«فکر می‌کردم آدم مهمی هستم»

نشست خبری رهبر ارکستر سمفونیک تهران به مدیریت هنری و رهبری ارکستر علی رهبری چهارشنبه ۱۳ اسفند ماه با حضور مدیران دفتر موسیقی وزارت ارشاد و بنیاد فرهنگی هنری رودکی در تالار وحدت برگزار شد.

پیروز ارجمند مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد درابتدای این نشست خبری گفت: سال گذشته که خبر بازگشایی رسمی ارکستر ها منتشر شد جلسه های آسیب شناسی را پیرامون این مجموعه های موسیقایی برگزار کردیم که بفهمیم دلیل تلاطم ارکسترها به ویژه ارکستر سمفونیک تهران در این سال‌ها چه بوده است و اینکه چگونه می توانیم بر اساس های معیارهایی این ارکسترها به سمت و سویی هدایت کنیم که بتواند نقش ارزشمندی را در عرصه موسیقی کشورمان ایفا کند.

گزینه اول ما علی رهبری بود

وی ادامه داد: یکی از معیارهای ارکسترهای بین المللی، داشتن رهبر درجه یک و متخصص است که برای تشکیل و راه‌اندازی هر ارکستری دارای اهمیت است و گزینه اولی که ما از همان ابتدا برای تشکیل ارکستر ملی مد نظر قرار دادیم علی رهبری بود که نه تنها در ایران بلکه در منطقه شرق شاخص ترین و معتبرترین رهبر ارکستر ایرانی است که از درجه و مقام بسیار ارزشمندی در حوزه رهبری ارکستر برخوردار است. به همین جهت و مبنا ما از همان اول جلساتی را چه به صورت حضوری و چه به صورت غیر حضوری با این استاد مسلم موسیقی برگزار کردیم و در این جلسات مستمر بود که درباره اساسنامه ارکستر، تامین منابع مالی، ادامه حیات ارکستر و ساختار سازمان صحبت‌های زیادی داشتیم. البته طی این جلسات بسیار فشرده و مستمر بود که سرانجام عصر روز گذشته کارها نهایی شد و استاد علی رهبری از امروز به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران کارشان را آغاز می کند.

ارجمند بیان کرد: حضور استاد رهبری و شروع به کار رسمی ارکستر سمفونیک تهران خوشحال کننده ترین خبری بود که در عرصه موسیقی داشتم و خوشحالم که بالاخره تلاش های معاون هنری و همکاران من در دفتر موسیقی و بنیاد رودکی نتیجه داد و ما از این پس شاهد اجراهای خوبی از سوی ارکستر سمفونیک تهران خواهیم بود. البته باید به این نکته هم اشاره کنم که آقای رهبری علاوه بر رهبری ارکستر سمفونیک تهران به عنوان مدیر هنری این مجموعه موسیقایی نیز فعالیت خود را ادامه خواهند داد که به نوعی می توان گفت راهبر و ناخدای کشتی ارکستر سمفونیک تهران همین مدیر هنری است که استاد رهبری وظیفه انجام آن را به عهده دارند.

تاریخ درباره ما قضاوت خوبی خواهد داشت

مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد تصریح کرد: من حتم دارم که با حضور استاد رهبری در ارکستر سمفونیک تهران تاریخ درباره ما قضاوت خوبی خواهد کرد و من از همه کسانی که در حضور این هنرمند ارزنده موسیقی کشورمان تلاش کردند صمیمانه قدردانی می کنم که در همه لحظات همراه ما بودند.

پیروز ارجمند در بخش دیگری از این نشست خبری در پاسخ به اینکه چرا در یک سال گذشته از نام منوچهر صهبایی به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران یاد می‌شد، توضیح داد: برنامه‌ریزی ما بعد از اینکه نتوانستیم در ابتدای با آقای رهبری به توافق برسیم،‌ استاد منوچهر صهبایی بود اما وقتی استاد رهبری پذیرفتند که در این سمت کنار ما باشند،‌ ما از حضور استاد رهبری به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران استفاده کردیم. البته آقای صهبایی در این مدت همکاری بسیار شایسته‌ای با ما داشتند و همانطور که آقای رهبری اشاره کردند، این هنرمند شایسته موسیقی کشورمان کنار ارکستر سمفونیک تهران حضور خواهند داشت.

