«امیرحسین مدرس» را هم به صدایش می‌شناسیم و هم به چهره‌اش در تلویزیون و سینما به عنوان مجری و بازیگر. در واقع، مدرس همه فن حریف هنری است! اسم او با نغمه‌های عاشورایی هم عجین شده است. اولین آلبوم عاشورایی‌اش با نام «ماه نی» در زمستان سال ۸۵، اوایل محرم منتشر شد و در مدت کمی با استقبال خوبی روبه‌رو شد.
بعد از آن، به فاصله ۵ سال، آلبوم بعدی‌اش با نام «خورشید» با دکلمه «امین تارخ» در محرم ۹۰ روانه بازار شد. این آلبوم سال گذشته حسابی خبرساز شد؛ از پخش غیرحرفه‌ای گرفته تا صدای تارخ روی آلبوم. آلبوم‌های مدرس از بهترین آثار موسیقایی کشور در حوزه هنرهای آیینی محسوب می‌شود. آلبوم‌هایی که نواهای عاشورایی را ماندگار می‌کند. گفت و گوی تهران امروز با وی در ادامه از نظرتان می گذرد.
آلبوم ماه نی برای چه زمانی است؟ قبل از ورودتان به گروه سون یا بعد از آن؟
وقتی وارد گروه سون شدم داشتم کارهای آلبوم ماه نی را انجام می‌دادم.
چرا تنهایی خواستید این کار را انجام دهید؟
نوع کارهای گروه سون کارهای خاصی است که همه ما می‌دانیم در چه حوزه‌هایی کار می‌کنند. ضمن اینکه من خیلی قبل‌تر از اینکه به گروه سون وارد شوم مشغول کارهای آلبوم بودم. این کار دغدغه سالیان من بود که بتوانم انجامش دهم. این دغدغه را برای خودم نگه داشته بودم و دلم می‌خواست با اطمینان خاطر و مطالعه بیشتر و بدون اعمال سلیقه‌ها و نظرات مختلفی که می‌توانست در کار پیش بیاید این کار انجام شود. چون وقتی تصمیم به انجام کاری می‌گیرید با توجه به شناختی که از آن مقوله دارید تکلیفتان با خودتان روشن است که چطور این کار را انجام دهید. تا من می‌خواستم برای دیگران این پروسه را توضیح دهم و آنها را وارد این عرصه کنم هم‌زمان زیادی صرف می‌شد و هم اطمینان نداشتم که همان درک و دریافتی که من از موضوع داشتم دیگران هم داشته باشند. بنابراین ترجیح دادم این کار را به همان صورتی که خودم دنبالش بودم و دغدغه خودم بود به صورت جداگانه انجام دهم.
پس استارت این آلبوم خیلی قبل‌تر از سال ۸۵ باید خورده باشد. درست است؟
بله. استارت کار حدود سال ۷۹-۸۰ خورد.
تحقیقاتش باعث شد که اینقدر دیر منتشر شود؟
هم این نکته بود و هم اینکه کسی حاضر نمی‌شد روی چنین کاری سرمایه‌گذاری کند. من جاهای مختلفی رفتم و با آدم‌های مختلفی در حوزه سرمایه‌گذاری موسیقی صحبت کردم ولی برای آنها یک ریسک محسوب می‌شد. تا اینکه حوزه هنری سازمان تبلیغات کار را پذیرفت و از آن استقبال کرد.
