنین آموزش شفاهی این هنر را به نمایش بگذارد. ما این فیلم را طی پنج ماه با سختی تمام و امکانات محدود تهیه کردیم و باید از مجتبی قیطاقی و هوشنگ جاوید که آرشیو صوتی تصویری خود را در اختیار ما دادند قدردانی کنیم.
به گزارش ایسنا، در بخش پایانی این مراسم با حضور نور بخش ، سعید آبادی، چولی هان و سریر از تلاش‌های مجتبی قیطاقی ، هوشنگ جاوید ، انگجی، شروین گودرزی و بهروز وجدانی تقدیر شد.
دیدگاهتان را بنویسید