وی در معرفی شورای فنی ارکستر سمفونیک تهران نیز گفت: نادر مرتضی‌پور،‌ حمید عسگری، سعید شریفیان، هوشنگ کامکار و کنسرت مایستر ارکستر سمفونیک تهران، اعضای شورای فنی این مجموعه را تشکیل می‌دهند. البته اینجا لازم است یک نکته را بگویم که ما درباره آقای صهبایی رعایت اخلاق را کردیم و البته برخی از موارد هم است که نمی‌شود آنها را رسانه‌ای کرد. بنابراین شما نخواهید به خاطر رعایت برخی از ملاحظات، من مسائلی مربوط به دفتر موسیقی و آقای صهبایی را رسانه‌ای کنم.

تلاش برای پایداری مالی ارکسترها

بهرام جمالی مدیر عامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی هم در این نشست خبری توضیح داد: در ۴۸ ساعت گذشته هر آن چیزی که در ماه های اخیر پیرامون حوزه پشتیبانی ارکسترها فکر می کردیم اتفاق افتاد و برنامه ریزی ها به سمتی رفت که بنیاد رودکی از این پس به عنوان پشتیبان ارکستر سمفونیک تهران به رهبری استاد علی رهبری حضور جدی خواهد داشت. البته شخصیت حقوقی بنیاد رودکی یک نهاد غیر دولتی است که این امکان را پیدا می کند تا در مسائل اقتصادی رویکرد غیر دولتی را فراهم کند و موجب شود که پایداری ارکسترها بر دوش بودجه عمومی نباشد.

وی ادامه داد: امیدواریم بتوانیم در این دوره به نحو شایسته ای در سطح ارکستر سمفونیک تهران و شان استاد علی رهبری خدمتگزار جامعه موسیقی باشیم چرا که این انگیزه هم در ما و هم در استاد علی رهبری دیده می شود که ما را بر این ماجرا استوار می کند که تمام قد در اختیار برنامه های این هنرمند باشیم. در واقع می توانم بگویم استاد رهبری هواپیمایی است که ما باید سوخت آن را برای پرواز تامین کنیم.

جمالی در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: جریان اقتصادی ارکسترها یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در نظام مدیریت فرهنگی کشور تکلیفش مشخص شود، بنابراین به طور حتم در نشست‌های بعدی پیرامون نحوه پرداخت دستمزد، بیمه و مسائل صنفی هنرمندان نوازنده ارکستر سمفونیک تهران به زودی مشخص خواهد شد.

می‌گویند آدم سختگیری هستم

علی رهبری هم در این نشست خبری گفت: آدم‌هایی مثل من که متعلق به این سرزمین هستند، از سطح پایین به عرصه موسیقی وارد شده‌اند و بهترین شانسی که می‌توانستند داشته باشند این بود که پایه و کاری که در عرصه موسیقی شروع کرده‌اند با بزرگانی چون حسین دهلوی و مصطفی کمال پورتراب باشد. من این شانس را هم داشتم که از بچگی به عرصه موسیقی وارد شدم و آن را تمام و کمال ادامه دادم.

این رهبر ارکستر بین‌المللی ادامه داد: متاسفانه اسم من بد در رفته است، چرا که خیلی‌ها به من می‌گویند آدم سختگیری هستم در حالی که باید بگویم که فقط آدم جدی هستم و امیدوارم بتوانم در این مدتی که به عنوان رهبر ارکستر سمفونیک تهران به فعالیت مشغول هستم، کار مفیدی را انجام دهم.

وی بیان کرد: من در پیش از انقلاب فعالیت‌های زیادی در عرصه موسیقی داشتم. حتی خوب یادم می‌آید که چندین سال پیش از پیروزی انقلاب، این من و همکارانم بودیم که چند قطعه عاشورایی را با عنوان «نوحه‌خوان» اجرا کردیم. من یادم می‌آید در زمانی که ایران بودم، انتقادهای زیادی به ارکستر سمفونیک تهران داشتم که چرا با وجود افراد شایسته جوان که همگی عملکرد بسیار شایسته‌ای در عرصه موسیقی داشتند، نباید آنطور که باید و شاید در ارکستر سمفونیک تهران نیز به آنها توجه شود. من فشارم این بود که هر چه سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشید، به نتیجه نمی‌رسید و این نوازندگان بعد از مدتی از کشور می‌روند. پس بهتر است ما بیاییم و کسانی را درگیر کار کنیم که از هنرستان موسیقی هستند و می‌توانند در ارکستر سمفونیک تهران حضور جدی داشته باشند.

