حسین علیزاده

موسیقی ایرانیان – سحر طاعتی: این روزها جمع بزرگان موسیقی در تالار رودکی جمع است، جمعی که آمده اند تا شاهد هنرنمایی جوانانی باشند که روزی آینده موسیقی کشور را خواهند ساخت. جوانانی که با شور و شوق ساز خود را کوک کرده اند تا با محک زدن هنرشان نزد بزرگان موسیقی، مسیر روشن و بهتری برای ارتقا هنر خود انتخاب و با شیوه درست برای رشد موسیقایی ایران زمین گام بردارند.

یک هفته ای می شود که تالار رودکی میزبان این موسیقیدانان نوجوان و جوان است. در این مدت بزرگان بسیاری در قالب هیاتهای داوری حضور داشتند از جمله حسین علیزاده که از دوره هفتم در قالب شورای سیاستگذاری نقش پررنگی داشت. او که سخنگوی هیات داوران بخش ویژه ردیف بود، در گفتگوی اختصاصی با سایت خبری و تحلیلی «موسیقی ایرانیان» در خصوص نقش جشنواره در ارتقا سطح کیفی موسیقی کشور، تقویت شیوه بداهه نوازی در بین نسل جوان و نیز آینده موسیقی کشور مواردی را مطرح کرده که در ادامه می آید.

*از زمانی که جشنواره با یک وقفه ۶ شروع به کار کرد شما در قالب شورای سیاستگذاری حضور داشته اید و در ۳ دوره گذشته نیز به عنوان داور در کنار جشنواره بودید ارزیابی خودتان را از این سالهایی که گذشته بفرمایید؟جشنواره از روز اول روی چه سکویی ایستاده بود و الان در چه سطحی قرار دارد؟

حسین علیزاده

فکر کنم هر سال بهتر جا می افتد، به خصوص اینکه اهدافی که جشنواره دارد از جمله اینکه سعی می کند از سیاستهای روزه مره موسیقی جدا باشد و به ریشه ها بپردازد فکر می کنم تا حدودی موفق بودیم البته همیشه می شود بهتر و بهتر بود ولی ارزیابی این چند سال به خصوص با کثرت شرکت کنندگان نشان می دهد که در سطح ایران این مسئله جا افتاده به طوری که من خودم در سفرهایی که به شهرهای مختلف داشتم؛ مشاهده کردم چه قدر جشنواره اهمیت دارد و اکثر جوانان سعی می کنند در آن شرکت کنند حتی اگر با حضورشان امتیازی نیاوردند خیلی براشون ایجاد انگیزه می کند و به نوعی مشوق است که از این منظر خیلی خوب بود چرا که این جشنواره مبنا و پایه اش بر اساس فرهنگ ایران است و همین مسئله باعث شده در شهرستانها به آن جدی تر پرداخته شود و ما می بینیم که حتی تعداد شرکت کنندگان از شهرستانها به نسبت تهران خیلی بیشتر است و این نشان می دهد که در کل ایران فرهنگ جشنواره یه نوعی جا افتاده و واقعا هم با جشنواره های دیگر فرق دارد یعنی هم جنبه معنوی و هم آموزشی اش.

* در دوره هفتم در بخش تار یکی از شرکت کنندگان به عنوان پدیده انتخاب شد ولی در دوره های بعد جشنواره پدیده ای نداشت آیا از نگاه داوران هیچ نوازنده ای در این سالها برازنده چنین جایگاهی نبوده ؟

قطعا هر وقت پدیده ای بوجود بیاید و نمایان شود ما خیلی خوشحال می شویم. اگر یادتان باشد هر وقت تارا ساز می زد ما گریان بودیم از شوق اما این اتفاق چیزی نیست که هرسال انتظارش را داشته باشیم حتی در سالهای بعد سطح توقع جشنواره بالا رفت و وقتی تارا دوباره شرکت کرد این مقام را نیاورد. البته باید تبریک گفت به تارا به خاطر جایگاهی که داشت و در عین حال باز هم که تلاش کرد.

نکته کلی این بود که نسبت توقع جشنواره در سالهای بعد بالا رفته بود و هر سال نیز بالاتر می رود و ما با پدیده هایی برخورد می کنیم که بعضی مواقع به علت اینکه فاصله امتیازاتشان کم است، نمی شود یکی از آنها را به عنوان پدیده تشخیص داد چون حق دیگری تضعیف می شود چرا بعضی وقت ها اختلاف نیم نمره در معدل ها خیلی منصفانه نیست که یکی را شاخص ترین انتخاب کنیم.

