حتی اگر فرزند خسرو آواز ایران باشی و اهل کشوری باشی که در طول تاریخ مهد اسطوره های پسرکش بوده. همایون شجریان آوازه خوانی است که به هر شکل خوب می خواند حتی اگر در جای نه چندان خوبی بخواند. این خاصیت همایون شجریان است که حتی اگر با آهنگسازان بدی هم کار کند باز هم خوب می خواند.
او هنرمندی به شدت با عاطفه و دارای روابط اجتماعی بسیار خوبی است. اهمیت ارتباطات دوستانه و عاطفی در زندگی همایون شجریان تا حدی است که در بسیاری از موارد جز در برابر درخواست مصاحبه مطبوعاتی ، او را نا توان از نه گفتن می سازد. و همین امر باعث شده در بسیاری از موارد همایون شجریان ابزاری چند منظوره با کارکردی تضمینی برای پروژه های تجربی و شاید هم تجاری اطرافیانش شود.
و رسانه گریزی او( چه بواسطه مشاوره های غلط و چه بر مبنای انتخابی شخصی) با عث شده تا اغلب آثار این هنرمند با نگاهی ( مرگ مولف) گونه بررسی شوند. او از پاسخگویی جز در نشستهای خبری قبل از کنسرت هایش و یا نشست های خبری رونمایی آثارش ( قبل از شنیده شدن این آثار) عموما دوری میکند و این انتخاب همواره اتهام تجاری کار بودن را متوجه این هنرمند به شدت محبوب، توانمند و خوش آتیه کرده و بعضا انتقاداتی غیر منصفانه را متوجه اثارش کرده است.
شجریان و باغومیان درست در روز رونمایی اثر پاسخگوی سوالات مربوط به آلبوم مستور و مست شدند که کسی از محتوی این اثر اطلاع چندانی نداشت. و تمام تلاشهای نگارنده برای مصاحبه با آهنگساز و خواننده اثر تا لحظه نگارش این متن بی حاصل و بی ثمر بوده. و یادداشتی پیش رو با این ذهنیت به رشته تحریر درآمده که امکان گفت و گو با آنها وجود ندارد.
این مقال را مجال پرداختن به شخصیت و تحلیل کارهای تجربی غیر تجربی همایون شجریان در سالهای اخیر نیست. اما در باره آخرین پروژه منتشر شده همایون شجریان که مطابق معمول سایر کارهای اخیر او در فضایی بسیار متفاوت از فضای موسیقی سنتی صورت گرفته باید گفت، ” مستور و مست” بر خلاف آرایش غلیظ تجربه ای موفق که نه …. تجربه ای کاملا موفق بوده است.
” مستور و مست” ثابت کرد که پشت هر خواننده موفقی باید رد پای آهنگسازی چیره دست را جست. شاید تجربه های متعدد در بازه زمانی کوتاه نه تنها همایون شجریان بلکه هر هنرمندی را دچار سردرگمی کرده و قدرت تمرکز و اندیشیدن منطقی در باره نتیجه تجربیات گذشته را از او سلب کند اما به هر شکل این تجربه ها از وقتی که بمثابه عادتی روزمره مد نظر ذهن زیبایی پرداز همایون شجریان قرار گرفت باعث شد تا همایون شجریان خواننده ای شود با صدایی که روز بروز بر قدرت و پختگی آن افزوده می شود. ۳۰۳۵۶۷۳_۶۵۵ ” مستور و مست” در ابتدا اثری بود بیکلام که بوطیقای موسیقای آن روایتگر و ترجمان آهنگین ذهنیات و تفکرات فلسفی و عرفانی نغمه پردازش یعنی ژانو باغومیان است. ” مستور و مست” به گفته سازنده اش می بایست با آوایی منحصر بفرد، قوی و سرکش در هم می آمیخت تا ترجمان کاملی باشد از آنچه در ذهن فلسفه پرداز آهنگساز خود، بمثابه متن جاری بود. از طرفی در ذهن زیبایی شناسانه همایون شجریان که همیشه و همواره در جستجوی مجالیست تا ارمانهای آوازی خود را آنگونه که خود میخواهد دنبال کند آنگاه که مقابل ساخته باغومیان قرار گرفت بارقه هایی از خلاقیت ناب شکل گرفت. از همان خلاقیتی سخن می گویم که در” آلبوم نه فرشته ام نه شیطان” نه تنها در نوازندگی ” پدرو اوستاچه” و ” رامون استگنار” که حتی در صدای شجریان هم گم شده بود. پس گزافه نیست اگر بگوییم آنچه بعنوان صدای شجریان در ” مستور و مست” شنیدیم باز روایت نگاه زیبایی شناسانه همایون شجریان است از بوطیقای موسیقی ژانو باغومیان. فراز و فرود های جسورانه و پی در پی و حفظ ریتم و ضرباهنگ در این قطعات توسط همایون اگر بزرگ‌ترین موفقیت این آلبوم نباشد از نقاط قوت غیر قابل انکار آنست.
شجریان هنرمندی به شدت دراماتیک و درونگراست و موسیقی ژانوباغومیان به شدت نریتیو و روایی. مضمون اشعار انتخاب شده توسط شجریان در این آلبوم هم بگونه ای بوده که ” مستور و مست” را تبدیل به اثر موسیقیایی کرده به شدت دیدنی است. در هنگام مواجهه با مستور و مست باید ذهن روایتگر و خلاق خود را رها کرد و با چشمانی کاملا بسته در پی کشف تصاویری ناتورالیستی و شاید هم تجریدی با مفاهیمی عرفانی شد. آهنگساز این اثر موسیقی نریتیو و تریلر گونه را خوب می شناسد اما از نقش و هویت مفهومی سازهای ایرانی آن چنان که باید و شاید آگاه نیست. پس طبیعی است که نباید از بافت ارکسترال ” مستور و مست” و اثر عمدتا کنترپوانتیک باغومیان انتظار داشت تا مجالی فراهم کند برای عرض اندام سازهای ایرانی و این عدم حضور پر رنگ سازهای ایرانی هم طبیعتا نباید با چشم یک نقطه ضعف نگریست.
دیدگاهتان را بنویسید