شایان احمدخانی: چند روزی است سریال بر سر دوراهی به نویسندگی و تهیه کنندگی حامد عنقا و کارگردانی بهرنگ توفیقی از شبکه دوم سیما میزبان مخاطبان در تعطیلات نوروز است؛ آهنگسازی این سریال را فرزین قره گوزلو برعهده داشته که او را بیشتر به واسطه همکاری هایش در چند فیلم با مسعود کیمیایی می شناسیم…
موسیقی متن بر سر دوراهی بیشتر با پیانو و سنتور و گیتار اجرا شده و سازهای زهی نیز در اطراف آنها به رقص در می آیند و کمی رنگ و لعاب به موسیقی میدهند اما موسیقی اصلی را تحت تاثیر قرار نمی دهند. در موسیقی متن این سریال، تم های مختلفی را می شنویم؛ چرا که پیشرفت فضای داستانی سریال، موسیقی را در بستر همگون و همخوان با خود می کشد.
انتخاب سبک و ژانر موسیقی کاملا متناسب با ژانر یک سریال کاملا قصه گو است؛ این نکته نشان می دهد که آهنگساز قصه گویی با آهنگ و اهمیت ساختار و روایت در موسیقی را درک کرده که همین موضوع در بالابردن کیفیت ساختاری کل این مجموعه، کمک شایانی کرده است. از طرفی پرهیز از استفاده از سازهای اضافی، نرفتن به سمت کلیشه های آهنگ سازی موسیقی متن که امروز در اغلب مجموعه های تلوزیونی شاهد آن هستیم، کار فرزین قره گوزلو را قابل تقدیر کرده است.
می توان گفت موسیقی در این سریال حضوری گیرا و موثر دارد و آهنگساز مخاطب را به درک و شناخت درستی از شخصیت های قصه و فضاهای روایت می رساند و موسیقی مانند عنصر زائدی مخاطب را خسته نمی کند. آهنگساز سازهای سنتور، پیانو و ویولن و همینطور گیتار کلاسیک را برای ساخت موسیقی اثرگذار خود به کار گرفته و در تیتراژ ابتدایی هم تکلیف خود را با مخاطب روشن می کند؛ موسیقی آغازین سریال به شدت متناسب با تیتراژ ابتدایی است؛ به خصوص حضور پررنگ سنتور که در غالبی متفاوت از آنچه که از این ساز در موسیقی ردیف در ذهن داریم، شنیده می شود.
موسیقی مطابق با درون مایه هر نما از فیلم شنیده می شود؛ در نمایی جنایی و در نمایی دیگر عاشقانه. به نظر کارگردان و آهنگساز هماهنگی خوبی با یکدیگر داشته است؛ چرا که بسیاری از سکانس های سریال شباهت بسیاری با موسیقی متن آن دارند و شاید شناخت و تعاملی که میان حامد عنقا و بهرنگ توفیقی و فرزین قره گوزلو وجود دارد، موفقیت در اثر گذاری هرچه بیشتر بر مخاطب را هم در ادامه در بر داشته باشد.
قره گوزلو در این کار به استفاده آزادانه از سازهایی با پیشینه فرهنگی متفاوت روی آورده و پدیده موسیقی تلفیقی را البته نه تنها در رنگ آمیزی و ارکستراسیون که در تفکر آهنگسازی خود تجربه می کند به گونه ای که شنونده نمی تواند گونه ای را از گونه دیگر جدا سازد و به نوعی ویژگی های متفاوت اجرایی به کار گرفته شده در موسیقی او استادانه در یکدیگر تنیده شده و تار و پود موسیقی اش را می سازند. در واقع آهنگساز اثر می داند چطور از موسیقی اش در جهت خدمت به روایت به شیوه ای استفاده کند که هم هویت موسیقایی اش حفظ شود و هم تصویر و روند قصه را تحت تاثیر خود قرار ندهد.
نت نویسی قره گوزلو برای هر ساز ساده است، تعداد و تنوع سازها محدود است و تم نسبتا ساده ای نیز ساخته شده ، ولی حس بالای موسیقایی وی و درک کامل حال و هوای سریال توسط او در نهایت باعث شده موسیقی متنی زیبا که دارای لایه های بسیار ظریف و شنیدنی است پدید آید. یکی از موارد بسیار جالب و قابل توجه در ساخت این اثر آن است که نشان می دهد چگونه المان های موسیقی ایرانی به خوبی می توانند در کنار سازهای ارکستری کار کنند به طوری که نه تنها از ارزش سازها و صداهای ارکستری کاسته نشود بلکه بر زیبایی و جذابیت های آن نیز اضافه شود.
حالا دیگر چند سال است که تیم عنقا و قره گوزلو شکل گرفته و به نظر می رسد که هر دو طرف طی این سال ها به زبانی مشترک رسیده اند که باعث شده در ژانرهای مختلف همچنان کنار هم باشند. برسردوراهی سریال نسبتا پر دیالوگ و پر حادثه ای است و موسیقی سعی کرده عقب بنشیند و فقط در نماهای مورد نیاز قدم بگذارد تا هم فضای داستانی سریال را بیش از حد موسیقایی نکند و هم اثر و بار روانی خود را بر بیننده از دست ندهد؛ این موسیقی با فضای سکوت بار موسیقی متن که مدتی است به اشتباه رواج پیدا کرده و بیشتر به یک فیگور روشن فکرنمایانه تبدیل شده تفاوت زیادی دارد چرا که موسیقی هست و شنیده می شود اما در جای مناسب و درست خود تا مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد.
تیتراژ پایانی سریال اما توسط علیرضا افکاری ساخته شده و علی زندوکیلی آن را در فضایی متفاوت تر از آنچه که پیش از او در ذهن داشتیم، خوانده است. در ادامه همکاری های موفق زندوکیلی و علیرضا افکاری قطعه «جاده شب» نیز اثری قابل توجه در حوزه موسیقی پاپ از کار در آمده و توانسته پایانی موفق را برای سریال رقم بزند.
کارنامه حامد عنقا طراح، نویسنده و تهیه کننده بر سردوراهی نشان می دهد که موسیقی همواره یکی از نکات مثبت آثار اوست؛ از همکاری با کارن همایون فر در قلب یخی و تنهایی لیلا تا همکاری موفق با ستار اورکی در مجموعه پدر گواه شناخت درست او از فضای موسیقی ایران است. انتخاب های موسیقایی او در مجموعه های مختلف سینمایی و تلوزیونی نشان داده که او درک درستی از پیوند موسیقی و تصویر دارد و همچنین از طرفی واکنش ها و بازخوردهای مخاطبان نسبت به تیتراژهای آثار او بیانگر این است که رگ خواب مخاطبانش در این حوزه را به خوبی میشناسد. «بر سر دوراهی» را نیز می توان در ادامه مسیر مثبت عنقا در سلیقه موسیقایی و همینطور انتخاب های موسیقایی او در سریال هایش قلمداد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید