یادبود صد و چهارمین تولد استاد بنان برگزار شد

فرهاد فخرالدینی در مراسم یکصد و چهارمین سالروز تولد استاد غلامحسین بنان که یکشنبه سیزدهم اردیبهشت ماه در شهر کتاب تجریش به همت مرکز موسیقی بتهوون برگزار شد با اشاره به فعالیت‌های کاری خود همراه با استاد بنان، گفت: زمانی که آلبوم «یاد یار مهربان» را کار می‌کردم، همزمان نیز مشغول نوشتن موسیقی سریال «بوعلی سینا» بودم و همچنان از این دو کار به عنوان یک فعالیت دلنشین یاد می‌کنم زیرا من از دوران کودکی کارهای استاد بنان را دنبال می‌کردم و با صدای ایشان آشنا بودم. حتی در دوران جوانی که در هنرستان عالی موسیقی تحصیل می‌کردم، استاد بنان را می‌شناختم و این شانس را پیدا کردم که خیلی زود با این خواننده ارزشمند موسیقی ایرانی همکار شوم.

«یاد یار مهربان» چگونه متولد شد 

وی ادامه داد: من همواره مهر و محبت استاد بنان را نسبت به خودم احساس می‌کردم و در دوران حیات او، خاطره‌ها و تجربه‌های ارزشمندی را کسب کردم که برای من بسیار ارزشمند بود و بعد از درگذشت او بود که به خاطر دوستی که با فریدون مشیری داشتم، به او پیشنهاد دادم که آیا می‌شود تدابیری را اندیشید که در حوزه موسیقی تداعی‌کننده تصانیف استاد بنان باشد؟ که مشیری در جواب من گفت ابیاتی نوشته که می‌تواند به نوعی تداعی‌کننده این فضا باشد. وقتی این اشعار را مطالعه کردم، دیدم کارهای خوبی است. اما در حقیقت یک پرده‌شناسی لازم دارد که باید بر اساس آن پل‌ها را پیدا کرد و کاری را در تجلیل از این استاد موسیقی نوشت. به همین جهت خیلی زود و پس از طی این فضا بود که کار را شروع کردیم.

فخرالدینی توضیح داد: روزی در امامزاده طاهر همراه با بزرگانی چون هوشنگ ابتهاج، فریدون مشیری و کاوه دیلمی و تعدادی دیگر از دوستان نشسته بودیم و من به کاوه دیلمی گفتم که این قطعه‌ها را بخواند و او به محض اینکه این قطعه‌ها را آنجا خواند، متوجه شدم چقدر مورد مهر و محبت قرار گرفت و از آن زمان بود که تصمیم به ضبط آلبوم «یاد یار مهربان» با صدای کاوه دیلمی گرفتم.

رهبر اسبق ارکستر ملی ایران با بیان اینکه در موسیقی ملی چهره‌های تابناکی داریم، توضیح داد: متاسفانه ما آنقدری که باید این چهره‌های تابناک را نشناختیم. البته همین که امروز درباره بنان صحبت می‌کنیم، خوشحالیم. او و هنرمندان دیگری چون روح‌الله خالقی، مرتضی محجوبی، مرتضی حنانه، ابوالحسن صبا و بسیاری از بزرگان موسیقی ایرانی، آثاری را خلق کردند که با صراحت می‌توان گفت به شدت جای این افراد هم‌اکنون در موسیقی ملی ایران خالی است. موسیقی که به شدت به حمایت احتیاج دارد در شرایطی قرار گرفته که مورد بی‌توجهی است و برگزاری چنین رویدادهایی در تجلیل از بزرگان موسیقی حال به هر بهانه‌ای می‌تواند اتفاق خوبی باشد.

آهنگساز مجموعه تلویزیونی «امام علی (ع)» در ادامه صحبت‌های خود گفت: موسیقی ایرانی یک موسیقی خاص است و مانند زبان فارسی است که هنرمندی که در آن فعالیت می‌کند باید با رمز و راز این زبان آشنا باشد. کسانی که موسیقی ایرانی را نمی‌شناسند، مانند این است که یک نویسنده شعر حافظ را نمی‌شناسد و به طور طبیعی اگر شناخت نباشد، حضور در این فضا نیز غیرممکن است. یک هنرمند موسیقی باید برای ساخت یک اثر ایرانی شناخت لازم را از پرده‌های موسیقی ایرانی داشته باشد که به طور طبیعی اگر این شناخت درست وجود نداشته باشد، گوشه‌‌های این موسیقی نیز درست اجرا نمی‌شود.