تمام کردن کارهای ناتمام

رهبری بیان کرد: بر حسب اتفاق با پیروزی انقلاب اسلامی بود که همین خارجی‌ها از کشور رفتند و همان وزیری که پیش از انقلاب استعفای من را قبول کرده بود، وقتی فهمید من در ژنو مسابقه‌ مهمی را برنده شدم، از من معذرت خواست، ولی این برای من پایان کار نبود چرا که داستان رفتن من از ایران، کارهای ناتمامی را باقی گذاشت که واقعا من را دلخور کرد. من خیلی دلم می‌خواست که به ایران برگردم، چرا که با دلخوری این کشور را ترک کردم و همیشه کسانی که کنسرت‌های من را می‌دیدند، می‌دانستند که من دلم با ایران است.

این رهبر ارکستر بین‌المللی که چندی پیش توسط یکی از نهادهای بین‌المللی موسیقی به عنوان ۱۰ رهبر ارکستر برگزیده جهان شناخته شده است، در ادامه این نشست خبری با اشاره به اینکه چرا طی ۳۰ سال گذشته در ایران حضور نداشته است، توضیح داد: من همواره علاقه‌مند بوده‌ام که قبل از سال ۸۳ که یک بار به ایران آمدم، حضور جدی برای کار داشته باشم، چرا که کار من در کشور پیش از انقلاب ناتمام مانده بود اما باید بگویم هیچ‌کس از ایران در ۳۰ سال گذشته از من با این همه سابقه دعوت نکرده است. اما با این حال ۱۰ سال پیش که دوباره بعد از مدت‌ها به ایران آمدند، با دیدن و شنیدن هنرنمایی جوانان کشورم لذت بردم و اتفاقا وقتی دیدم که در برنامه‌ای به شیوه غیرمتعارف از من به عنوان رهبر ارکستر تشکر می‌کند، بسیار ذوق زده شده‌ام و از این همه احترامی که به من گذاشتند، شگفت‌زده شدم؛ به طوری که تصمیم گرفتم در ایران بمانم و همان کار ناتمامم را انجام دهم.

فکر می‌کردم  آدم مهمی هستم

وی افزود: به هر حال من در ایران ماندم و تلاش کردم تا ارکستر سمفونیک تهران را در سال ۸۳ راه‌اندازی کنم و این همان کاری بود که از قبل انقلاب نیمه تمام مانده بود. ولی متاسفانه بعد از مدتی که کارها داشت خوب پیش می‌رفت، استاد کامکار پیش من آمد و به من گفت که استاد اگر می‌خواهید این‌طور کار کنید، بچه‌ها ورشکسته می‌شوند و دیگر پولی برای رفت و آمد خود هم به خاطر حضور مستمر و البته بدون بودجه در این ارکستر ندارند که من واقعا با شنیدن این حرف استاد کامکار، از خودم خجالت کشیدم چرا که فکر می‌کردم برای این دولت، آدم مهمی هستم.

رهبری گفت: من در مورد کمبود بودجه و مسائل مالی ارکستر صحبت‌های زیادی با دوستان انجام داده‌ام. اما متاسفانه حتی وزیر آن دوران هم به دیدن برنامه ما نیامد و این واقعا به من برخورد که ناچار شدم نامه سرگشاده‌ای را بنویسم و در مقابل جمعیت بگویم که اگر وضعیت موزیسین‌های ارکستر سمفونیک تهران را درست نکنید، من می‌روم و دیگر برنخواهم گشت.