به فاصله ۵ سال از آلبوم اول شما یک آلبوم دیگر هم منتشر کردید که همان تم اولیه را داشت. چرا دوباره با همان موضوع یک آلبوم دیگر منتشر کردید؟ آلبوم اول اغنایتان نکرده بود یا کارهای جدیدتری داشتید که می‌خواستید در قالب آلبوم جدید منتشر کنید؟
این قبیل کارها به اغنای شخصی بستگی ندارد. موضوع آلبوم ماه نی و خورشید در حقیقت بازنگری به نغمه‌های اصیل و قدیمی نوحه‌های عاشورایی در تهران است. یعنی هم در آلبوم ماه نی و هم در خورشید، نوحه‌هایی که در یکصد و ده، بیست سال اخیر در تهران خوانده می‌شده بازخوانی شده. ما اصلا به ملودی این نوحه‌ها دست نزدیم و تغییرشان ندادیم. حتی در شعر آنها هم تغییر زیادی انجام ندادیم. همان نوحه‌ها با همان ملودی و همان کلام بازخوانی شده. دقیقا مثل یک ساختمان قدیمی که ترمیم می‌شود و گرد و‌غبارش را می‌گیرند و به عنوان یک میراث و اثر فرهنگی در مقابل دید همه می‌گذارند.
در واقع شما این نوحه‌ها را کاور کردید…
بله. همین‌طور است. ماه نی و خورشید مجموعه‌ای است از نوحه‌هاست که در یک قرن اخیر در ایام محرم و صفر در تهران خوانده می‌شد ولی در سال‌های اخیر فراموش شده بودند و دیگر از آنها استفاده نمی‌شد. در حقیقت یک جور یادآوری این نوحه‌ها صورت گرفته. این دو آلبوم یک رفرنس شکلی از موسیقی عاشورایی ما در تهران قدیم است.
قطعا تعداد این آثار خیلی بیشتر از این حرف‌هاست. انتخاب آثار چطور صورت گرفت؟
بخشی از انتخاب آثار به حافظه کودکی من مربوط می‌شود که بخش زیادی از اینها را مخصوصا در دهه ۵۰ در هیات‌‌ها و تکایا شنیده بودم. این نغمه‌ها، نغمه‌هایی بودند که در هیات‌‌های بازار تهران خوانده می‌شد. وقتی مداحان قدیمی به رحمت خدا رفتند کم کم این نغمه‌ها هم با آنها به گور رفتند و فراموش شدند. بعد از آن، شرایط جدید پیش آمد که این نغمه‌ها جایشان را به نغمه‌های دیگری داد. این شعرهای فاخر جایشان را به شعرهای دم دستی و سطحی دادند. مداحان قدیم برای شعرگویی برای عاشورا مطالعه‌ای در حوزه تاریخ عاشورا انجام می‌دادند ولی این تحققات در بین امروزی‌ها جایگاهی ندارد. همه اینها تبدیل شده بود به درک و دریافت اشخاص از عاشورا و تقریبا اکثرا بسنده می‌کردند به نکات ذوقی و سلیقه‌ای که در شعر استفاده می‌کردند. به هر حال بخشی از قطعه‌ها را با رجوع به حافظه کودکی‌ام انتخاب کردم چون به این نوحه‌ها علاقه داشتم، بعضی از آنها را حفظ بودم و برای بخش دیگرش هم مراجعه کردم به بازماندگان مداحان قدیمی. مداحان قدیمی از دنیا رفته بودند و دسترسی‌ای به آنها نبود و من مجبور بودم به خانواده‌ها یا شاگردانشان رجوع کنم. بخشی از آثار را هم از آنها گرفتم که آنها هم با روی گشاده به من کمک کردند.
پیدا کردن خانواده مداحان به نظر کار سختی می‌آید. برای شما چقدر این کار زمان برد؟
پیدا کردنشان برای من کار ساده‌ای بود چون همه‌شان را می‌شناختم.
آنقدر تعداد این نوحه‌ها زیاد هستند که در این دو آلبوم نگنجند! یعنی می‌خواهید بقیه آثار را هم در قالب آلبوم‌های دیگر منتشر کنید؟
در پی این تحقیقات، گنجینه خوبی فراهم آمد که من در آلبوم ماه نی، ۱۲ قطعه و در آلبوم خورشید ۸ قطعه از آن را خواندم. الان فقط ۲۰ تا نوحه شده‌اند. خیلی دیگر هنوز باقی مانده و من تصمیم دارم که این کار را ادامه دهم به شرط اینکه حمایت شود و رویش خوب سرمایه‌گذاری شود و وجوه تبلیغی‌اش به درستی انجام گیرد تا اثر بتواند به خوبی پخش شود و به گوش همه برسد.
