شهرام ناظری

بیتا یاری: راهیابی به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه با مسیر پرفراز و نشیبی همراه بود آنگونه که این صعود در تاریخ فوتبال و حافظه مردم ما به نوعی دیگر نقش بسته است. آن روزها هنوز فدارسیون جهانی فوتبال از تیم های شرکت کننده آهنگی درخواست نمی کرد تا همراه خود به جام جهانی بیاورند و همچنین این مساله آنقدر بکر و ارزشمند بود که اگر هنرمندی در جهت حمایت از تیم ملی فوتبال کشورمان برمی‏آمد روحیه تیم فوتبالمان را بالابرده بود. درجام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه بعد از برگزاری بازیهای ایران چند بار کلیپی از صداوسیما پخش شد که در آن شهرام ناظری در دستگاه های همایون وچهارگاه آواز می‏خواند و روحیه شکست ناپذیری را ترویج می‏نمود. این کلیپ با تصاویری از سمبلهای ایرانی و روح حماسی آواز چهارگاه تنها چندبار پخش شد اما اولین اقدام خودجوش جامعه موسیقی در حمایت از روزش ملی را رقم زد. در این خصوص با شهرام ناظری شوالیه آواز ایران گفتگو کرده ایم.

• در خصوص آوازی که در سال ۱۹۹۸ برای همراهی تیم ملی فوتبال ایران خواندید، بفرمایید که متاسفانه چرا بیش از چندبار از صداوسیما پخش نشد؟
اثری بود که با انگیزه فوتبال ایران و با توجه به موفقیتهای تیم ملی فوتبال درآن سال به انجام رسید چرا که نتایج خوبی از مسابقات گرفته بودند و روزهای اوج گیری و فعالیت سودمند فوتبالیستهای کشورمان در میدان مسابقه بود. در کلیپی که به این منظور در آن سال خواندم قصدمان استفاده از مظاهر ملی همچون تختی در ورزش و یا ورزش باستانی چوگان بود و حتی شعری که استفاده کردیم در مورد به حرکت درآمدن جوانان ایران زمین بود، قطعه ای که توسط برادران کامکار اردشیر و ارسلان کامکار آهنگسازی و تنظیم شد و شعری از محمدعلی چاوشی را همراه داشت. کلیپ بسیار خوبی تنظیم شد و فکر می کنم تنها اثری بود که منحصربه فرد در این زمینه تولید شده بود چرا که اساسا کاری با هدف ورزشی و ماحصل همکاری هنرمندان با سابقه موسیقی بود و اثری هیجانی با روحی حماسی پدید آورده بود که بسیاری از دیدن آن به شور و هیجان می آمدند. متاسفانه نمیدانم به چه دلیلی صداوسیما از پخش آن ممانعت به عمل آورد و دیگر هیچگاه آن را پخش نکرد! حتی آن زمان صداوسیما آثار بسیار بی ارزشی را بارها پخش کرد اما در خاطرم مانده که این کلیپ مخصوص ورزش را پخش نکرد. ما سالها به پخش صدا و آثارمان از صداوسیما اعتراض داشته ایم و علی الرغم اعتراضات مستمرمان باز شاهد پخش بی اجازه آثارمان از رسانه ملی هستیم. آنهایی را که ما نمی خواهیم و اجازه ندارند، پخش می کنند و تنها این کلیپ و اثر را که مرتبط با یک رویداد مهم ورزشی است و ما نیز می خواستیم پخش کنند را نکردند.

