یکی از اتفاقات موسیقی‌محور که توسط هنرمندان ایران رقم خورده تشکیل گروهی از دانشجویان ایرانی است. این گروه شامل ۱۴ فعال ایرانی است و با همیاری اساتید دانشگاه‌های اروپایی به فعالیت‌های هنری و موسیقایی مشغول هستند. آنها از همان بدو فعالیت با تاسیس وبسایت، به شکل تخصصی مباحث رشته موسیقی‌شناسی را پوشش داده‌اند.
آرش احمدزاده (نوازنده، آهنگساز) و دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد است و در فرانسه موسیقی‌شناسی می‌خواند. او دبیر هنری گروه ایران موزیکولوژی است. او در گفتگوی پیش رو به بیان مشکلاتی پرداخت که دانشجویان ایرانی در خارج از کشور با آنها مواجهند.
از فعالیت‌های آکادمیک و اجرایی خودتان بگویید. در چه مقطعی و در کدام دانشگاه تحصیل کرده‌اید و حال به لحاظ هنری چه فعالیت‌هایی دارید؟
چند سالی است که در کشور فرانسه مشغول ادامه تحصیل در رشته موسیقی‌شناسی هستم؛ در این مدت در حوزه موسیقی، فعالیت‌های جدی‌تری داشته‌ام. اخیراً در موزۀ «سنت رمی» فرانسه و دانشگاه امیرکبیر تهران اجرا داشتم که برایم تجربۀ بسیار ارزشمندی بود. همچنین چند ماهی است که به عنوان سولیست گیتار کلاسیک با گروه کُر شهر «رمس» همکاری می‌کنم. مقطع کارشناسی موسیقی‌شانسی را در شهر رمس، زادگاه «گیوم دو ماشو»، گذراندم و هم‌زمان موفق به اخذ دیپلم نوازندگی گیتار کلاسیک در کنسرواتوار دولتی همین شهر شدم. اکنون دانشجوی کارشناسی ارشد در دانشگاه سوربُن پاریس هستم و بیشتر وقتم را صرف ترجمه، تحقیق و نوازندگی می‌کنم.
عمده مشکلات دانشجویان ایرانی در مراکز خارج از کشور به چه مسائلی معطوف می‌شود؟
تفاوت‌های فرهنگی و مسائل مالی، شاید مهم‌ترین دغدغه‌های من در سال‌های اخیر بوده‌اند. چالش دیگری که گریبان‌گیر من و دیگر دانشجویان شده، مسألۀ همه‌گیری کرونا است؛ ارتباطات اجتماعی محدود، سخت شدن سفر به ایران، کمتر بودن فرصت شغلی و… همگی به واسطه کرونا، بر بار دغدغه‌های پیشین افزوده‌اند.
از چگونگی شکل‌گیری تشکلی بگویید که به همراه فارغ التحصیلان موسیقی درداخل و خارج از ایران رقم زده‌اید. عنوان تیم‌تان چیست و آیا مجوزهای لازم برای فعالیت‌های داخلی و خارجی را از نهادهای ذیربط دریافت کرده‌اید؟
فعالیت گروه «ایران موزیکولوژی» که با وبسایتی به همین نام شروع شد، پاسخی بود به احساس نیاز من برای تحقیقات و پژوهش‌های مدون در حوزه‌ی موسیقی به زبان فارسی. با گروهی چهار نفره فعالیت‌مان را آغاز کردیم. با گذشت زمان و به لطف افراد دغدغه‌مند، امروز وبسایت با شانزده نفر (آریا طاری، سپهر حیدری، الیاس دژآهنگ، عماد وشاحی، غزل شجاع، نیلوفر راستی، پونه جفائی، بامداد خوشقدمی، شهاب جعفری، غزاله رضاخواه، ماندانا آدابی، میثم جهانی، فرزانه صفرپور، محمدرضا فرجی و مرجان خلیلی) به فعالیت خود ادامه می‌دهد و به تازگی مجوز لازم برای فعالیتِ فرهنگی دیجیتال، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شده است.
