موسیقی نواحی در جشنواره موسیقی فجر

«پیمان بزرگ نیا»، مسئول بخش نواحی «جشنواره موسیقی فجر ۳۲»، از حضور چشمگیر گروه های موسیقی نواحی، بویژه حضور بانوان در این عرصه، ابراز خشنودی کرده و از استقبال بی نظیر مخاطبان، از اجرای این شرکت کننده ها خبر داد.

به گزارش سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان»، «پیمان بزرگ نیا»، در گفتگویی با خبرنگار ما و با نگاهی به آنچه در جشنواره فجر امسال گذشت، گفت: «حُسنی که جشنواره موسیقی فجر امسال داشت این بود که گروه های مختلفی برای ارائه موسیقی نواحی ایران حضور داشتند. این در حالی بود که ما سه گروه موسیقی نواحی در بخش بانوان نیز داشتیم. اتفاقی که تا به حال در هیچ جشنواره ای به این شکلِ قدرتمند و منسجم رخ نداده بود. و نکته حائز اهمیت دیگر حضور، معرفی و تقدیر از پیشکسوتان موسیقی نواحی و بزرگانی بود که چه بسا بسیاری از مخاطبان و جامعه موسیقی، آشنایی چندانی با آنان نداشته اند.»

وی افزود: «موسیقی نواحی ایران بسیار گسترده است و بزرگان و پیشکسوتانی در این عرصه فعالیت داشته یا دارند که به حق می توان گفت از توانمندترین اساتید موسیقی به شمار می آیند. در تحقیق و مرور و گذر از بسیاری از خطه های موسیقی نواحی، با بزرگانی آشنا می شوید که شاید حتی نامی از آنها در کشور شنیده نشده و گمنام و ناشناخته مانده اند. خوشبختانه در این دوره از جشنواره موسیقی فجر، فرصتی مهیا شد تا از بعضی از این عزیزان که با گروههای موسیقی همکاری داشتند، تقدیر به عمل آید. اساتیدی همچون «مجید پاکدل» در گروه «آوای موج»، «حیدر سلمانی» گروه «لیان»، «رضا فکوری» از گروه «دیلمون گیلان»، «کوروش اسد پور» از گروه «ایلبانگ»، «ذوالنوری» از گروه «چریکه»، «ابراهیم عالمی» از گروه «شواش مقون» و همچنین در بخش پنج اقلیم از ده تن از اساتید در روزهای اجرا توسط مدیران حاضر در آن کنسرتها تقدیر شد که «بخشی حسین ولی نژاد» از پیشکسوتان خراسان شمالی، عاشیق «قدرت میرزا پور» از عاشیق های مشهور ارسباران، «نصرت ا… زرگر»، «ناصر وحدتی»، «تاج محمد جنگی پور» نوازنده چیره دست جوان دونلی نواز بلو چستان، «پهلوان خداداد زنگشاهی» از خوانندگان و نوازنده ساز سرود از سیستان و بلوچستان، «سعادتی» از جمله این عزیزان بودند و در اختتیامیه نیز از «پهلوان رسول بخش زنگشاهی» که یکی از بزرگان و مقام دانان موسیقی بلوچستان و از نسل پهلوانهای پیشکسوت این خطه هستند، تقدیر شد. این پیشکسوت عزیز سال گذشته بر اثر بیماری دیابت پاهایش را از دست می دهد و تا دو ماه پیش قادر به تهیه پای مصنوعی برای خود نبوده تا اینکه یکی از خیرین بلوچ، این امر را متقبل می شوند و تصمیم به خرید پای مصنوعی برای ایشان می گیرند که هنوز البته این امر محقق نشده است. در اختتامیه، استاد زنگشاهی به سختی به روی صحنه آمده و لوح تقدیر خود را از داوران دریافت کردند.»