رهبر ارکستر سمفونیک تهران در ادامه صحبت‌های خود افزود: بعد از اینکه دیدم مشکلات درست نمی‌شود و به ناچار از کشورم  رفتم و تا چندی پیش دوباره به کشورم بازگشتم. در این ۱۰ سال تصور می‌کردم که کاری از پیش نخواهد رفت اما وقتی که آقای مرادخانی به عنوان معاون هنری وزیر ارشاد با من تماس گرفتند و از من برای حضور در ایران دعوت کردند، پیش خود گفتم که اگر این بار نشود، دیگر هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. البته همسرم به من گفت که به دلیل تجربه تلخی که در گذشته دارم، رهبری ارکستر سمفونیک تهران را قبول نکنم اما وقتی دیدم که هم وزیر ارشاد، هم معاون هنری و هم مدیر دفتر موسیقی پیرامون حضورم در ایران واکنش‌های خوبی نشان دادند، در ابتدا شرایطم را گفتم و طی این دو روز بود که بالاخره قبول کردم در ایران حضور داشته باشم.

دوران طلایی ارکستر سمفونیک را نمی فهمم

این هنرمند با اشاره به جزئیات برنامه‌هایی که قرار است در ارکستر سمفونیک تهران اجرا شود، گفت:‌ ما سعی می‌کنیم که تا ۱۰ روز آینده ارکستر را سرپا نگه داریم. البته من باید طی روزهای آینده برای کنسل کردن برنامه‌ها و کنسرت‌هایم به اتریش سفر کنم و برنامه‌ریزی را طوری انجام دهم که بتوانم طی مدت زمان زیادی در خدمت ارکستر سمفونیک تهران باشم. این نکته را هم بگویم که آنطور که من برای این ارکستر برنامه‌ریزی کرده‌ام، این است که ارکستر سمفونیک تهران مانند ۸۰ سال گذشته نباید ارکستر حشمت سنجری، فرهاد فخرالدینی، حسین دهلوی و حتی علی رهبری باشد، چرا که این ارکسترها باید طوری برنامه‌ریزی شوند که وقتی هنرمند بزرگی آنها را ترک می‌کند، بتواند به حیات خود ادامه دهد. البته من نمی‌دانم منظور برخی‌ها از دوران طلایی ارکستر سمفونیک تهران چیست. چرا که اگر منظورشان قبل از انقلاب است که من عقیده دارم این ارکستر حتی در سطحی نبود که بتواند ضبط بین‌المللی داشته باشد. بنابراین در این مدت تلاش می‌کنم تا از گفتن واژه‌های این‌ چنینی پرهیز کنم و به کاری که انجام می‌دهم، به بهترین شکل ممکن عمل کنم.

وی بیان کرد: ایران مملکت موسیقی است، دین ما دین خواندن است و فقط حرف زدن نیست. شما می‌توانید قشنگ‌ترین ریتم‌ها را در نوحه‌ها و سینه‌زنی‌هایی ببینید که اینها برای همه ما مهم است. بنابراین دولتمردان باید از من حمایت کنند. ۳۰ سال کسی از من صحبت نکرد اما در این مدت این رسانه‌ها بودند که خیلی از من حمایت کردند و از این بابت هم از آنها تشکر می‌کنم.

انتقاد تند از حضور نداشتن پیشکسوتان

علی رهبری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه آیا تضمینی برای رفع مشکلات ارکستر سمفونیک تهران وجود دارد یا خیر؟ توضیح داد: من بیش از ۴۰ سال است که به عنوان یک رهبر بین‌المللی ارکستر به فعالیت مشغولم و باید بگویم که ارکستر همیشه مشکل خواهد داشت و وقتی هم که نتوانیم آن را حل کنیم، باید تعطیلش کنیم. اما آنطور که دیدم گویا تمام مسئولان می‌خواهند دست به دست هم دهند و مشکلات را حل کنند. گرچه خیلی‌ها می‌گویند مشکل ارکسترها مالی نیست، ولی من می‌گویم تنها مشکل مالی است که باعث توقف‌ فعالیت‌های یک ارکستر می‌شود.