حسین علیزاده

*طی سالهای گذشته به گفته برخی از اساتید، موسیقی اصیل مان توسط نوازندگان جوان در حال فراموش شدن است و به طوری که در نواختن سازهایشان از ریشه ها فاصله گرفته اند ، آیا بخش اضافه شدن بخش ویژه ردیف به جشنواره دهم ، به خاطر این اتفاق بوده یا دلیل دیگری داشته ؟

به طور کلی موضوع ردیف کامل یک موضوع خیلی نادر است که جوانهای با سن و سال کم به آن مسلط شوند ولی روز اول جشنواره که ما رقابت نوازندگان و خوانندگان را در این بخش ویژه دیدم، حتی اگر یک نفر هم امتیاز بیارد باز هم خوب است چون کار بسیار دشواری است و اگر کسی از سن و سال کم به مسئله ردیف مسلط بشود، در وجودش حل می شود البته یکی از مشکلات این است که کسانی که دانشگاه می روند و تازه ردیف نوازی را شروع می کنند، این مسئله برایشان یک واحد درسی می شود ولی وقتی از سن کم ردیف را یاد بگیرند برایشان بیان و زبانشان می شود و می توانند در سنین بالاتر حرکتهای دیگری داشته و فقط در سطح و حفظ ردیف نمانند و در کارشان خلاقیت داشته باشند.

طبیعتا وقتی ما شرایط موسیقی را طوری می بینم که سیاستگذاری در سطح مملکت فرهنگی نیست بلکه تجاری است؛ حتی مکانی که در آن نشسته ایم (تالار رودکی) که می توانیم انتقادات زیادی را به آن وارد کنیم که هدفش از برگزاری برنامه ها و فستیوالهایش چیست؟ مثلا جشنواره موسیقی فجر هدفش چیست اگر جشن و سرور است یه داستان دیگر است و اگر ارتقا سطح موسیقی است، یک چیز دیگر ، ولی در هر صورت وقتی تشخیص می دهیم که در جامعه این مسئله موسیقی یک مقدار کمتر بهش توجه می شود که ریشه داستان است هم می توانیم بگویم که به سنت پشت نکرده ایم یعنی سنت هایمان را نگه داشتیم و از نظر محتوایی به این مسئله اهمیت دادیم که یک موسیقیدان وقتی جوان است از راه درستش شروع کند و به سن های بالاتر که می رسد زحمتش کمتر و درجه خلاقیتش بیشتر می شود چون دیگر با موسیقی درگیر نیست بلکه جز بیان و زبانش می شود.

* بارها اشاره شده که نوازندگان ما تک نوازان خوبی نیستند و نمی توانند بداهه نوازی کنند، فکر می کنید جشنواره موسیقی جوان که مبنایش تکنوازی است چه قدر می تواند در این زمینه موثر باشد که مقوله تکنوازی شان را قوی کنند و به بداهه نوازی بپردازند ؟

البته در جشنواره به بخش خلاقیت روی اصول موسیقی ایرانی باید اهمیت بیشتری داده شود در حال حاضر مسئله ای که وجود دارد بیان شخصی یک نوازنده است یعنی اینکه جوانان باید تمام سبک ها ،شیوه ها و ردیف ها را کار کند تا به بیان خودشان برسند همانند استاد کسایی که ردیف هیچ روایتی را مشخصا اجرا نمی کرد چرا که خودش ردیف شده بود و خودش هر چه می نواخت یک عصاره ای از ردیف بود یا خیلی از بزرگان موسیقی ما. به نظرم هر هنرمندی باید به آن مرحله برسد اگر نه به خودی خود ارزش ندارد ما یک جشنواره برگزار کنیم و یک چیزی را ثابت بگذاریم و بگویم شما باید این را امتحان دهید به همین منظور مسئله درک و استفاده از ردیف خیلی اهمیت پیدا می کند.

بر این اساس باید گفت که هنوز خیلی راه داریم تا به آنجایی برسیم که وقتی کسی ردیف را یاد می گیرد آن را وسیله ای برای ارتقا کارش قرار دهد یعنی ردیف وسیله هدف است نه اینکه خود ردیف هدف باشد.

البته یک بخش با عنوان صرف حذف بودن ردیف همیشه مطرح است اما صرفا حفظ بودن ردیف مهم نیست بلکه تفسیرش نیز اهمیت دارد بنابراین واقف شدن به تفسیر ردیف بهتر از حفظ شدن است. ناگفته نماند که حفظ شدن به شرط اینکه آن آگاهی پشتش باشد خوب است و ما باید این رویه را به جشنواره اضافه کنیم که روی حفظ بودن ردیف نباید تکیه کرد.

*آینده موسیقی کشورمان را چه طور می بینید؟

موضوع تلخی وجود دارد که در ایران هیچ چیز تداوم ندارد همین که بر تداومش فکر کنیم، کیفیتش صدرصد بهتر می شود مهم اینکه تداوم داشته باشد همین قدر که این چند سال تداوم داشته و باعث پیشرفت خود جشنواره شده بسیار خوب است.