شما به اتفاق دیگر اعضا سایتی را هم در جهت اعتلای موسیقی تاسیس کرده‌اید. عنوان آن چیست و هدف از راه‌اندازی این بستر مجازی چه بوده و به چه مواردی می‌پردازد؟
فعالیت وبسایت که به نام «ایران موزیکولوژی» شناخته می‌شود، از رشتۀ تحصیلی خودم، موزیکولوژی یا موسیقی‌شناسی، نشأت گرفته است. هدف اصلی من در هنگام شروع این فعالیت پیشبرد و بسط مفاهیم موسیقی‌شناسی به زبان فارسی بود؛ چراکه کمبود منابع مطالعاتی موسیقی‌شناسی، به زبان فارسی، از زمان شروع تحصیل موسیقی برایم محسوس‌تر شده بود. موسیقی‌شناسی گسترۀ زیادی از موضوعات را پوشش می‌دهد و در نتیجه به افراد متخصص بیشتری احتیاج دارد. البته شایان ذکر است که افراد فرهیخته و توانمند بسیاری برای پیشرفت این مباحث در تلاش‌اند و محبوب‌تر شدن این رشته در بین ایرانیان، طی سال‌های اخیر، خبر بسیار خوبی است. تمرکز اصلی ایران موزیکولوژی با پرداختن به موسیقی‌شناسیِ تاریخی شروع شد اما در ادامه به لطف آشنایی با افراد متخصص در دیگر حوزه‌های موسیقی از جمله پداگوژی (آموزش موسیقی) و اتنوموزیکولوژی (قوم‌موسیقی‌شناسی)، مباحث متنوع‌تری تحت پوشش وبسایت قرار گرفت.
برای راه‌اندازی سایت مذکور با چه مشکلاتی مواجه بودید و آیا حال سایت به بهره برداری رسیده؟ همچنین عمده مخاطبان آن چه افرادی هستند؟
این روزها شروعِ فعالیت در فضای مجازی، راحت‌تر از همیشه شده است و با چالش نا امیدکننده‌ای در زمینۀ راه‌اندازی وبسایت مواجه نشدیم. مخاطبان ما بیشتر دانشجویان و هنرجویان موسیقی هستند اما مدتی است سیاست گروه کمی تغییر کرده و علاوه بر مطالب کاملاً تخصصی با محتوای تاریخی، سعی داریم مورد توجه علاقمندان و موسیقی‌دوستان بیشتری قرار بگیریم. استقبال از مطالب وبسایت، از انتظارات من فراتر بوده و فکر نمی‌کردم که در کمتر از دو سال به بازدید روزانۀ بیش از ۱۰۰ نفر برسیم؛ چراکه شماری از مطالب بسیار تخصصی بوده و درک آنها نیازمند سابقه و دانش کافی در موسیقی است.
کتابی که سال گذشته آن را تالیف و منتشر کرده‌اید به چه موضوعاتی می‌پردازد؟ توسط کدام نشریه منتشر شده و اینکه آیا این اثر در ایران قابل تهیه است؟
کتاب مذکور به نام «مجموع مقالات موسیقی‌شناسی» به موضوعاتی مانند آنالیز موسیقی ایرانی، کلاسیک غربی و زندگی‌نامه موسیقی‌دان‌های کمتر شناخته شده می‌پردازد. این کتاب به کمک نشر پنج خط در مرحلۀ أخذ مجوز قرار دارد. وضعیت صنعت چاپ کتاب، در حال حاضر، بحرانی است؛ بیشتر ناشران علاقه‌مند به چاپ کتب پرمخاطب و در نتیجه پُر فروش هستند، اما هنوز هم افراد یا نهادهایی در کنار درآمدزایی به فکر محتوای فرهنگیِ غنی در آثار چاپ شده هستند و این برای تیم ایران موزیکولوژی باعث دلگرمی است.
