نام محرم و صفر بی درنگ، اذهان را به نواهای محرمی، خاصه کوبِش ها و ایقاع های احاطه کنندهء دمام و سنج برخاسته از جنوب سوق می دهد. در کنار این نواها و سوگنغمه های ریشه دوانده در حافظهء موسیقایی-مذهبی اما، سایهء دگرگونی ها و نگرش های چند ساله ای را نیز بر این چارچوب شاهدیم که اگر چه به سرعت رو به تکثیر و انتشار در میان مردم است، لیکن «برخی از آنها» به شاخ و برگ هایی غیر متجانس و ناهمگون با این ریشه و تنهء اصالتمند می مانند.
محسن شریفیان
موسیقی ایرانیان – حمیده موسوی: نام محرم و صفر بی درنگ، اذهان را به نواهای محرمی، خاصه کوبِش ها و ایقاع های احاطه کنندهء دمام و سنج برخاسته از جنوب سوق می دهد. در کنار این نواها و سوگنغمه های ریشه دوانده در حافظهء موسیقایی-مذهبی اما، سایهء دگرگونی های چند ساله ای را نیز بر این چارچوب شاهدیم که اگر چه به سرعت رو به تکثیر و انتشار در میان مردم است، لیکن «برخی از آنها» به شاخ و برگ هایی غیر متجانس و ناهمگون با ریشه ها و تنهء اصالتمند می مانند.
«محسن شریفیان» با نگاهی به این تغییرات معتقد است که تحول، لازمهء بقاء و رَوَندگی در حیات و پیدارهای مختلف حیاتی، انسانی و انسان ساختی اعم از شاخه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و دیگر وجوه می باشد.
این آهنگساز، نوازنده و پژوهشگر موسیقی در گفتگویی با خبرنگار «موسیقی ایرانیان» می گوید: «این تغییرات از ملزومات حیات انسان هاست و موسیقی نیز بخشی از حیات است و چیزی جز آن نمی تواند باشد. موسیقی نیز احیاناٌ نیاز به تغییر دارد، اما تغییراتی که بر مبنای سنت های هر منطقه و محدودهء جغرافیایی بوده یا به بیانی دیگر منافاتی با این چارچوب ها و اصالت ها نداشته باشد. غالباٌ در مرکزیت کشور، پاره ای از موسیقی های ارائه شده با پیام های محرم و صفر دستخوش ویرایش های شنیداری و دگرگونی های خاصی گشته که ما در بوشهر -شاید خوشبختانه- شاهد آنها نبوده و نیستیم.»
سرپرست و آهنگساز گروه موسیقی «لیان» در توضیح بیشتر می افزاید: «دلیل این متغیرها و ثابت ها در مقابل یکدیگر، به عبارتی می تواند منابع جستاری و تحقیقاتی در زمینهء موسیقی های مذهبی و محرمی نیز باشد. ما در بوشهر تحت تأثیر سِبقهء تاریخی ای که در این زمینه داریم و پایبندی به بنیان ها و بنیه های این آیین های کهن، کم تر دچار تغییر در ارائه و برگزاری مراسم و آیین های مذهبی و تزریق ناهمخوان و نا همخون برخی تکنیک های موسیقایی به این مقوله شده ایم. بعضاٌ به نظر می رسد که پاره ای از این تکنیک ها خواسته یا ناخواسته بر بدنهء آیین های ذکر شده خدشه وارد می آورند و در این حوزه نیاز به آسیب شناسی های مبرم است.»
مؤلف کتاب «اهل ماتم» با موضوعیت آیین ها و آواهای سوگواری خطهء بوشهر که در سال ۱۳۸۱ منتشر و با اقبال خاص و عام مواجه گردید، دربارهء این اثر مکتوب می گوید: «این کتاب و لوح صوتی ای که بعدها در قالبی کامل تر و مستقل اما با همین نام از سوی انتشارات ماهور راهی بازار شد، به شکلی تخصصی به آوا‌ها و آیین های سوگواری در بوشهر می پردازد و با نگرش از زوایای مختلف مذهبی، موسیقی بوشهر را واکاوی و بررسی می کند. این کتاب حالیاٌ در بازار موسیقی موجود نیست و شاید تنها نسخهء شنیداری آن قابل تهیه باشد، لیکن امیدوارم بتوان آنرا به چاپ مجدد رساند. محوریت این اثر غالباٌ مرتبط با موسیقی و آیین های بندر بوشهر است که تنها بخشی از پتانسیل های کشف نشدهء «استان بوشهر» را بازتاب می دهد. امیدوارم و در این تلاشم که در حوزهء موسیقی مذهبی- محرمیِ دیگر بخش های استان بوشهر نیز بتوانم گامی مؤثر برداشته و به معرفی دیگر نمونه های آیینی ارزشمند این استان بپردازم.»
شایان ذکر است که محسن شریفیان سال گذشته و همزمان با دههء آغازین محرم در دومین جشنوارهء بین المللی «فرهنگ و هنر اسلامی مالزی» حضور داشته و به عنوان تنها نمایندهء موسیقی کشورمان به تشریح و معرفی موسیقی مذهبی، مراسم عاشورایی و آداب و سنن رایجِ زادگاه خود برای مخاطبان حاضر در آن فستیوال پرداخت.
دیدگاهتان را بنویسید