بزرگ نیا با اشاره به حضور متفاوت گروه های موسیقی نواحی در جشنواره امسال فجر افزود: «اتفاق مهم دیگری که در اجرای این گروه ها شاهد بودیم این بود که کلیه این شرکت کنندگان، با رویکرد معرفی و پژوهش موسیقی منطقه خودشان در این گردهمایی مهم به اجرا پرداختند. مثلا گروه دیلمون از نغمه ها و موسیقی شالیزاری، گیل و دیلم و ریشه آنها در فرهنگ خطه گیلان تحقیق به عمل آورده و این تحقیقات را به مخاطب توضیح داده و معرفی نمود. گروه ایلبانگ شاهنامه خوانی و ترانه های نوستالژی بختیاری را ارائه کرد. گروه سوربانگ نقش سرنا در موسیقی لرستان را بررسی کرده و به مخاطب به نحو زیبایی معرفی کرد. مثال دیگر گروه آوای موج بود که تحقیقات خود را فراتر برده و به موسیقی حاشیه خلیج فارس نیز پرداخته بود. همگی سرپرست ها یا از این فاکتورهای ریشه ای و فرهنگی مطلع بودند و یا محقق در این زمینه بوده اند و در ترکیبی بسیار دقیق و درست موسیقی های خود را اجرا کردند. می توان به جرآت گفت در این جشنواره، یک پیروزی چشمگیر برای گروه های موسیقی نواحی رقم خورد و آنهم این بود که همپای کنسرت های پاپ، تلفیقی، کلاسیک و دیگر شاخه ها، سالن های اجرا در شبهای مختص موسیقی نواحی مملو از تماشاگر بود. حتی در برخی از اجراها جایی برای نشستن تماشاگران باقی نمانده بود و ایستاده اجراها را تماشا می کردند.»

مسئول بخش موسیقی نواحی جشنواره ۳۲ دلیل این استقبال بی سابقه را اینگونه عنوان کرد: «فکر می کنم تغییر در نحوه برگزاری این کنسرت ها و اشراف و برنامه ریزی دقیق مدیران متولی این بخش و قطعاً کیفیت و پرباری اجراها، دلایل این امر بوده اند. دوره های گذشته در جشنواره، موسیقی نواحی تا حدودی مهجور مانده بود و یا اطلاعات از آن کم بوده یا تبلیغ شایسته ای صورت نمی گرفت و یا در مدیریت اجرایی آن نواقصی وجود داشته است. باید در نظر داشته باشیم که موسیقی نواحی صرفا دعوت از دو پیشکسوت برای اجرایی یک ساعته نیست. شاید بهتر باشد اجراهای پژوهشی در فضایی جداگانه دیده شوند و تمهیدات و طراحی های ویژه ای برای ارائه بهتر آنها و جذب بیشتر مخاطب در نظر گرفته شود که تنها در وجه پژوهشی و چه بسا سنگین باقی نماند یعنی، ما باید تامه ذائقه ها و گرایش های شنیداری را جذب و تغذیه کنیم. بنابراین اینبار علاوه بر اینکه بخش پژوهشی موسیقی نواحی را پربار و با مستندات ارزشمند و دقیق ارائه کردیم، با بخشیدن رنگ و لعاب تصویری زیبا و تزریق هیجانات دیداری و شنیداری و البته تبلیغ های به روز و مداوم، استقبال بینظیر مخاطبین از این اجراها را شاهد بودیم. طبعاً، هم مخاطب تحلیلگر و محقق آنچه از این اجراها انتظار داشته را دریافت کرده است و هم مخاطب عام لحظاتی به یاد ماندنی را با اجراهای پر شور و انرژی و اصیل خطه های مختلف ایران سپری کرده و به عبارتی یک سفر موسیقایی را به بخشی از نواحی کشورش انجام داده و لذت برده است.»