شما و دیگر دوستانتان کلاسی رایگان به نام «درک و دریافت موسیقی جز» برگزار کردید. این اتفاق چگونه رخ داد و چه بازخوردهایی از آن گرفتید؟
ما سعی داریم بیشتر فعالیت‌ها به صورت رایگان برگزار شوند تا تمامی دوستداران و علاقه‌مندان بتوانند بدونِ دغدغه‌های مالی از این کلاس‌ها استفاده کنند و بر دانش خود بیافزایند. این دوره به همتِ آقای بامداد خوشقدمی استاد دانشگاه «جم» در وَینِ اُتریش که از مترجمان و مدرسان به‌نام و با تجربۀ موسیقیِ جَز هستند برگزار شد. با آقای خوشقدمی، دورادور آشنایی داشتم و از آنجایی که نگرش ایشان و گروهِ ایران موزیکولوژی در یک راستا بود این همکاری شکل گرفت. بعد از اعلامِ برگزاری این دوره، در کمتر از سه ساعت بیش از ۳۰۰ نفر ثبت‌نام کردند و بعد از یک هفته تعداد ثبت‌نام کنندگان به ۱۲۵۰ نفر رسید؛ این استقبالِ بی‌سابقه برای‌مان بسیار غیرمنتظره اما خوشحال کننده بود.
نظر استاد خوش قدمی درباره برگزاری کلاس‌ها چه بوده است؟
بهتر است هدف و انگیزه‌ی برگزاری این دوره و همکاری با ایران موزیکولوژی را از زبان آقای خوشقدمی، استاد دانشگاه جم در وین اتریش بشنوید: پس از چندین سال آموزشِ پیوسته تئوری و هارمونیِ جَز (به عبارتی جُستارهای تئوریک سبکِ جَز) به این نتیجه رسیدم که بخش بزرگی از هنرجویان‌ام با وجودِ چیرگیِ خوب و قانع‌کننده به جُستارهای تئوریکِ جَز، همچنان با صدادهیِ مورد نظر در این سبک فاصله دارند و انگار که ناتوان‌اند از کاربستِ آنچه در تئوری فراگرفته‌اند. البته این اتفاق دور از انتظار هم نبود؛ چراکه تئوری تنها ابزاری است برای فهمِ خردآگاهِ (intelectual) چهارچوب‌های اولیه و ابتدایی در هر گرایشِ سبکی و نه ابزاری که تضمین‌کننده‌ی دستاورد باشد. در این میان مباحثِ بسیار مهمِ سبک‌شناختی‌ای وجود دارند که جزو سرفصل‌های معمولِ کلاس‌های تئوری و هارمونی جَز نیستند؛ ولی یک دانشجوی جَز معمولاً این‌ها را از لابه‌لایِ کلاس‌های آموزشی گوناگون و یا کنکاش‌های سالیانِ سال دریافت و فهم می‌کند و با آنها اُخت شده و درونی‌شان می‌کند. بخش مهمی از هدف‌گذاریِ دوره‌ی «درک و دریافتِ جَز» معطوف به این امر است. در این راستا ولی تلاش کرده‌ام که این مباحث تا جایی ساده‌سازی شوند که حتی برای افرادی که چیرگی به تئوری و هارمونیِ جَز ندارند هم سودمند و دریافتنی باشد. من از چندین ماه قبل‌تر پیگیرِ فعالیت‌های گروهِ «ایران موزیکولوژی» بودم و خروجیِ کار تیمی‌شان به نظرم بسیار خوب و سودمند می‌آمد؛ یعنی رویکردی که به تولید محتوا داشتند به نظرم در نوع خودش بسیار حرفه‌ای و فکرشده است. همین انگیزه‌ای بود که پیشنهاد همکاری با این گروه را – هم در تولید محتوای مربوط به سبک جَز و هم برای برگزاری دوره‌های این‌چنینی – با کمال میل بپذیرم.
آیا قرار است در آینده به برگزاری کارگاه‌ها و موارد آموزش محور دیگر هم بپردازید؟ در اینصورت درباره این اتفاقات توضیح دهید.
حال که با تجربه و آگاهی بیشتر متوجه نزدیکی و دوستی مردم با موسیقی هستیم، انگیزه‌ی ما برای فعالیت‌های این چنینی دوچندان شده است و امیدواریم بتوانیم به صورت دائمی دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی برگزار کنیم. موسیقی فیلم، درک و دریافت موسیقی ایرانی، تئوری موسیقی، تاریخ موسیقی، و درک و دریافت موسیقی کلاسیک غربی از جمله دوره‌هایی هستند که امیدواریم در آیندۀ نزدیک برگزار کنیم.
شما به عنوان دبیر مجموعه با چه استادان ایرانی و خارجی همکاری دارید و نحوه انتخاب این اساتید به چه شکل است؟
مجموعه ما با تمامی اساتید، مدرسان یا نویسندگانی که اطلاعات و انگیزه کافی برای برگزاری یا نشر مطالب دارند، آماده‌ی همکاری است و تحصیلات یا پیش‌نیاز بخصوصی برای آن درنظر گرفته نشده است. تا به امروز با افرادی چون افشین ترابی، آرمان نوروزی، بامداد خوشقدمی، مریم قره سو و علی علی‌اکبری همکاری داشته‌ایم و با نویسندگان وبسایت (که خودشان از مدرسین موسیقی هستند و از آنها نام بردیم) همکاری دائمی داریم.
درباره نحوه حمایت‌های مجموعه‌تان بگویید. هزینه تولید محتوا و مخارج سایت و در نهایت بودجه برگزاری کلاس‌ها و چاپ آثار چگونه تامین می‌شود؟
اساسی‌ترین پشتیبانی از ایران موزیکولوژی، مطالعۀ نوشتارها و مقالات گروه است؛ در این صورت قدمی هرچند کوچک برای اعتلای فرهنگ و موسیقی ایران برداشته‌ایم. هزینه‌های اصلی وبسایت و دیگر هزینه‌های پیش آمده از طریق بودجه‌ی شخصی تأمین می‌شوند. تولید محتوا و برگزاری کلاس‌ها به کمک داوطلبان، بدون دریافت هزینه، انجام می‌شود. داوطلبانی که با وجود تمامی مشکلات، دغدغۀ کمک به موسیقی‌دوستان، انگیزۀ اصلی‌شان در این مسیر است.
آیا برای جذب اسپانسر در داخل و خارج از کشور تلاش کرده‌اید و به نتایجی هم رسیده‌اید؟
متاسفانه یا شاید خوشبختانه تا به‌حال برای جذب اسپانسر اقدامی صورت نگرفته و شاید هیچ وقت هم صورت نگیرد؛ شاید به این صورت ارزش فعالیت داوطلبانه و استقلالِ مجموعه حفظ شود. برای پوشش دادنِ نیازهای مالیِ مجموعه، بخشی برای «کمک‌های مالی» در وبسایت قرار داده‌ایم تا عزیزانی که مایل به حمایت از فعالیت‌های ایران موزیکولوژی هستند بتوانند در اینجا از ما حمایت کنند.
از فعالیت‌های خودتان در آینده نزدیک بگویید و اینکه مجموعه‌تان چه برنامه‌هایی را برای انجام پیش رو دارد؟
در حال حاضر گروه «ایران موزیکولوژی» در حال ترجمه و تالیف کتاب‌های «راهنمای تزیینات موسیقی باروک فرانسوی»، «ترس از صحنه، عشق به اجرا» و «مجموع مقالات ایران موزیکولوژی، جلد دوم: موسیقی و جنگ» است. کتاب اول نوشته‌ی موسیقی‌شناس کانادایی به نام لویس برویت – که با اجازه‌ی رسمی از ایشان در حال ترجمه است. در ماه‌های آینده امیدواریم بخش‌های تازه‌ای مرتبط با موسیقی مانند موسیقی فیلم، جَز و موسیقیِ مردمی ایجاد کنیم. همچنین مصاحبه‌هایی با مدرسانی چون آقای آرمان نوروزی، محمدعلی مرآتی، شهاب جعفری و غیره تدارک دیده‌ایم.
گفتگو: وحید خانه ساز
دیدگاهتان را بنویسید