آهنگساز آلبوم «سِفر عُسرت» معتقد است: اگر شهرام ناطری در این مجموعه حضور نداشت، امروز نمی‌توانستم ادعا کنم که این آلبوم از ردیف موسیقی ایرانی نشات گرفته است.
فرخزاد لایق ادامه داد: خصلت تجربه‌گرایی بسیار قوی استاد ناظری در موسیقی و هم‌چنین تجربه‌ی لحن‌های متفاوت در طول تاریخ موسیقی و به طور خاص لحن‌های حماسی که کمتر در موسیقی ایرانی دیده شده است،از مهمترین دلایل انتخاب ایشان بود.
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در نشست خبری که صبح امروز-۸ آذرماه – در محل استودیو بل برگزار شده بود، فرخزاد لایق – آهنگساز آلبوم «سِفر عُسرت» بیان کرد: با هیچ معیاری آهنگساز و نوازنده‌ای حرفه‌یی نیستم، چون مقدمات آکادمیک آهنگسازی را فرا نگرفته‌ام و گاه یکی دو سالی می‌گذرد و دست به ساز نزده‌ام؛ لذا آهنگسازی این اثر را کاملا به صورت تجربی آغاز کردم.
او ادامه داد: طی سه سال ایده‌هایم را در استودیو ضبط کردم و در ادامه و در تعامل با شهرام ناظری و تایید ایشان به مدت دو سال نیز ادامه‌ی ضبط اثر انجام شد،اما از آن جا که کار تجربی بود،مراحل ضبط و انتشار آن بیشتر از انتظار به طول کشید.
او با اشاره به علاقه‌ی شهرام ناظری برای انتشار همزمان این آلبوم در ایران و خارج از کشور توضیح داد: ایشان تاکید زیادی برای این اتفاق داشتند و دنبال پیدا کردن یک ناشر بین‌المللی موجه در خارج از کشور بودند، به همین دلیل هم انتشار اثر بیشتر از حد ممکن به تعویق افتاد و نهایتا دوسال پیش از آن که در ایران منتشر شود، در خارج از کشور عرضه و متاسفانه در این مدت به صورت غیرمجاز در ایران تکثیر شد.
لایق با اشاره به تجربی‌بودن این اثر عنوان کرد: خصلت تجربه‌گرایی به گونه‌ای بود که تمام این سال‌ها من را وادار کرد تا بارها کار را ضبط کنم، پاک کنم و دست به تجربه جدیدی بزنم. شاید آلبومی که امروز پیش‌روی شماست تنها ۳۰ درصد از آن چیزی باشد که در گام نخست شروع کردم. برای این آلبوم روی ثانیه به ثانیه‌اش فکر شده و هیچ چیز این اثر بر مبنای تصادف نیست، بلکه کل آلبوم تاکید بر اندیشیدن دارد.