دوره سی و دومِ جشنواره موسیقی فجر، امسال با حوادث و اتفاقات غیر مترقبه و ناگواری نیز از آغاز تا پایان همراه بود که آغاز آن ارتحال «آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی» بوده و روزهای پایانی آن با شوک حزن انگیز و فراموش نشدنی سانحه «ساختمان پلاسکو» و شهادت جمعی از آتشنشانان عزیز مواجه بود. در خصوص تأثیر این اتفاقات بر روند اجرای جشنواره و روحیه هنرمندان شرکت کننده از بزرگ نیا جویا شدیم و وی پاسخ داد: «قطعا برای همگان این دو اتفاق بسیار سنگین و تلخ و دور از انتظار بود که تأثیرات قابل توجهی نیز بر فضای کلی جشنواره به همراه داشت. به جدول جشنواره اگر رجوع کنید متوجه حجم بالای اجراها خواهید شد. می توان گفت روزانه ۱۵ اجرا به روی صحنه می رفت و کوچکترین تغییری، طبعا بر روند اجرایی و چارچوب کلی جشنواره تأثیر می گذاشت. اولین تأثیر را می توان در تقسیم بندی مجدد گروهها در روزهایی بجز تاریخ مشخص شده و موکول کردن اجراها به تاریخهایی دیگر بود، بی آنکه تاریخ نهایی جشنواره تغییر یابد که مدیریت این موضوع کار آسانی نبود. تشتت در حضور مخاطب نیز از موضوعات مهم و تبعات این اتفاق بود که بحمدلله با مدیریت هوشمندانه و دقیق کادر مشرف، این فضا به بهترین شکل اداره شده و شاهد آن بودیم که همه شب هر سالنی مملو از تماشاگر بوده و مشکلی از این بابت پیش نیامد. اما در روزهای آخر تأثیر حادثه ناگوار فرو ریختن ساختمان پلاسکو، روحیه هنرمندان را نیز به گونه ای دیگر تحت الشعاع قرار داد تا آنجا که تقریبا همه آنها، کنسرت های خود را به شهدای این حادثه تقدیم می کردند و حتی حین اجرا، تصاویری از این عزیزان بر اسلایدهای تعبیه شده در سالن پخش می شد. صادقانه باید بگویم که این اتفاق با اجراهای اخیر جشنواره گویی عجین شده بود و فضایی حزین و تأثر برانگیز خلق کرده بود. همه هنرمندان بی آنکه کسی از آنها خواسته باشد یا برنامه ریزیِ تشریفاتی خاصی صورت گرفته باشد، با جان و دل به یاد شهدای این حادثه بروی صحنه رفتند. خصوصاَ اجرای روز اختتیامیه که می توان گفت گزارشی بود از کلیه اجراهای روز اول تا آخر موسیقی نواحی، به حدی دوستان از این اتفاق آزرده خاطر بودند که بر روی صحنه و حین اجرا بی اختیار اشک می ریختند.»

در پایان «پیمان بزرگ نیا»، با نگاهی به بخش های مختلف در نظر گرفته شده برای جشنواره و همچنین آیتم های رقابتی و جوایز خاطر نشان کرد: «انتظار می رود همان طور که آیتمی با عنوان جایزه «باربد» به جشنواره فجر امسال افزوده شده، سال آینده، جایزه ای نیز برای گروههای موسیقی نواحی در نظر گرفته شود. در واقع داوری موسیقی نواحی برای بهترین خواننده، بهترین نوازنده و امثال این تعاریف، به نظر بنده اقدام درخوری نیست اما می توان به طور مثال، جوایزی برای بهترین آلبومهای موسیقی نواحی، فعال ترین گروههای موسیقی نواحی در طول سال و این قبیل دسته بندی ها، در چارچوب داوری های آینده گنجاند. هرچه از این دست اقدامات در جهت اعتلای و معرفی موسیقی نواحی صورت گیرد باز هم کم است چرا که موسیقی نواحی همیشه مظلوم واقع شده است.»