حق مطلب را ادا کردن مهم تر از اجرای تکنیک است

این هنرمند بیان کرد: من با تکنیک قوی مخالف نیستم ولی بر این باورم که حق مطلب را ادا کردن، مهمتر از اجرای تکنیک در موسیقی ایرانی است و این موضوع بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد. من به هنرمندان آهنگساز در عرصه موسیقی ایرانی و ملی توصیه می‌کنم که زیاد مبالغه نکنند و بدانند زیبایی در سادگی است.

فخرالدینی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا استاد بنان فقط از دو دانگ صدا برخورد بود یا خیر؟ توضیح داد: بنان اخلاق‌های ویژه‌ای داشت. او هیچ وقت دوست نداشت که روی حنجره خود فشار بیاورد؛ موضوعی که شما وقتی امروزه در بعضی از خوانندگان ببینید، متوجه می‌شوید که وقتی آنها می‌خوانند، آنچنان در چهره‌شان دگرگونی ایجاد می‌شود که افرادی مانند بنان این شکل خوانش را دوست نداشتند. او می‌توانست بالا بخواند اما این کار را نمی‌کرد. البته شاید صدای او چند نت کمتر بود، اما به قدری برای شأن و منزلت یک خواننده در ارکستر ارزش قائل بود که دوست نداشت چهره‌ای برافروخته در هنگام خوانش داشته باشد. بنان به قدری در خواندن خود توانایی داشت که وقتی تغییری در نوع اجرای موسیقی به وجود می‌آمد، شنونده متوجه این تغییر نمی‌شد.

ارکستر ملی مصادره شده است

وی تصریح کرد: ما باید بدانیم که بخش عظیمی از موسیقی ملی کشورمان با حضور بزرگانی چون محجوبی، صبا، وزیری، بنان، خالقی و دیگر هنرمندان بزرگ بنا نهاده شد. به نظر من این هنرمندان در مجموعه‌های ارزشمندی چون ارکستر گلها، قطعاتی را اجرا کردند که به اعتقاد من هنوز زیباترین نغمات موسیقی ملی ما محسوب می‌شوند؛ به دلیل اینکه این ملودی‌ها را انسان‌های بزرگی می‌نوشتند که همه هم و غم خود را برای اعتلای موسیقی ملی می‌گذاشتند. موضوعی که متاسفانه امروزه با ادغام ارکسترها به ویژه ارکستر ملی، ماجرا را ناراحت‌کننده کرده است. به نظر من با ادغام ارکسترها، نه تنها ارکستر ملی احیا نشده، بلکه من تصور می‌کنم مصادره شده است.

آهنگساز آلبوم «یاد یار مهربان» تاکید کرد: متاسفانه همه چیز عوض شده و عمده یاران موسیقی، عشق را فراموش کرده‌اند و فضای عجیبی را به وجود آورده‌اند که به جای عشق، مهر و محبت، خشونت وارد موسیقی ایرانی شده است. بنابراین خیلی طبیعی است که دیگر نمی‌توان صدای ارزشمند موسیقی ارکستر گلها را در برنامه‌های چند سال اخیر شنید. من معتقدم باید امکاناتی فراهم شود تا راه دیگری برای اعتلای موسیقی ملی گشوده شود و می‌توانم بگویم دلم به درد می‌آید وقتی برخی از دوستان می‌گویند تا کی باید این آهنگ‌ها را زد؛ در حالی که سوال اینجاست چطور در عرصه موسیقی کلاسیک، می‌توان آهنگ ۲۰۰ سال پیش را زد، اما آهنگ قدیمی ۵۰ سال گذشته موسیقی ملی را نمی‌توان اجرا کرد؟