او سپس به قطعه‌ی «سِفر عُسرت» بر اساس شعری از زنده‌یاد اخوان ثالث به عنوان قطعه‌ی آغازگر این آالبوم پرداخت و افزود: در این قطعه اگرچه با نوآوری‌هایی روبه‌رو بودم، اما نهایتا در پارادایم چاوش قرار گرفتم و به تدریج در حین حرکت آن را شکستم .در این مسیر تاثیر‌گیری از آهنگسازان مینی‌مالیسم غربی بیشتر و بیشتر شد و تبعا در طول آهنگسازی این اثر تحت تاثیر عمیق موسیقی مدرن اروپایی بودم و مدام به این نکته فکر می‌کردم که آیا موسیقی ما پتانسیل لازم را دارد که در نشات‌گیری از ردیف موسیقی ایرانی به حجم اندیشه‌ی انسان معاصر دست پیدا کند؟
او اضافه کرد: در طول ضبط و ساخت این اثر به این نکته می‌اندیشدم که اگر تحت تاثیر موسیقی مدرن آکادمیک قرار بگیریم آیا می‌توانیم توامان بر موسیقی خودمان نیز همان نگاه درست را داشته باشیم؟ و آیا موسیقی ما می‌تواند سیر ساختن حجم‌ها و فضای حسی و ادبیات تغزلی را آنطور که از آن انتظار می‌رود برآورده کند؟ آیا می‌توان خشم، حیرت، حسرت را از موسیقی ایرانی بیرون کشید در حالی که در ردیف عمدتا درگیر یک خط از احساسات هستیم که از غم فراق تا شوق وصال کشیده شده است؟
لایق با اشاره به خلاءهای موجود در موجود ردیف آوازی ایران بیان کرد: موسیقی ردیفی ما در ایجاد حجم، فقیر است و حتی در مقایسه با موسیقی فولک و نواحی همواره به عنوان یک موسیقی روشنفکرانه عمل کرده که در رابطه با ادبیات تغزلی شکل گرفته است. در موسیقی ردیفی احساسات مجالی برای بروز ندارد و اگر تجربه‌ی آشنایی من با موسیقی مدرن غربی نبود، هم‌چنان در حال دست و پازدن در ردیف میرزا عبدالله بودم. من در آن فضا اسیر شدم و به زحمت فکر می‌کردم که چطور می‌توانم از پارادایم چاوش گامی رو به جلو بردارم، اما آشنایی با موسیقی کلاسیک قرن ۱۹ و ۲۰ اروپا ،کلا ذهنیتم را دگرگون کرد.
او در همین رابطه توضیح داد: موسیقی مدرن اروپا به دنبال تجربه‌های متفاوتی است و بهره‌گیری از موسیقی شرقی را عیب نمی‌دانم، اما این آزادی در رنگ، فرم و ریتم اگر در موسیقی ایرانی هم اتفاق بیافتد بی‌شک می‌تواند منشاء تجربیاتی باشد که تا به حال صورت نگرفته است.
این آهنگساز خاطرنشان کرد: مدرنیسمی که در یکصد سال اخیر با ورود موزیسین‌های غربی در ایران آغاز شد، آن طور که انتظار آن را داشتیم ثمری نداد، در حالی که امروز هنرمندانی هم‌چون علیزاده و کلهر از آن جا که موسیقی ایرانی را هضم کرده‌اند و با عمق و دانش نسبت به آن با موسیقی غربی ارتباط برقرار می‌کنند، در حال انجام اتفاقات جدی در این عرصه هستند. این اتفاق پیش از این با گروه چاوش به دلیل جنبش‌های اجتماعی خاص آن دوران اتفاق افتاد، اما به مرور انرژی جنبشی آن رویداد کند شد و این پارادایم گام بیشتری به جلو برنداشت. لذا باید مجددا این جداره ترک بردارد و ما وارد حوزه‌های جدی شویم. باید اعتراف کنم که در این تجربه بر شانه‌ی غول‌هایی ایستاده‌ام که کوچک‌ترین آنها نیز محسوب نمی‌شوم.
لایق در بخش دیگری از سخنان خود درباره‌ی تعاملش با شهرام ناظری به عنوان خواننده‌ی این اثر و تاثیرات او در روند شکل‌گیری این آلبوم گفت: قطعا در بخش آوازی اگر این همدلی مشترک با استاد وجود نداشت به این شکل دست پیدا نمی‌کردیم. اگر ایشان نبودند امروز نمی‌توانستم ادعا کنم که این آلبوم از ردیف موسیقی ایرانی نشات گرفته است. وقتی ایشان از قله‌ی فردیت به خاک تجربه می‌نشیند و این جسارت را برای حضور در کنار فردی هم‌چون من نشان می‌دهند ،قطعا به چنین نتیجه‌ای منجر می‌شود.