• آیا ژانر موسیقی تولید شده برای ارائه به همراه تیم ملی فوتبال در جام جهانی لزوما باید از ریشه موسیقی اصیل و سنتی ایران باشد و یا موسیقی ژانر پاپ نیز می تواند برای ارائه موسیقی کشورمان در مجامع جهانی استفاده کرد؟
بحث ژانر موسیقی در فرع قضیه جا دارد و مهمتر از بحث ژانر، مساله هنرمند و فردی است که می خواهد اثری را برای همراهی تیم ملی در جام جهانی فوتبال تولید کند. مهمتر هنرمندی است که می خواهد این کار را انجام دهد و اگر در رده بالای درجه هنری همراه با ذهنیت عمیقی قرار داشته باشد آنوقت بحث ژانر موسیقی پاپ یا سنتی دیگر حاشیه است و فرقی نمی کند چه ژانری را انتخاب کرده باشیم. چرا که آن فرد طراز اول پشتوانه ای دارد که می تواند اثر خوب و باکیفیت مقبولی را ارائه کند و اگر سطح هنرمند پایین باشد چه در ژانر پاپ چه در موسیقی اصیل اثر تولید شده به عنوان یک اثر بی ارزش مطرح می گردد. همانطور که توضیح دادم در این اقدام ملی مهمترین بخش آن هنرمندی است که میخواهد اثری را تولید کند و جنس موسیقی در اولویت بعدی قرار می گیرد! چراکه اگر هنرمندی طراز اول با نگاهی عمیق اثری تولید کند و یا گروهی از صاحب نظران کاری را انجام دهند طبیعتا نتیجه کار خوب و باکیفیت خواهد بود. چرا روحیه هنرمند و درک و شعور هنری او بهترین راهگشاست و حتما هنرمند را در تولید کار به انجام بهترین رهنمون می شود. دلیل اینکه کارها افت می کند و یا با کیفیت بدی تولید می شود این است که کارهای خاص را به دست آدمهایی می دهند که برای برای آن کار کوچکند! دلیل افت آثار کوچکی افراد است.

• در سال گذشته بارها در میادین ورزشی حاضر شدید یا در جهت حمایت کاری را صورت داداید و حتی به اجرای آواز پرداختید، ضمنا در بزرگداشت جهان پهلوان تختی در سالن کشتی از شما تقدیر شد. با توجه به تقدیر از شما و حضورتان در عرصه های ورزشی، فکر می کنید چقدر موسیقی می تواند در ورزش دخیل باشد و آیا همراهی موسیقی و ورزش به بیان خوبی منجر می‏شود که خوانندگان طراز اول به ورزش توجه نشان بدهند؟
صدر در صد، چرا که اولا روحیه ورزشی متاثر از روحیه حماسی است و روحیه حماسی در تمام اقوام ایران خصوصا قوم کرد و دیگر قومیتها چون لر و بختیاری و … ، در اکثر نقاط ایران وجود دارد و به همین دلیل و همانگونه که می بنید این روحیه حماسی در ادبیات ما نمود دارد و بخش اعظمی از ادبیات ما که زندگی اجتماعی ما را هزار سال حرکت داده ادبیات حماسی ایران زمین است. چراکه این روحیه حماسی در خون هر ایرانی وجود دارد و در قدیم نیز برای آوردگاهها حماسی سرایی می کردند و ورزش نیز همین است و به همین دلیل است که من نیز در اینگونه اتفاقات و مراسم ها همواره شرکت کرده و فعال هستم و در چندین نوبت همراه آقای خادم در مراسم ها همکاری نمودم و اقدام به برگزاری برنامه بزرگداشت جهان پهلوان تختی کردیم. چرا که هر جا شاهنامه خوانی بوده در آن حضور داشتم از برنامه های خصوصی که ۱۵-۲۰ سال پیش به صورت خصوصی برگزار می شد تا امروز که دیگر عمومیت یافته است. خودم نیز به عنوان اولین خواننده ایران که بر روی شعر شاهنامه آواز خوانده به این کار اقدام کرده ام و همه این کارها در درجه اول به خاطر همان روح ورزش و حماسه است که در خون هر ایرانی جاری است و در وجود قومیتهای ایران مشهود است. این است موسیقی تاثیر بسیاری زیادی می تواند برای ورزش و هر رشته ورزشی داشته باشد.