پس ما باید منتظر سلسله آلبوم‌هایی از شما در باب نوحه‌های عاشورایی باشیم. درست است؟!
بله. ولی این قرار شرطی دارد و شرط آن هم این است که از این کار حمایت شود و شرایط از همه لحاظ مساعد باشد.
استقبالی که از این دو کار شد با آن چیزی که تصور می‌کردید چقدر فاصله داشت؟
استقبال از ماه نی در سال ۸۵ خیلی خوب بود. این استقبال تا الان هم ادامه دارد. خیلی‌ها هستند که هنوز این آلبوم را مطالبه می‌کنند. هم مردم خوب از آن استقبال کردند و هم رسانه ملی خیلی خوب به آن پرداخت. الان در شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی بعضی قطعات آلبوم پخش می‌شوند. حتی شبکه ۵ به عنوان فاصله برنامه‌هایش دارد از این آلبوم استفاده می‌کند. اما خورشید به دلیل اینکه پخش‌کننده غیرحرفه‌ای و ناکارآمدی داشت مثل ماه نی در بازار ننشست و در سراسر ایران پخش نشد. پخش کننده خیلی آماتور بود و ضربه بدی به لحاظ توزیع به این کار زد.
بعد از اینکه ماه نی منتشر شد کسی پیشتان آمد که برای آلبوم بعدی، تهیه کنند کار شما شود؟
نه. هیچ‌کس نیامد. در واقع این من بودم که به افراد مراجعه کردم و به آنها پیشنهاد کردم که کار بعدی را شروع کنیم. افراد بعد از اینکه این آلبوم منتشر شد خیلی از کار تعریف کردند و گفتند خیلی خوب است و جایش خالی بوده و از این قبیل تعریف‌ها. این تعریف‌ها از روی لطف و بزرگواری‌شان بود ولی من خودم می‌دانستم که چه کاری انجام داده‌ام و هدفم از اول روشن بود اما کسی برای اینکه پیشنهاد بدهد که تهیه‌کننده اثر بعدی و حتی بعدتر از آن باشد، نیامد.
شاید این سوال درست نباشد ولی از میان آلبوم‌هایی که منتشر کرده‌اید کدام یکی را بیشتر دوست دارید؟ این آلبوم‌های عاشورایی‌تان را یا کارهای دیگری که در سون انجام دادید و آلبوم‌های دیگری که منتشر کردید؟
نوحه‌هایی عاشورایی چیزی جدای از موسیقی سنتی و ملی ما نیست. تمام لحن‌ها و نغمه‌هایی که در نوحه‌ها می‌بینیم یکی از مقام‌های موسیقی ایرانی است. مثلا ما نوحه در چهارگاه داریم. اکثر نوحه‌های ما در افشاری و دشتی است. اما موضوع اینها با هم متفاوت است. من هم موسیقی پاپ و تلفیقی خوانده‌ام و هم موسیقی سنتی. موضوع موسیقی برای من خیلی مهم‌تر است. البته فی‌النفسه موسیقی برای من اهمیت دارد. من هم ترانه‌های اجتماعی خوانده‌ام و هم غزلیات حافظ و سعدی را. اصلا منافاتی ندارد که وارد موسیقی عاشورایی که اتفاقا دغدغه‌ام هم است نشوم.
گفتید موسیقی عاشورایی، دغدغه شماست. یعنی به نظر می‌رسد موسیقی عاشورایی برای شما کمی دلی‌تر انجام می‌شود.
طبیعتا همین‌طور است. چون با دل باید جلو رفت نه با حساب و کتاب. ولی به هر حال وظیفه هنرمند ارائه کردن کار خوب است. چه موسیقی برای اهل بیت(ع) باشد چه برای مردم.
دیدگاهتان را بنویسید