او اضافه کرد: نکته‌ی بسیار مثبت شخصیت شهرام ناظری در این است که در اوج شهرت و محبوبیت در تاریخ موسیقی، این آمادگی را برای تجربه‌کردن دارد و این حضور از سوی ایشان برای من کاملا امری غیرمنتظره بود. چه بسا در بسیاری از مواقع که خودم را در کنار گروه کاملا تنها احساس می‌کردم، ایشان نظرات من را می‌پذیرفتند و حتی یک قدم جلوتر می‌گذاشتم.
این آهنگساز و نوازنده تصریح کرد: گزینه‌ی اول من برای بخش آوازی ایشان بودند و این نکته به دلیل خصلت تجربه‌گرایی بسیار قوی ایشان در موسیقی و هم‌چنین تجربه‌ی لحن‌های متفاوت در طول تاریخ است. استاد ناظری به طور خاص لحن‌های حماسی را که کمتر در موسیقی ایرانی دیده شده است تجربه کرده و جای خوشحالی دارد که در نهایت این اتفاق به بار نشست.
او هم‌چنین درباره‌ی دلایل انتخاب عنوان «سِِفر عُسرت» برای این آلبوم توضیح داد: این نام به نوعی غیرمنتظره است، زیرا یک اثر هنری ناب در گام نخست باید دست به آشنایی‌زدایی بزند و این احساس به وجود بیاید که فضای اثر مرتب شما را تکان می‌دهد. ما در برخورد با اثر هنری باید با چیزی روبه‌رو شویم که مدام وادارمان به فکر کند، لذا استفاده از زبان آرکائیک عملا دست به آشنایی‌زدایی می‌زند و واژه‌ی «سفر» یک کلمه‌ی کاملا آرکائیک است که این سوال را برایمان ایجاد می‌کند که در اینجا چه اتفاقی برایمان می‌افتد. «عسرت» نیز سرمای درونی واژه‌ها را به جانمان می‌اندازد و بار ادبی این ترکیب معنای اسطوره‌ای را برایمان یاد‌آوری می‌کند. به طوری که انگار این روایت اسطوره‌ای چیزی فراتر از تاریخ است.
لایق هم‌چنین درباره‌ی انتشار غیرمجاز این آلبوم طی دو سال گذشته و تاثیر آن بر استقبال مجدد این اثر گفت: قطعا موضوع مالی آخرین اولویت برای گروه محسوب می‌شد، اما جای خوشحالی دارد که با وجود انتشار غیرمجاز این اثر، طی دو سال گذشته مورد استقبال خوبی قرار گرفت، به طوری که در انتظار موج سوم مخاطبان خود هستیم. در انتشار بین‌المللی این اثر عمدتا اقبال از سوی خواص بود و حتی چند نقد جدی نیز بر روی آلبوم انجام شد، اما از آن جا که اسم استاد ناظری روی کار بود بعد از انتشار آن مجددا مورد اقبال عمومی قرار گرفت و برخلاف وجود تبلیغات و در اوج بی‌خبری این آلبوم در سال گذشته یکی از پرفروش‌ترین کارها محسوب شد. لذا معتقدیم که چنین آثاری که چندان مولف نیستند و با عادات شنیداری ما نیز نزدیکی ندارند، باید به تدریج شناخته شوند.
او هم‌چنین در پاسخ به برنامه‌های دیگر خود بعد از انتشار این آلبوم و احتمال تغییراتی در آلبوم «سِفر عَُسرت» گفت: برای من این تجربه گذشته و تمام شده است، لذا احساس نمی‌کنم که قرار است این کار ادامه پیدا کند. به همین دلیل هم کار دومم که در مراحل پایانی خود است، یک کوارتت زهی با فضایی کاملا متفاوت است. پیش از انتشار آلبوم «سفر عسرت» نمی‌دانستم ارزش این آلبوم چقدر است. امروز هم نمی‌دانم در چه جایگاهی ایستاده‌ام، اما هر دوی این کارها برایم تجربه‌های بسیار متفاوتی است.
دیدگاهتان را بنویسید