شهرام ناظری

• فکر می کنید چرا مدیران و صاحب منصبان فرهنگی فدارسیونهای ورزشی حاضر نیستند از افراد شناخته شده و شاخص در تولید موسیقی کمک بگیرند و یا فراخوان بدهند و از همه دعوت به همکاری کنند؟
حتما درکشان از موسیقی بسیار سطحی و پایین است که اینگونه عمل نمی کنند وگرنه اگر می دانستند و درکی داشتند نتیجه کارشان بهتر می شد.اغلب کسانیکه در یک مسند بر روی کار می آیند کمتر پیش می آید که بفهمند موسیقی چیست و اصلا خاصیت موسیقی چیست؟ به چه دردی میخورد؟ بسیاری از آنها نمی دانند موسیقی به چه دردی میخورد؟ و اینگونه است که موسیقی را جدی نمی گیرند. و ضمنا یکی از اشکالاتی که ما داریم این است که هنوز تکلیف موسیقی در جامعه ما مشخص نشده است و هنوز موسیقی را جدی نمی دانند. و نمی دانند آیا لازم هست یا لازم نیست ؟ باشد یا نباشد؟ و تکلیف را نیم دانند چیست! همچنانکه می بینید بعد از سی و پنج سال هنوزدر صداوسیما ساز را نشان نمی دهند. و این مساله نشانه این است که اصلا این افراد آگاهی نسبت به موسیقی ندارند و آنگونه که مردم و قومیتهای ایران با موسیقی زندگی می کنند و بدان عشق می ورزند و در تمام مراحل زندگیشان موسیقی وجود دارد را اصلا نمی بینند و مساله را درک نمی کنند و یا اصلا درک نکرده اند چرا که اگر درک می کردند برای این کار با بهترین فرم و برنامه ریزی حرکتی می کردند.

• امروزه برای تولید اثر موسیقی برای جام جهانی فوتبال اغلب از وجود اسپانسرها بهره می برند و شاید بتوان گفت که اثری که آن سالها خواندید به صورت داوطلبانه از سوی شما و با توجه به علاقه شما صورت گرفته است. آیا عدم ارائه کار داوطلبانه در این روزها از جانب شما به علت نبود شعر مناسب، آهنگ خوب و یا عدم حمایت و توجه و قدردانی مجامع فرهنگی ورزشی است؟
دیگر عادت کرده ایم که قدردان ما نباشند و البته موضوع قدرانی نیست. من به اندازه توان خودم کار کرده ام.اگر برای تختی بزرگداشتی برگزار شده حاضر شدم و خواندم و اگر فدراسیون برنامه شاهنامه خوانی بوده به دعوتشان حاضر شده ام و یا در دانشگاهها رفته ام و آواز خوانده ام و در حدی که امکان و توان انجام آن را داشته ام دریغ نکرده ام اما برای اینگونه برنامه ریزیهایی لازم است که انگیزه را نیز علاوه بر تمایلم افزایش دهد. مثلا ارگانی فرهنگی عهده داری کند با دعوت از از هنرمندان و صاحب نظران اعلام کند می خواهیم اثری ارزنده و حماسی برای ورزش بوجود بیاوریم که اگر این اقدامات را انجام دهند شاید انگیزه بیشتری به ما بدهد تا ما هم با انگیزه بیشتری در آن کار شرکت کنیم. اما متاسفانه در کارهایی که تاکنون من آنها را به سرانجام رسانیده ام کلیه کارها از هماهنگی و تهیه و تولید و انتخاب و ساختن و بودجه و … همگی برعهده خودم بوده است. و تا حدی می توان به این روش عمل نمود چراکه ظرفیتها تا جایی توان دارد وبیشتر نمی شود.

• چرا در نگاه مدیران فرهنگی کشومان موسیقی ملی ما جزویی از میراث فرهنگی محسوب نمی‏شود که اتفاقا باید در جهت گسترش آن در مجامع جهانی بکوشیم؟
امیدوارم که به موسیقی به فرهنگ و فرهنگ موسیقی جدی تر و واقعی نگاه کنند و به این موضوع توجه کنند که روح حماسی و ورزشی در ذات ما ایرانیها است. و امیدوارم کاری انجام بدهند که واقعا ارزش داشته باشد و در دنیا بتواند خودش را نشان بدهد.

• آیا به حمایت دولت و ارگانهای دولتی در حمایت از موسیقی ملی و ارائه آن در مجامع بین المللی اعتقادی دارید؟
به هر روی کار ارگانهای فرهنگی دولتی اشاعه فرهنگ و هنر نیز هست و قدرت عمل و بودجه جهت اشاعه نیز در دست آنهاست. تعجب می کنیم که بودجه های هنگفت در قسمت های مختلف نامفید خرج می شود اما در کارهایی که مستقیما به فرهنگ ما ربط دارد انجام نمی دهند چراکه باید از آن حمایت کنند.