فردی که موسیقی کلاسیک کار کرده نمی‌تواند ابوعطا بزند

فخرالدینی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: موسیقی ملی باید یک ارکستر واحد مستقل داشته باشد. ما باید بدانیم یک نوازنده ارکستر ملی باید با پرده موسیقی ایرانی آشنا باشد و این دلیل خوبی نیست که هر کس در یک ارکستر کلاسیک می‌تواند نوازنده خوبی باشد، در ارکستر ملی نیز توفیقاتی را کسب کند. البته در این میان نمی‌توان به استثناء‌ها نیز فکر نکرد. اما من باز هم معتقدم شناخت پرده‌های موسیقی ملی برای یک نوازنده ارکستر ملی در درجه اول اهمیت قرار دارد یعنی اگر چنین اشتیاقی در یک نوازنده وجود نداشته باشد، ما نمی‌توانیم به آن فضای مطلوبی که مورد نظرمان است، دست پیدا کنیم. من معتقد به استقلال ارکستر ملی هستم و بر این باورم که این ارکستر تفاوت‌های زیادی با کار کردن در ارکستر سمفونیک دارد. اصولاً موسیقی ایرانی بیان خاص خود را دارد و یک نفر که موسیقی کلاسیک کار کرده، نمی‌تواند ابوعطا بزند. این ادغام، راه غلطی است که من به شدت مخالف آن هستم و بر این باورم جز به انحراف کشیده شدن، ثمری برای موسیقی ملی ما نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: مطمئنم اگر امروز بزرگانی چون بنان، خالقی، صبا و محجوبی امروز در موسیقی ما حضور داشتند، دلشان برای موسیقی ملی می‌تپید. آنها دلسوز موسیقی ملی ایران بودند و به همین خاطر است که می‌بینیم نغمات آنها همیشه به دل می‌نشیند و ساختگی نیست. شاید امروز خیلی‌ها فکر کنند که من تمایل زیادی برای حضور در این ارکسترهای دولتی دارم، اما تمام این حرف‌ها از سر دلسوزی است که بگویم آقایان، ارکستر ملی نوازندگان خود را احتیاج دارد. بنابراین صحیح نیست که بیاییم در قالب یک ارکستر ادغام شده، موسیقی ملی را این چنین مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرار دهیم.

بنان رفتارهای ویژه ای داشت

فریدون شهبازیان، آهنگساز مطرح موسیقی کشورمان که در این مراسم حضور داشت نیز با گرامیداشت یاد و خاطره استاد بنان، ‌گفت: من افتخار این را داشتم که با غلامحسین بنان سال‌های زیادی را در ارکسترها و رادیو همراه او باشم. او اگرچه رفتارها و اخلاق‌های ویژه‌ای داشت اما به اعتقاد من خواننده بسیار بزرگی است که جای او در موسیقی ملی کشورمان خالی است.

وی افزود: در آن زمان با ارکستر گلها به صورت زنده خواندن کار ساده‌ای نبود، اما بنان با جایگاه ارزشمندی که داشت، این کار را به درستی انجام داد و خود را به عنوان یک خواننده بزرگ در این سرزمین معرفی کرد و حالا نمی‌دانم چه زمان خواننده‌ای با اندیشه غلامحسین بنان در موسیقی پیدا می‌شود؟ البته در این مدت بزرگانی چون محمدرضا شجریان و افراد دیگری تلاش‌های زیادی برای موسیقی ایران کردند اما همه می‌دانند که بنان چیز دیگری بود.

تولد خاطرات در فروشگاههای شهر کتاب

بابک چمن‌آرا، مدیر مرکز موسیقی بتهوون نیز در مراسم یکصد و چهارسالگی تولد استان بنان، گفت: در روزگاری که ما شاهد از بین رفتن فروشگاه‌های تخصصی حوزه موسیقی هستیم، شهر کتاب، درگاه معتبری برای عرضه فرهنگ است و شاید بتوانیم با این فضای فرهنگی، موسیقی را سرپا نگه داریم. این همکاری ما با مجموعه‌های شهر کتاب صرفاً فروش نیست، بلکه ما اهداف دیگری را به دنبال داریم که امیدواریم با حضور شما مخاطبان عزیز، اتفاقات ارزشمندی را در عرصه موسیقی فراهم آوریم.

وی در پایان بیان کرد:‌ مرکز موسیقی بتهوون ایده‌هایی دارد که از این پس آنها را با عنوان «تولد خاطرات» برای مخاطبان برگزار می‌کند. ما سعی می‌کنیم تا با حضور بزرگان، با یک تیر چند نشان بزنیم که برگزاری این مراسم یادبود کوچک برای استاد بنان، در بیست و هفتمین سال خلق آلبوم «یاد یار مهربان»، یکی از این اهداف است که امیدواریم با استقبال خوبی از سوی علاقه‌مندان موسیقی مواجه شود.