رهبر ارکستر سمفونیک تهران با اشاره به آزمون‌های قبلی که پیرامون این مجموعه موسیقایی توسط دفتر موسیقی وزارت ارشاد گرفته است، توضیح داد: تمام نوازنده‌هایی که آزمون دادند، تمام نوازنده‌هایی که از ارکستر بیرون رفته‌اند و تمام کسانی که از ارکستر سمفونیک قهر کرده‌اند، باید بیایند و کارشان را به من نشان دهند. من در ابتدا می‌خواهم با اینها کنسرت آزمایشی را برگرفته از سمفونی ۹ بتهوون برگزار کنم. حتی اگر بودجه هم وجود نداشته باشد، من خودم بودجه این برنامه‌ها را تامین می‌کنم. ضمن اینکه باید به این نکته اشاره کنم که اصلا به این روش راضی نیستم که طی این مدت پیشکسوتان از ارکستر رفته‌اند، چرا که معتقدم ارکستر سمفونیک به اینها نیاز دارد.

کنسرت ما تک خوان زن ندارد

وی افزود: تازه بعد از برگزاری این کنسرت موسیقایی، قبل از شروع سال جدید است که ما کار خود را آغاز خواهیم کرد که چه کاری باید انجام دهیم و چه کاری را نباید انجام دهیم. البته باید به این نکته اشاره کنم که ما در کنسرت‌های قبل از شروع سال‌مان‌ به هیچ عنوان تک‌خوانی زن نداریم، چرا که سمفونی ۹ بتهوون اصولا تک‌خوان زن ندارد.

مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: من با هالیوودبازی، شو و عوام‌فریبی مخالف هستم چرا که معتقدم وزارت ارشاد، بنگاه شادمانی نیست که بخواهد با ارکستر سمفونیک تهران مردم را سرگرم کند. وزارت ارشاد با مالیاتی که توسط دولت از مردم گرفته می‌شود، وظیفه دارد که فرهنگ مردم را بالا ببرد. بنابراین تنها آرزویی که دارم این است که بچه‌های ارکستر در سطح جهانی بزنند و در آینده‌ای نزدیک بتوانیم با آنها در شهرهای اروپایی و بهترین تالارها کنسرت برگزار کنیم.

منوچهر صهبایی را کنار نمی‌گذارم

رهبری ادامه داد: بحث ما در این دو روز که به ایران آمدم، پول نبود. انگیزه من فقط یک چیز است که بتوانم با ارکستر سمفونیک، فرهنگ این مملکت را بالا ببریم و اصلا به موضوع تاسیس این ارکستر به عنوان یک تفریح نگاه نکنیم. من از همه هنرمندان شایسته موسیقی ایران دعوت می‌کنم که طی روزهای آینده به آزمون‌های ما بیایند که اگر این کار را نکنند، سرشان کلاه می‌رود. من با این عزیزان آرزوهایی دارم که دور نیستند و مطمئن باشید اگر نتوانم نوازنده خوبی را برای ارکستر انتخاب کنم، به جای ۶۰ نفر با ۲۰ نفر کارم را آغاز خواهم کرد. این در حالی است که تحت هیچ شرایطی هنرمندان بزرگی چون منوچهر صهبایی را که در اجراهای قبلی من به عنوان نوازنده حضور داشت، کنار نخواهم گذاشت.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: اگر کاری کنیم که نمایندگان مجلس من را دوست داشته باشند، اگر کاری کنیم که همه مردم موسیقی را دوست داشته باشند و از آن حمایت کنند، اتفاقات خوبی در عرصه موسیقی می‌افتد. وقتی که رئیس‌جمهور یک کشور می‌‌آید و در یک سخنرانی رسمی بعد از پیروزی انتخابات و حضور در دولت یازدهم از راه‌اندازی مجدد ارکسترها حرف می‌زند باید به این رئیس‌جمهور افتخار کرد؛ حتی اگر صحبت‌های او به سرانجام نرسد. بنابراین ما هم باید آثاری را روی صحنه ببریم که شایسته هنر این سرزمین است که به نظر من سمفونی ۹ بتهوون عالی‌ترین قطعه‌ای است که می‌توانیم برای تحقق این صحبت‌ها اجرا کنیم. درواقع این کنسرت یعنی برآورده شدن آرزوی رئیس‌جمهور که شاید خیلی‌ها مخالف او هستند. اما به نظر من می‌تواند دستاوردی بسیار مهم برای انعکاس جهانی فعالیت‌ هنرمندان موسیقی کشورمان باشد.